Straatnamen uit het verleden, Beverwijk Mystery Cache

• A         Notweg

Volgens  Hugo de Groot  werd de aanduiding in de 16^e en 17^e eeuw gebruikt voor gemeenschappelijke wegen. Het oude woord “notte” was in het Midden Nederlands de verzamelnaam voor al wat voor de landbouw en veeteelt nodig was. Een notweg is een weg tot vervoer van veldvruchten, vee, etc.  Het zijn paden die over andermans grond liepen en die men mocht gebruiken om de eigen grond te kunnen bereiken.

• 1          Bankenlaan

Een bank is een hogergelegen stuk grond. Deze grond zal door de bewoners gebruikt zijn om naar het land te gaan, dat ze bewerkten.

• B         Schoollaan

In 1909 is de straat genoemd naar de school op de hoek van de straat. Deze school werd gebouwd voor kinderen uit de meer gegoede gezinnen, die hier het Uitgebreid Lager Onderwijs konden volgen. Jaren later werd het een lagere school met de naam “Juliana van Stolbergschool”, maar in de volksmond werd de school “de Groene Kikkerschool”genoemd wegens de groene dakpannen.

• 2          Plesmanweg

Dr. Albert Plesman werd geboren op 7 september 1889 te Den Haag en overleed op 31 december 1953. Plesman was een luchtvaartpionier. Thans is de Plesmanweg ontzien van veel verkeer door de aanleg van de Westerlijke Randweg als toegang tot de toenmalige nieuwe toegangspoort van het oude Hoogovens terrein.

• C         Caegweg

Toen er een weg aangelegd moest worden om de nieuwe toegangspoort van het industrieterrein  van de Hoogovens te ontsluiten, werd besloten deze naam te gebruiken. Caeg is een Oud-Fries woord voor een koog, buitendijks land. Op oude kaarten (circa 1680) werd in de nabijheid een duinvlakte  met deze naam vermeld.

• 3          Zeestraat

Na de fusie  tussen Beverwijk en Wijk aan Zee en Duin in 1936 werd het gedeelte, gelegen in Wijk aan Zee en Duin, ook Zeestraat genoemd. Hier doet zich thans het merkwaardige feit voor dat de Zeestraat onderbroken wordt.

• D         Cornelis Amsestraat

Vlakbij waar de bebouwing eindigde en de weilanden begonnen kwam een beekje boven de grond om uit te monden in de Wijkerhaven. Al sinds de 16^de eeuw lag hier een pad dat in de volksmond “het Melkpaadje” werd genoemd. De weg werd door Cornelis Amse, die hier vlakbij een boerderij had, verhard. Toen in 1913 de straat door de gemeente werd overgenomen, stelde zij deze naam officieel vast.

• 4          Burgerhartstraat

De straat is vernoemd naar het bekendste boek van de schrijfsters Betje Wolff en Aagje Deken: “De Historie van Sara Burgerhart”.  Naast alle vooruitstrevende idealen van vrijheidszin en tolerantie droegen de schrijfsters ook de burgerlijke moraal hoog in het vaandel. Het boek is een duidelijk afspiegeling van de tijdgeest aan het einde van de 18^de eeuw en wordt door veel literatuurkenners als de eerste moderne Nederlandse roman beschouwd.

• E          De Doelen

In de 17^de eeuw werd dit gedeelte ‘de Doelen”genoemd. De naam verwijst naar het voormalige schietterrein van de schutterij, die zich hier bekwaamde in het boogschieten. Rondom het terrein was een houten schutting geplaatst en op het terrein stond een bescheiden doelhuisje. Regelmatig maakten deze schutters een rondgang door Beverwijk. Van het schuttersterrein marcheerden zij dan via o.a. de Baanstraat, Torenstraat, Kerkbuurt, Peperstraat om uiteindelijk te eindigen voor het stadhuis op de  Breestraat.

• 5          Beeckzanglaan

De straat is genoemd naar het gedicht “Beeckzang aen Katharine” van Joost van den Vondel. Hij schreef menig gedicht over de beek tijdens zijn verblijf op Scheijbeeck.

• F          Dwarsstraat Koningstraat

Oorspronkelijk was dit een particulier pad, dat dwars door de tuinderijen van de Engelsche Hollandsche Kweekerij Maatschappij was gelegen. Ondanks dat dit een privé pad was, had de eigenaar de heer Velthuyzen van Zanten enkele Beverwijkers toegestaan om hiervan gebruik te maken. Zij waren in het bezit van een sleutel van het toegangshekje. Omstreeks 1616 kreeg het pad een openbaar karakter en werd het voorzien van een klinkerbestrating.

• 6          Wijkermeerweg

Genoemd naar het drooggelegde Wijkermeer. Het meer was van grote betekenis voor het ontstaan en de groei van Beverwijk, maar de plaats ondervond steeds meer hinder door aanslibbing van de oevers van het Wijkermeer. In 1874 is het meer drooggemalen en werd er een vaarverbinding tussen de Beverwijkse haven en het Noordzeekanaal aangelegd.

• G         Bootsmanssteeg

De naam wordt vermeld op enige schetsbladen van Daniel van Breen(1648). Een bootsman is iemand, die o.a. belast is met het toezicht op het dek-personeel van schepen. Waarom deze steeg deze naam had is niet zeker, maar een verwijzing naar de haven van Beverwijk lijkt gerechtvaardigd. Tijdens de 18^e eeuw woonde hier in de steeg bijvoorbeeld de schipper van het veer naar Amsterdam.

