 |
Julian Tuwim
(ur. 13 września 1896 w Łodzi - zm. 27 grudnia 1953)
Poeta, pisarz, tłumacz, autor tekstów piosenek, skeczy i wodewili. Współzałożyciel kabaretu literackiego „Pod Picadorem” i grupy poetyckiej „Skamander”. Autor popularnych wierszy dla dzieci, takich jak „Lokomotywa”, „Pan Hilary”, „Słoń Trąbalski” czy „Rzepka”. Twórca takich „Hitów” jak „Miłość ci wszystko wybaczy”, „Wspomnienie”, „Życie moje”. Spod jego pióra wyszły również „Kwiaty polskie” i „Bal w operze”.
Tuwim interesował się nie tylko językiem, ale również przyrodą, astronomią i magią - o mały włos nie wysadził kamienicy przy ulicy Struga 40 w Łodzi podczas jednego z eksperymentów. Na pamiątkowej tablicy umieszczonej na owej kamienicy możemy przeczytać "Syn robotniczej Łodzi".
Zapraszamy do Łodzi: na ławeczkę Tuwima, na naszą tuwimową trasę i do wierszy odkrywanych ponownie lub po raz pierwszy...
|
"Przy okrągłym stole"
A może byśmy tak, jedyna,
Wpadli na dzień do Tomaszowa?
Może tam jeszcze zmierzchem złotym
Ta sama cisza trwa wrześniowa...
W tym białym domu, w tym pokoju,
Gdzie cudze meble postawiono,
Musimy skończyć naszą dawną
Rozmowę smutnie nie skończoną.
Do dzisiaj przy okrągłym stole
Siedzimy martwo jak zaklęci!
Kto odczaruje nas? Kto wyrwie
Z niebłaganej niepamięci?
Jeszcze mi ciągle z jasnych oczu
Spływa do warg kropelka słona,
A ty mi nic nie odpowiadasz
I jesz zielone winogrona.
Jeszcze ci wciąż spojrzeniem śpiewam:
"Du holde Kunst"... i serce pęka!
I muszę jechać... więc mnie żegnasz,
Lecz nie drży w dłoni mej twa ręka.
I wyjechałem, zostawiłem,
Jak sen urwała się rozmowa,
Błogosławiłem, przeklinałem:
"Du holde Kunst! Więc tak? Bez słowa?"
Ten biały dom, ten pokój martwy
Do dziś się dziwi, nie rozumie...
Wstawili ludzie cudze meble
I wychodzili stąd w zadumie...
A przecież wszystko - tam zostało!
Nawet ta cisza trwa wrześniowa...
Więc może byśmy tak najmilsza,
Wpadli na dzień do Tomaszowa?...
Miejsce
Tomaszów Mazowiecki był miastem żony Juliana Tuwima - Stefanii Marchew. Od 1875 roku do II wojny światowej mieściła się tutaj fabryka włókiennicza, a na jej terenie znajdowały się tkalnia, kotłownia i budynek mieszkalny. Ojciec Stefanii, Jakub Marchew, mieszkał tam z rodziną jako prokurent fabryki. Tu Stefania się urodziła w 1894 roku i mieszkała przy ulicy Piekarskiej 18 (lub Wschodniej, różnie podawane) aż do 1919 roku. Tutaj przyjeżdżał też łódzki poeta by starać się jej o rękę oraz stąd wspólnie wyjeżdżali do pobliskiego Inowłodza by rozkoszować się tamtejszym klimatem. Tu też przychodziły mu pomysły na utwory. W Tomaszowie, w bufecie na stacji, gdy wracałem z Inowłodza do Łodzi, strzelił mi do głowy "Piotr Płaksin", po paru latach napisany - wspominał. Stąd też obecność Tomaszowa Mazowieckiego w wierszach Juliana Tuwima.
W 1935 roku tkalnia i dom przy ulicy Piekarskiej 18 zostały sprzedane na licytacji, ponieważ fabryka zbankrutowała. W latach 1941-1943 mieścił się tam przymusowy obóz pracy dla tomaszowskich Żydów. Po likwidacji getta w maju 1943 roku, zabudowania zostały zburzone. W 1945 roku teren uporządkowano i powstał skwer, do którego właśnie doprowadziła Cię skrytka. W 2013 roku po raz pierwszy pojawił się pomysł by nazwać skwer imieniem poety i jego żony. Inicjatywa powróciła w 2015 roku. Pod wnioskiem podpisało się 125 mieszkańców Tomaszowa, a na przedświątecznej sesji w grudniu 2015 Rada Miejska przyjęła wniosek złożony przez Towarzystwo Przyjaciół Tomaszowa Mazowieckiego. Tomaszowscy radni nadali skwerowi nazwę - Park Stefanii i Juliana Tuwimów. Nadanie jej ma przywrócić pamięć o związku Tuwima z Tomaszowem oraz być hołdem dla wielkiej miłości poety i rodowitej tomaszowianki Stefanii.
W wierszu "Przy okrągłym stole" czytamy o miłości, jednak uczucie zostało przerwane. Jedyną możliwością, aby dać ponownie szansę namiętności, jest powrót do Tomaszowa, do białego domu, do szczególnie naznaczonego emocjami pokoju. Nastrój wiersza jest niezwykle nostalgiczny. Czuć tęsknotę i melancholię. Pojawia się przemijanie - cudze meble w pokoju, a zakochani wciąż siedzą zaklęci, nie dokończyli rozmowy, łza się w oku kręci a serce pęka. Powrót do Tomaszowa jest szansą na ponowne spotkanie przy okrągłym stole i wyrwanie się z tego stanu.
"Przy okrągłym stole" zyskało popularność również dzięki piosence, która powstała na podstawie wiersza, wykonanej przez Ewę Demarczyk. Kompozycja Zygmunta Koniecznego w jej interpretacji to arcydzieło piosenki literackiej. Utwór "Tomaszów" śpiewali później też także Kinga Preis, Katarzyna Groniec, Janusz Radek i Maria Sadowska. Nie jest to jedyny wiersz, który doczekał się wersji muzycznej, m.in. spod pióra Tuwima wyszło "Miłość Ci wszystko wybaczy", które przyniosło sławę Hance Ordonównie, a na podstawie wiersza "Wspomnienie" powstał jeden z najbardziej znanych utworów Czesława Niemena pod tym samym tytułem.
Portrety Juliana i Stefanii Tuwimów autorstwa Stanisława Witkiewicza, 1929 rok
W skrytce tylko logbook, brak ołówka. Bardzo proszę o czujność, wokoło wiele ciekawskich spojrzeń!
Seria
Skrytka jest częścią serii Śladami Tuwima grupy GeoŁódź. W części keszy znajdziesz wskazówki do kesza finałowego - Rzepka | Tuwim #20. Nie zapomnij zapisać!
Dodatkowo jeżeli zbierzesz 12 z 20 keszy serii uzyskasz prawo do używania logo serii w swoim profilu:
