Kaatsen is in de 16e eeuw geïntroduceerd in Friesland door Hollandse dijkwerkers en is inmiddels volkssport nummer één geworden. Het spel wordt gespeeld op gras tussen twee teams van elk drie spelers, de parturen.
De kaatsbal is ambachtelijk gemaakt van leer en gevuld met koeienhaar en weegt zo’n 24 gram. De perkspelers dragen een kaatshandschoen met versteviging voor de retourslag. Jaarlijks worden er gemiddeld 2000 wedstrijden gespeeld waarvan de belangrijkste de PC (Permanente Commissie) in Franeker is en de Freule in Wommels voor de jongens van 14-16 jaar en Ald Meiers in Hitzum voor meisjesparturen van 14-16 jaar. Het hoogst haalbare voor een kaatser is het winnen van de PC. Uit het winnende partuur wordt de beste speler tot koning van de PC gehuldigd, waarna de voorzitter van de PC hem de oude koningsbal omhangt.
Puntentelling en telegraaf
In de puntentelling leveren 4 winnende slagen (2-4-6-8) een ‘eerst’ op. Twee eersten heet een spel. De partij is gewonnen door het team, dat als eerste 6 eersten (of 3 spellen) heeft verzameld.
De puntentelling wordt bijgehouden op een scorebord, genaamd een telegraaf.
Een kaatswedstrijd wordt meestal in toernooivorm gespeeld, zodat een team pas winnaar is, als 4 tot 6 partijen zijn gewonnen.
De winnaars krijgen een krans omgehangen en de beste speler van de dag wordt uitgeroepen tot koning van de wedstrijd. Kaatsers hangen de gewonnen kransen aan de gevel van hun huis.
Uitdrukkingen in het Friese kaatsen
- De uitdrukking "Alles aan de hang" wordt gebruikt wanneer beide parturen 5 eersten (games) en 6 behaalde punten hebben. Per 2 punten wordt de score aangeduid met een kegel die onderaan de telegraaf (scorebord) hangt. Het eerste punt dat hierna gespeeld wordt is beslissend voor de winst.
- Raadpleeg Wiki voor de juiste code van het hangslot