Historie
De Vallei was eens het stroomgebied van de Rijn. Na het einde van de Riesijstijd (120.000 jaar geleden) werd een hoge stroomrug opgeworpen tussen de Wageningsche Berg en Grebbeberg, waardoor de loop van de Rijn naar de zuidkant van de Utrechtse Heuvelrug verlegd werd. In de Vallei ontstonden plassen die konden vervenen, doordat zij niet meer in verbinding stonden met de Rijn. In de prehistorie was de mens reeds in staat vuur te maken om zich te verwarmen en voedsel te bereiden. Turf was daarbij één van de belangrijkste brandstoffen. Deze turf werd verkregen door het uitgraven of uitsteken van het veen (zowel hoog- als laagveen). Aanvankelijk werd het veen eenvoudig afgegraven, maar later werd overgeschakeld op de zogenaamde natte methode. Door het uitgraven van het veen ontstonden veengaten of hellen. Het uitgegraven veen werd vervolgens te drogen gelegd op zetwallen. De ontginning van het veen werd in de Middeleeuwen (1429) ter hand genomen. Bisschop David van Bourgondië liet voor de afvoer van overtollig water en het transport van de turf de Grift graven (Deys, 1988). Door voortdurende oorlogen tussen de Stichtsen en Geldersen stagneerde de vervening van het gebied. De Grift verzandde en werd daardoor onbevaarbaar. Nadat Karel de Vijfde in 1543 het hertogdom Gelre in zijn macht kreeg – Utrecht stond al in 1528 onder keizerlijk gezag – werd de vervening weer hervat. De bisschop kreeg het advies de Grift weer te herstellen en door te trekken in de venen die keizerlijk bezit waren. Er werd landbouw bedreven tot aan de 5 randen van het onbegaanbare veen. Zo nu en dan werd er gehooid, met als gevolg verschraling van het terrein. Hierdoor zijn de blauwgraslanden ontstaan. Eens was het veengebied honderdduizenden hectaren groot. De Blauwe Hel en De Hel zijn daar nog overblijfselen van. Restanten van trilveen, blauwgrasland, hooiland en moerasbos vormen een herinnering aan de tijd van weleer. Voor de Tweede Wereldoorlog was het aandeel aan blauwgrasland veel groter dan tegenwoordig. Vanaf de jaren 50 van de vorige eeuw werd ontwaterd ten behoeve van de landbouw. Er staan tegenwoordig nog maar weinig delen blank in de winter. De ontwatering levert ernstige bedreigingen op voor de natuur in het Binnenveld
Kwel
In een brede strook binnen het reservaat kwelt water op uit de bodem. Dit water is als regenwater gevallen op de Utrechtse heuvelrug en daar de grond in gezakt. In de bodem stroomt het af op ondergrondse leemlagen, tot het ter hoogte van “de Hel” weer aan de oppervlakte komt. De trilveenvegetatie drijft als het ware op dit water. Het veenpakket wordt geleidelijk aan dikker als de aangroei van planten aan de bovenkant groter is dan de afbraak ervan aan de onderzijde. Voor deze afbraak is zuurstof nodig. Door het verblijf in de bodem bevat het kwelwater vrijwel geen opgeloste zuurstof. Bij voldoende kwel kan het veen daardoor blijven aangroeien.
Beheer
Het moeraslandschap beheert men door de jaarlijks te maaien en het maaisel af te voeren. Zo probeert men de bodem te verschralen. Toch wordt de bodem voedselrijker door de toenemende verzuring van het regenwater en door de vervuiling langs de aanliggende wegen. Daardoor staat de natuur in “de Hel” onder druk.
De bijzondere trilveenvegetatie kan blijven bestaan zolang er voldoende kwel blijft van voedselarm bodemwater. Het is daarom van groot belang dat er geen waterwinning plaatsvindt in het gebied tussen Heuvelrug en “de Hel”. Door tevens de afvoersloten te voorzien van regelbare stuwtjes, waardoor het kwelwater langer in het reservaat blijft, heeft men uitdroging van het moeras tot nu toe weten te voorkomen.
Met dank aan Gemeente Veenendaal die toestemming heeft gegeven voor het plaatsen van deze cache.
Op het volgende coordinaat kan je parkeren: n52 01.213 e005 34.449
Het is een gebied wat voor bestemmingsverkeer met de auto bereikbaar is. Het advies is dus om deze cache per fiets of lopend te doen.
Het bovenstaande coordinaat is fictief. Om op het juiste coordinaat te komen zal het volgende raadsel opgelost moeten worden
Dit is nummer 4 van een trail van 6 en een bonus erachteraan. Om bij de bonus te kunnen komen, moet je de code uit het logrolletje overnemen. Veel succes en plezier.
De Hel
Zuidoostelijk van Veenendaal ligt het 36 ha grote natuurreeservaat “de Hel”, dat tot de laatste resten behoort van een voormalig uitgestrekt veengebbied.
Het reservaat kent enkele plekken met open water, dat dient als permanent rustgebied voor de natuur en daarom niet toeggankelijck is.
Het gedeelte van het reservaat ter hoogte van dit informatiebord werd vroeger de “blauwe hel”genoemd, vermoedelijck door d blauwgroene cleur van de blauwe zegge die hier op veel plaatsen groeid. Het is een terrein met hoge natuurwaarden en bestaat o.a. uit moerasbos, blauwgrasland en trilveen. Er groeien zeldzame planten als waterdrieblad, moeraskartelblad, wateraardbei, moerasorhis en de grote boterbloem. Vooral eind mei en begin juni staan veel van de hier groeiende planten in bloei.
De ontoegankeljkheid van het reservaat geeft tevens nestelgelegenheid voor bijzondere vogels zoals de blauwborst, de rietzanger en vooral de watersnip. Ook reeën en fossen gebruiken het landschap als rustplaats.
Betreding van het moeras is gevaarlijk, omdat de kans bestaat dat men diep wegzakt!
De nullen in het fictieve coordinaat kunnen blijven staan!!
Je kunt de antwoorden van de puzzel controleren op GeoChecker.com.