Deze cache maakt deel uit van het rondje Delfzijl e.o. 4. Een fietsronde van 30 km door de gemeenten Delfzijl en Appingedam.
Let op! Alle caches zijn per fiets of lopend te bereiken, maar niet altijd met de auto! Houd je s.v.p aan de verkeersregels, parkeer niet op prive-terrein en doe de caches alleen bij daglicht. Neem een pen mee en vergeet niet de bonusaanwijzingen te noteren.
Specifieke cache info:
Dit is de vijftiende cache van de fietstocht.
Alleen te doen tijdens daglichturen!
Aanvullende info:
Kwelderland is een nieuwbouwwijk in aanleg in Delfzijl-Noord in de stad Delfzijl op de plek van de oude bijna volledig gesloopte Sterrenbuurt. De nieuwe wijk ligt naast de dijk en dicht bij het centrum, deels zelfs op een geslechte bastion van de Vestingstad Delfzijl. Er zullen onder andere veel woningen aan het water in de wijk gebouwd worden.
In het westelijke deel komt meer stedelijke bebouwing, maar in de richting van de dijk is er steeds meer natuur. Vlakbij de dijk worden drie woontorens gebouwd, met uitzicht over de Eems, met ongeveer veertien verdiepingen. In 2007 is de eerste van de drie woontorens, Kadijk in gebruik genomen.
Zie filmpje: Kwelderland
Gelukkig na een jarenlange neergang, krabbelt Delfzijl langzaam weer overeind! En het Eemshavengebied trekt weer industrie aan, er wordt nu volop gebouwd.
Het drama van Delfzijl
"Delfzijl is uniek. Al het afvalwater kan zo de Eems in", zei oud-burgemeester Roele van Delfzijl. Aan het eind van de jaren vijftig dreigt de Randstad overbevolkt te raken en het Noorden leeg. Daar bedenkt het Rijk een oplossing voor: spreiding van industrie. Er worden zevenentwintig industrialisatiekernen aangewezen. Delfzijl en omstreken is er daar een van. Het gemeentebestuur en het Havenschap hebben daar wel oren naar. Miljoenen worden ingezet om bedrijfsterreinen en verkeersverbindingen aan te leggen, woningen te bouwen, scholen, een ziekenhuis... Winkeliers breiden hun nering uit. Hele dorpen worden opgedoekt. Vette premies aan het bedrijfsleven moeten industrieën naar het Noorden halen. Delfzijl zal dé industriestad van het noorden worden!
"Heen en weer:" Een nieuwe toekomst…in Delfzijl. De noordelijke economie drijft van oudsher op de landbouw, maar een crisis aan het einde van de negentiende eeuw zorgt voor een grote malaise: goedkoop graan uit Amerika en Argentinië overspoelt de markt. Boeren gaan failliet en arbeiders raken werkloos. Veel mensen trekken weg naar het westen van Nederland, waar de economie op dat moment een geweldige groei doormaakt.