• 7          Hendrik Mandeweg

Hendrik Mande was in de Noordelijke Nederlanden een beroemd schrijver van proza.  Hij is omstreeks 1360 te Dordrecht geboren en in 1431 overleden in het Regulierenklooster te Beverwijk. Al zijn werken schreef Hendrik Mande in het toenmalige Nederlands en zijn worden gerekend tot het beste proza, wat de moderne devotie heeft nagelaten.

• H         Holland op zijn smalst

In de 17^de eeuw stond hier een herberg en later een herenhuis met dezelfde naam. De herberg en het latere huis waren genoemd naar de oude benaming voor de smalle duinstrook tussen het vroegere westelijke uiteinde van het Wijkermeer en de Noordzee, Holland op zijn Smalst. De afstand tussen beide oevers bedroeg slechts 9 kilometer.

• 8          Nieuwstraat

De straatnaam wordt voor het eerst vermeld in de 16^e eeuw, misschien dat de straat toen net aangelegd was. Ook wel een oude benaming was Nieuwsteeg. Vroeger werd een oplopende straat vaak een steeg genoemd, daar de Breestraat hoog ligt ten opzichte van de Meerstraat.

• I           Koekebakkerssteeg

In de 19^de eeuw werd de straat in de volksmond zo genoemd, omdat op de hoek de koekenbakker Pieter Thijssen woonde. Ook op de ander hoek woonde een bakker, maar hij was geen koekenbakker. In die tijd werd er onderscheid gemaakt wat voor soort bakker men was. Zo kende men naast het beroep van koekenbakker, ook dat van brood-, suiker- en wafelbakker.

• 9          Vondellaan

Er word beweerd dat Joost van den Vondel een gerechtelijke vervolging dreigde na het uitgeven van zijn treurspel “Palamedes”en dat hij zich daarom verschool in Beverwijk bij zijn vriend Laurens Joosten Baeck op Scheijbeeck. Er zijn historici die aan deze bewering twijfelen.

• J          Kreukenlaan

Deze naam wordt in de rekeningen van Memoriemeesters van Beverwijk(1539) vermeld. Kreuken is afgeleid van het woord kreke, wat een ondiep water betekent. In combinatie met de duinbeek, gelegen naast de weg, zou dit een logische verklaring kunnen zijn.

• 10        Prins Bernhardlaan

Ter gelegenheid van de bevrijding besloot het college dat deze straat voortaan Prins Bernhard zou gaan heten. Dit als passende herinnering aan de rol die prins Bernhard gespeeld  had in de tweede wereld oorlog.

• K          Naerderwech/de Sparsiewegh

De naam wordt in de verschillende 16^e en 17^e eeuwse archiefstukken vermeld. De weg ontleende haar naam aan een stuk land “de Naerden”, dat hier ter plaatse gelegen heeft. Het woord kan de betekenis hebben van nader, dichtbij. In 1768  wordt de weg aangeduid als “de Sparsiewegh”. Langzaam maar zeker werd die oude benaming verdrongen door de laatste, zodat de oude naam geheel in vergetelheid is geraakt.

• 11        Kees Delfsweg

In 1626 was een zekere Comelis Dielofszoon eigenaar van stukken land, die hier gesitueerd waren. Het weggetje tussen de landerijen door dat naar zijn woning leidde, werd het Kees Dielofswegje genoemd.

• L          Polderweg

In 1873 was er een verzoek om op gezamenlijke kosten een weg aan te leggen tussen Beverwijk en de droogmakerij, de latere buurtschap De Klomp. De gemeente zou moeten zorgen voor het onteigenen van de gronden en deze zouden gratis aan de Kanaal Maatschappij ter beschikking worden gesteld, die zorg zou dragen voor het aanleggen van de weg. Na de aanleg werd hij in de archiefstukken omschreven als de Polderweg.

• 12        Meester van Lingenlaan

Meester van Lingen was een van de gelukkige Beverwijkers die gebruik mocht maken van een particulier pad. Hij gebruikte het pad om naar de Openbare Lagere School te gaan(alwaar hij benoemd was als schoolhoofd) die gelegen was aan de Breestraat.  Voor een tijdlang werd rijverkeer nog geweerd door de plaatsing van twee ijzeren palen nabij de Koningstraat.

• M        Simon Rumpingstraat

Oorspronkelijk was dit een particuliere weg, maar bij raadsbesluit van 22 oktober 1906 werd de straat door de gemeente overgenomen. Pas anderhalf jaar later stelde deze de straatnaam officieel vast, maar de straat was al eerder naar Simon Rumping vernoemd. Deze Simon woonde met zijn gezin in de straat zelf en had in de nabijheid van de straat zijn tuinderijen. Simon  zal zeker een verdienstelijk burger zijn geweest maar niet zodanig om met een straatnaam geëerd te worden daarom werd de straat in 1941 omgedoopt.

• 13        Brandsteeg

In het verleden, toen in de huizen nog open vuur gebruikt werd was brand geen uitzondering. Om te voorkomen dat hele straten  in de as werden gelegd, werden zogenaamde brandstegen aangelegd. In Beverwijk kende men bovendien de gelukkige bijkomstigheid, dat de stegen tegelijkertijd een snellere verbinding vormden tussen de Breestraat en de haven; dit met betrekking tot de handel.