GC243MR Rolpaal Delfzijl (Traditional Cache) in Groningen, Netherlands created by Furcas

This cache has been archived.

Furcas: Tijdens beide recente, ingrijpende, verbouwingen is de cachelokatie volledig verloren gegaan. Ook is de rolpaal verplaatst. Ergo: Rolpaal Delfzijl 2.0...

GC243MR ▼

A cache by Furcas Message this owner

Hidden : 6/7/2010

Difficulty:

Terrain:

Size: Size: small (small)

Join now to view geocache location details. It's free!

Watch

How Geocaching Works

Please note Use of geocaching.com services is subject to the terms and conditions in our disclaimer.

Geocache Description:

Datum laatste cache-controle: 17 maart 2016.

De cache ligt op het terrein van Jachthaven ’t Dok en kan enkel bij daglicht gelogd worden, neem hiervoor a.u.b. een eigen pen mee. Foto's worden op prijs gesteld, spoilers niet.

Scheepsjagen

Sinds trekvaart op gang kwam zijn er vele aanpassingen en moderniseringen van de schepen en de vaarwateren geweest. Ver voordat (stoom)motoren werden uitgevonden was er al een manier bedacht om schepen ook bij windluw weer en tegen de wind in voort te bewegen: scheepsjagen! Een methode die eeuwenlang in gebruik zou blijven. In Delfzijl werd het nabijgelegen Damsterdiep voor de trekvaart met Appingedam en Groningen gebruikt, hier herinneren de straten Jaagpad, Vlotterspad, Snikkepad en Trekweg vandaag de dag nog steeds aan.

Scheepsjagen klinkt lang zo wreed niet als het is, scheepsjagen is namelijk het enkel met spierkracht voorttrekken van een schip. Vrijwel altijd stond de schipper aan het roer terwijl zijn vrouw en kinderen de trekzeel (juk of trekband) om hadden en het schip voorttrokken, wat het lichaam sloopt. Wanneer het schip eenmaal in beweging was ging het wel… Een ‘standaard’ schip was tot de vorige eeuw 30 bij 4½ meter, kon tonnen lading vervoeren en wist dankzij scheepsjagen een gemiddelde snelheid van 7½ kilometer per uur te halen. Slechts in uitzonderlijke gevallen had men de beschikking over een lijndrijver, ook wel scheepjager. Dit is iemand met een trekpaard die kon worden ingehuurd om het schip te trekken.

Moeder en zoon met trekzeel op het jaagpad

Wanneer men een schip eenmaal in beweging was werd er alles aan gedaan om in beweging te blijven. Langs kanalen en rivieren liep daartoe een (onverhard) pad waarbij aan de waterkant geen bomen of andere obstakels stonden zodat de lijn nergens achter zou kunnen blijven hangen. Bij bruggen werd aan de binnenzijde van bruggenhoofden een speciaal looppad aangebracht en waren de brugleuningen helemaal glad zodat de jaaglijn hier zonder problemen overheen kon glijden. Alles om het jagen ononderbroken mogelijk te maken.

Rolpalen

In de smalle binnenwateren waren bochten een probleem tot hier rolpalen werden geplaatst. Door de treklijn over de rol te halen wordt het schip ‘om’ de bocht getrokken en hoeft de schipper alleen maar tegen te sturen. De lijn hoefde niet meer los te worden gekoppeld, er hoefden geen vreemde manoeuvres met het schip uit te worden gehaald en het schip hoefde niet na elke bocht opnieuw op gang te worden gebracht. Alles om te voorkomen dat het schip in de oever werd getrokken omdat de treklijn maar zo lang was. Rolpalen waren een enorme vooruitgang voor degenen die het trekzeel om hadden!

Een rolpaal is een zware metalen paal met een sterke fundering waarbij aan de waterzijde van de bocht een rol hangt. De rol draait mee met de vaarrichting van het schip en bij het passeren komt de treklijn automatisch vrij. Bij sommige bochten was het noodzakelijk meerdere rolpalen te plaatsen, maar het principe blijft hetzelfde.

De rolpaal is zowel wereldwijd als ook in Nederland een zeer zeldzame verschijning geworden, vrijwel alle rolpalen zijn verdwenen. In de provincie Groningen staan niet allen de meeste, maar ook nog allemaal originele, rolpalen: 21, te weten 2 bij Barnflair, Delfzijl, 2 bij Feerwerd, 2 bij Garrelsweer, Leenstertillen, Oldehove, Onderdendam, 2 bij Saaksum, Sappemeer, 2 bij Warffum en 3 bij Zuidwolde. Daarnaast staan er nog 3 in en bij het Noordelijk Scheepvaartmuseum in Groningen. Drie rolpalen, de 2 bij Feerwerd en 1 bij Zuidwolde, zijn Rijksmonumenten.

Scheepsjagen is nog steeds niet uitgestorven al wordt dit tegenwoordig vaak met elektrische treintjes gedaan, zoals onder andere in het Canale de Saint-Quentin in Frankrijk en het Panamakanaal in Panama. Ook wordt scheepsjagen wel als (gelegenheids)sport beoefend. Zo worden er tijdens diverse dorpsfeesten in Nederland ook vandaag nog wedstrijden scheepsjagen gehouden. In Onderdendam is scheepsjoag’n een jaarlijks terugkerend evenement tijdens de feestweek (zie voor meer informatie http://www.scheepsjoagen.nl/ ).

Rolpaal Delfzijl

De witte gietijzeren rolpaal, met rode rol.

Deze rolpaal (wit met rode rol) is nog in originele staat zoals deze in de tweede helft van de 19e eeuw is gemaakt en dienst heeft gedaan aan het Noord-Willemskanaal. Toen deze door gemotoriseerde scheepvaart overbodig werd is de rolpaal in de tuin van Rijkswaterstaat geplaatst, die de paal op haar beurt over heeft gedaan aan Jachthaven ‘t Dok. De cache is hier vlakbij geplaatst.

FTF : Twinlife;
STF : Tuutjefloiter;
TTF : SN@G.

N.B. In het logboek staat een codewoord voor een toekomstig te plaatsen bonus-cache.

Additional Hints (Decrypt)

ajbQ&cH / argaH&shN / errA&cB :ohF

Decryption Key

A|B|C|D|E|F|G|H|I|J|K|L|M
-------------------------
N|O|P|Q|R|S|T|U|V|W|X|Y|Z

(letter above equals below, and vice versa)