“Delfzijl moet dóór”: Weiwerd en de Eemshaven
Er is belangstelling van verschillende bedrijven en - ook al zegt een aantal bedrijven weer af - het Havenschap blijft doorgaan met aankoop van gronden. Want stel je voor dat er straks een fabriek wil komen, maar er is geen industrieterrein beschikbaar! Het aankopen van grond, het gereedmaken van het terrein duurt zeker twee jaar. En zoals burgemeester Goldberg (de opvolger van burgemeester Roelen) in een nieuwjaarsrede al zei: in dit soort zaken is “durf en wijsheid” nodig. En dan wordt duidelijk dat er nóg een dorp moet wijken voor de industrie: Weiwerd. Tot de jaren zeventig is altijd gedacht dat dit dorp gespaard kon blijven. De industrie was gepland tot de rand van Weiwerd. In 1968 geven B&W nog aan dat ze er alles aan zullen doen om de leefbaarheid in Weiwerd te bevorderen. Ze zullen jonge gezinnen stimuleren zich er te vestigen. Maar drie jaar later is alles anders: het blijkt dat mensen geen zin hebben om te verhuizen naar een dorp dat letterlijk onder de rook van de industrie ligt. Tijdens een speciale commissievergadering in 1972 zegt wethouder Beyert: “In het verleden werd gedacht dat een dorp waar de industrie ophoudt kon blijven bestaan, doch sindsdien is men zich meer bewust van de milieuvervuiling en zijn de inzichten op dat punt gewijzigd”. Raadslid Hoogenkamp stelt dat de “the smell of money” toch niet zo lekker is. Er wordt nog voorgesteld een soort bufferzone rond het dorp aan te leggen, maar dat is volgens Beyert niet rendabel. En dus valt ook het doek voor de vierhonderd inwoners van Weiwerd. Terwijl Delfzijl op volle kracht vooruit gaat, ontwikkelt een groep particulieren plannen voor de aanleg van de Eemshaven op zo’n twintig kilometer ten noordwesten van Delfzijl. Het initiatief hiervoor gaat vooral uit van boeren, die belang hebben bij de inpoldering van buitendijkse gebieden (waar zij eigenaar van worden) die grenzen aan hun eigen percelen. Waterstaatkundige Johan van der Veen en later ir. Nanninga trekken de kar. In eerste instantie lijkt het provinciaal bestuur niet zo happig. Maar de nieuwe garde in de PvdA weet het pleit te winnen. De ontwikkeling van de plannen voor de Eemshaven roept in Delfzijl de nodige vragen op. Bij Heveskes moeten weer tientallen huishoudens verdwijnen. De gedupeerden maken bezwaar en wijzen dan ook op de plannen voor de Eemshaven. Nieuwe industrie kan beter daar gevestigd worden in plaats van bij Delfzijl. Maar B&W zeggen dat er ruimte genoeg is voor twee grote industriegebieden. De Eemshaven zou bestemd worden voor de petrochemische industrie en is van geheel “andere allure”. Als er later dertig miljoen gulden geïnvesteerd wordt in de aanleg van een nieuwe havenmond voor de haven van Delfzijl, is er weer twijfel. Een VVD-raadslid spreekt de vrees uit dat “we straks met twee noodlijdende havens komen te zitten." Toch komt die nieuwe havenmond er en óók de Eemshaven wordt aangelegd. Tussen 1963 en 1973 wordt in de Eemshaven en Delfzijl samen 1200 hectare industrieterrein gecreëerd.
En dan zet het verval in
Oliecrisis en milieu: Vlak na de opening van de Eemshaven in 1973 breekt de oliecrisis uit, met als gevolg de ineenstorting van de petrochemische industrie. De industrieterreinen in Groningen blijven leeg. Het optimisme van de bestuurders uit Delfzijl wordt gelogenstraft: het werven van nieuwe bedrijven loopt spaak en uitbreidingen van bestaande fabrieken gaan niet door. Diepe dalen in de economie komen nog wel degelijk voor en men heeft de zaken niet meer in de hand. Als in de jaren tachtig het herstel in Nederland inzet, stroomt de Randstad vol, maar blijven de bedrijven weg uit Groningen. Het Rijk blijkt het idee van spreiding opzij gezet te hebben, want alle aandacht gaat weer naar de randstad. Akzo blaast een plan voor een nieuwe chloorfabriek af. Een Japans initiatief voor een rubberfabriek gaat niet door. Oud-wethouder Beyert zegt daar nu over: “Die plannen waren echt heel zeker, hoor! En als ze doorgegaan waren, was ook het grootste deel van de industrieterreinen weggeweest”. In de Eemshaven loopt het rampzalig. De vooruitzichten zijn bij de feestelijke opening door Juliana in 1973 al niet zo gunstig. Nog geen enkel bedrijf heeft toegezegd te komen. Minister-president Den Uyl wil dat DSM zich in de Eemshaven vestigt, maar het bedrijf zelf voelt daar niets voor. Oud-wethouder Jan Beyert: “En toen begonnen ze op het provinciehuis ook nog over een milieu-onderzoek. Dat onderzoek heeft zolang geduurd dat DSM kon zeggen: de kans is nu verkeken. De economische situatie is nu zo dat we geen extra productie kunnen gebruiken.” Opeens is het milieu een factor waar ook Delfzijl rekening mee moet houden. Het rapport “Grenzen aan de groei” dat de Club van Rome in 1972 uitbrengt, zorgt voor een omslag in het denken. De ligging aan open water bij de Waddenzee is opeens geen voordeel meer, maar eerder een nadeel. De pas opgerichte Waddenvereniging kijkt met argusogen naar de industriële ontwikkeling aan de kust. Van het makkelijk lozen van afvalwater is geen sprake meer.
