Historie van Peize
Peize wordt in 1165 al genoemd. Het ligt aan de rand van een nat landschap tussen Groningen en Peize en aan de zuidkant was er een uitgestrekt veengebied. Op deze gronden werden tot in de 20e eeuw nog plaggenhutten aangetroffen. Een grootschalige ruilverkaveling in de 60er jaren deed het traditionele landschap –en zijn schamele bewoning- voorgoed verdwijnen. Behalve als agrarische gemeenschap was Peize ooit bekend vanwege zijn hopteelt. De hop werd gebruikt bij de productie van bier in de brouwerijen van de stad Groningen.
De route voert je door het centrum van het dorp en de micro cache ligt er middenin. Zo kun je kennis maken met een dorp dat zich ooit verzette tegen de aanleg van verkeerswegen en woonwijken op alle open plekken van het dorp. Peize heeft daardoor nog steeds grote stukken weideland middenin het dorp zoals dat bij veel dorpen het geval was. Vrijwel in het centrum van het dorp lopen daarom nog steeds schapen, koeien en paarden.
Vlak bij de molen is een jaarlijks bewoont ooievaarsnest en in de zomer zijn de vlieglessen voor de jonge ooievaars voor iedereen te volgen. Dat het weiland bij het nest ook als evenementen terrein gebruikt wordt stoort ze niet.
Vroeger waren er minder wegen dan nu en daarom waren er ‘padties’, paadjes. Ze vormden voor de bewoners logische routes. Zo waren er ‘padties’ naar de kerk en naar de school. De meeste zijn verdwenen, maar de route voert over enkele van deze nog bestaande ‘padties’.
Bezienswaardigheden onderweg
De korenmolen werd op deze plek opgebouwd in 1898 en was afkomstig uit Enumatil. De molen is regelmatig open op zaterdag. Als je in het verlengde van de straat ‘Molenpad’ bij WP2 over het weiland kijkt –langs het ooievaarsnest- naar de woningen aan de andere kant dan kijk je naar de plek waar vroeger nog een molen stond. Deze brandde in 1916 af.
In een weiland kun je zien waar vroeger de havezathe heeft gestaan, het ‘Huis te Peize’. Het werd gebouwd tussen 1511 en 1529. Familienamen als Lewe, Ripperda, De Coninck en Willinge bewoonden het huis en eeuwenlang was het een gezichtsbepalend bouwwerk. Tussen 1812 en 1816 werd het afgebroken en het vrijgekomen bouwmateriaal werd gebruikt voor de bouw van de boederij die nu vlakbij de plek van het ‘Huis te Peize’staat. Aan de stenen en vooral ook aan de lange smalle kozijnen is dit te zien. In 2013 heeft de Historische verenging 'Pesie-Peize' de voorgevel van het huis op ware grootte herbouwd voor de Open Monumenten Dag.
De kerk dateert uit de 13e eeuw en heeft vele verbouwingen ondergaan. De toren is van 1803. Het orgel is gebouwd in 1631 door Anthonie Verbeeck en werd oorspronkelijk gebouwd voor de Pepergasthuiskerk in Groningen. Rond 1861 verhuisde het orgel naar Peize en kreeg de Groninger kerk een nieuw orgel. In de kerk staat een zandstenen doopvont uit de 13e eeuw.
De oude boerderij naast/achter de kerk (tegenover een veel moderner exemplaar) is uit de 16e eeuw. Behalve als boerderij was het pand in de 18e eeuw in gebruik als herberg. Omdat een gemeentehuis in die tijd ontbrak werd het ook gebruikt als vergaderplaats voor de gemeenteraad. Tussen WP3 en WP4 passeer je een statig huis aan je rechterhand: de voormalige burgemeesterswoning. Als je op de terugweg door de Hoofdstraat loopt kom je langs het voormalige gemeentehuis, nu ‘Het Raethuys’ geheten. Het werd gebouwd in 1918 en was tot de gemeentelijke herindeling in 1997 in gebruik.
- Neem een pen mee voor het loggen van de cache.
- Waypoint 1 heeft parkeergelegenheid (fiets of auto) en horeca vlakbij.
- Vanaf Groningen: lijn 4 vanaf het Centraal Station (richting Roden; vrijwel elk half uur). Uitstappen bij de halte 'Peize Rondweg'.
- Geschikt voor iedereen en altijd.
- Honden op de padties s.v.p. onder controle: er lopen schapen, paarden, koeien en konijnen.
- Klim NIET over hekken of in sloten; is absoluut niet nodig.
- WP1: N 53° 08.938' - E 006° 29.564'
Op dit informatiebord ziet u een overzicht van het dorp Peize. Loop via WP2 naar 4.
- WP2: N 53° 08.881' - E 006° 29.519'
Kijk uit voor laagvliegers...
Ga linksaf.
- Bij 4:
A= aantal partijen (onderaan) dat deel nam aan de plaatsing van het bord, plus 4.
B= geel min oranje.
- WP3: N 53° 0(A+1).(799+A) - E 006° 29.AA(A-B)
Op het waypoint staan oud en nieuw tegenover elkaar (zelfde type gebouw!).
C=even.
D=oneven.
- WP4: N 53° 0(A+D).(A*100-1) - E 006° 29.A(A+(0.5*C))(A-B)
Let op weg naar WP4 op wat Anno te vertellen heeft.
- Anno vervangt nu A. De cache ligt op:
WP5: N 53° 08.(A-1159) - E 006° 29.(A-1252)
- Loop na het loggen het pad af en ga op de t-splitsing linksaf. Ga bij de verharde weg rechtsaf en loop door de Hoofdstraat terug naar het beginpunt. In het weiland rond het voormalig 'Huis te Peize' kun je konijnen aantreffen. Het zijn de nakomelingen van enkele ontsnapte konijnen.
Wr fgnng ibbe cnny...