W obrębie kamieniołomu nefelinitu występują liczne bloki piasków i piaskowców cenomanu oraz wapieni marglistych turonu. Na granicach bloków z wulkanitami widać zmiany termiczne o różnej intensywności. Z obserwacji niemieckich geologów, poczynionych jeszcze podczas eksploatacyjnej działalności w kamieniołomie w 1901 r. wynika, że skały kredowe na Górze Św. Anny mają formę wielkich bloków, pogrążonych w lawie nefelinitowej. Największe z nich, opisane ze ściany zachodniej wyrobiska, miały kilkadziesiąt metrów długości (maksymalnie do 70 m). Obecnie, dobrze widoczny jest jeden blok, znajdujący się przy ścieżce dydaktycznej prowadzącej w dół wyrobiska. Widać jednak, że ciągnie się on dalej wzdłuż skarpy pod przykryciem traw w kierunku zachodnim na (około 15m). Są to jasnoszare, drobno- i średnioziarniste, słabo spojone (spoiwo ilaste) piaskowce kwarcowe i piaski cenomanu. W bezpośrednim sąsiedztwie wychodni piaskowców widoczna jest brunatna warstewka utworzona z gliny, a za nią wychodnie nefelinitów (słabo widoczne, zakryte częściowo zwietrzeliną). Biorąc pod uwagę rozmiar bloku opisywanego piaskowca (jest stosunkowo mały), wydaje się, że został on dość mocno przeobrażony termicznie (i chemicznie) w wyniku bezpośredniego kontaktu z lawą nefelinitową – granicę oddziaływania wyznacza w tym przypadku brunatno-czerwona otulina. Pierwotnie mogły to być piaskowce glaukonitowe, które nagromadziły się w miejscu zerodowanych osadów młodszego triasu, między późnym triasem, a późną kredą. Piaskowce z kontaktu pod względem składu chemicznego różnią się zasadniczo od piaskowców położonych z dala od intruzji. Roztwory hydrotermalne towarzyszące wylewom lawy spowodowały odprowadzenie z piaskowca SiO2 (spadek zawartości z 80,1% do 53,8%), doprowadziły natomiast znaczne ilości Na, Mn, Mg, Ni (ponad 10-krotny wzrost zawartości), Fe (5-krotny wzrost zawartości), Ba, Sr (4-krotny wzrost zawartości) oraz w mniejszym stopniu Al., Ti, Ca, P, Co, Cu, Ga, Hf, Nb, Rb, U, Th, V, Zn i Zr. W próbce piaskowca z kontaktu stwierdzono także około 10-krotnie wyższe zawartości REE niż w piaskowcach nieprzeobrażonych. Potwierdza to tezę, że pomagmowe roztwory hydrotermalne były zmineralizowane. Stwierdzono występowanie sylimanitu na kontakcie nefelinitu z piaskowcami, co pozwala wnioskować, że temperatura lawy była wysoka - około 1100oC. Ustalenie wieku piaskowców (cenoman) możliwe było dzięki porównaniu ich pozycji z datowanymi skamieniałościami marglami i wapieniami marglistymi (turon). Występują one bezpośrednio nad piaskowcami, a więc piaskowce jako niżejległe (zasada superpozycji), powinny być starsze (cenoman). Wśród bloków kredowych, zatopionych w materiale wulkanicznym, występują margle turonu. Tworzą charakterystyczny żółty z odcieniem brązowym pakiet silnie zdeformowanych i rozsypliwych skał, przeławiconych cienkimi warstwami jasnoszarych iłów. W ich obrębie stwierdzono obecność makrofauny. Są to w większości silnie pokruszone jeżowce, brachiopody oraz otwornice. Odsłonięcia kredowych margli i wapieni marglistych w wyższych partiach ściany dolnego wyrobiska są obecnie niedostępne (zarośnięte, przykryte zwietrzeliną). Dzięki odkrytym wychodniom wapieni z dobrze zachowaną fauną udało się ustalić ich wiek na górnoturoński. Ponadto, wydzielono w ich obrębie dwa typy litologiczne: ciemnoszare wapienie margliste i beżowe wapienie z niewielką zawartością minerałów ilastych. W wapieniach tych dość znaczny jest udział słabo obtoczonych ziaren kwarcowych (do 7 mm), tworzących nieraz gniazdowe nagromadzenia. Charakter tych skał i skład zespołów faunistycznych, w porównaniu z odkrywkami z Opola dowodzi, że powstały one w płytkim morzu zajmującym wówczas obszar całej Opolszczyzny.
Piaskowiec cenomanowy
źródło www.zopk.pl
Zadania do wykonania:
1. Określ jakiej wielkości jest blok piaskowca cenomanowego.
2. Piaskowiec to skała osadowa czy metamorficzna?
3. Mile widziane, ale nie obowiązkowe foto w okolicach tego EC, proszę nie fotospoilerować odpowiedzi!
Zalogować "znalezienie" możesz bezpośrednio po przesłaniu odpowiedzi przez mój profil. Jeżeli Twoje odpowiedzi będą błędne, zgłoszę się sam. Wpisy bez przesłanych prawidłowych odpowiedzi będą kasowane po 14 dniach.