De situatie tot 2010:
“Alleen maar verliezers”: In Delfzijl wordt gesloopt: flats gaan tegen de grond, rijen huizen verdwijnen, lege vlaktes bepalen het beeld in naoorlogse wijken. Mensen trekken weg en de middenstand worstelt om het hoofd boven water te houden. De oude havenplaats aan de monding van de Eems kampt met leegstand en een slecht imago. De industrieterreinen bij de Eemshaven zijn nog voor een groot deel leeg, 437 hectare ligt braak. In het industriegebied ten oosten van Delfzijl - de streek van Oterdum, Heveskes en Weiwerd – ligt nog altijd 363 hectare braak. Op de plaats van Oterdum ligt nu een dijk. Van het dorpje Heveskes staat alleen het kerkje nog rechtop tussen de fabrieken. Weiwerd is voor het grootste deel afgebroken. Delfzijl en buurgemeente Appingedam hebben samen niet de voorspelde 100.000 inwoners, maar slechts 42.000. De managers en directeuren van de fabrieken wonen niet in Delfzijl, maar ze kiezen vooral voor het chiquere Haren bij Groningen. In de nieuwe woonwijken van Delfzijl is veel leegstand. De gemeente, het Rijk en de woningstichting werken samen aan een grootschalige herstructurering. Duizenden goedkope woningen worden afgebroken. Zijn er fouten gemaakt, zijn er schuldigen aan te wijzen? Het antwoord op deze hamvraag is niet eenduidig. Ja, want het is allemaal niet zo gelopen als gepland en er is veel onnodig kapot gemaakt. Maar aan de andere zijn de gebeurtenissen goed te begrijpen. Wie geloofde er in de jaren vijftig nou niet in de grote vooruitgang? Stedenbouwkundige Hajema: "Delfzijl kent alleen maar verliezers". In de jaren vijftig en zestig ging het zo hard dat het niet verwonderlijk was dat het Havenschap steeds meer grond bijkocht. In 1958 werd de kabelfabriek geopend met een groot feest. Niemand kon zich voorstellen dat die twintig jaar later weer verdwenen zou zijn. Het Havenschap heeft te grote ogen gehad. Maar ook het Rijk speelde een bedenkelijke rol. In de jaren vijftig wilde men de industrie beter spreiden om de randstad te ontlasten. Na de oliecrisis en met name vanaf Lubbers werd dat spreidingsbeleid totaal vergeten. Delfzijl bleef achter: met teveel woningen en teveel industrieterreinen." Volgens Hajema in Delfzijl wel ongelooflijk veel tot stand gebracht door een kleine groep mensen. Ook oud-wethouder Beyert kijkt met gemengde gevoelens terug: "De dip in de economie in de jaren zeventig heeft Delfzijl extreem zwaar getroffen. Achteraf kun je zeggen dat het Havenschap veel te voortvarend gehandeld heeft. Maar toen zei niemand dat. Niemand twijfelde aan de vooruitgang." Kort geleden werd er in Delfzijl een congres gehouden over duurzame industriële ontwikkelingen. Volgens het Dagblad van het Noorden werd er in de wandelgangen uitvoerig gesproken over een plan om tientallen, zo niet honderden, hectares grond weer terug te geven aan de natuur. Mejuffrouw Toxopeus Pott maakt dat niet meer mee. Zij is overleden. Haar oude boerderij bij Oterdum is gesloopt. Er is niets voor in de plaats gekomen.