ur. 27 IX 1533, zm. 12 XII 1586
okres panowania: 1575 - 1586
Był to Pan wysokiej urody, i krasny dosyć, twarzy pociągłej, płci rumiano czarnej, włosów czarnych, a zębów dziwnie białych, nosa kęs zakrzywionego, z jakim pospolicie Attylę malują.
Kronika wszystkiego świata Marcina Bielskiego
Książę siedmiogrodzki, ożeniony z Anną Jagiellonką, córką Zygmunta Starego. Jego panowanie upłynęło pod znakiem wojen z państwem moskiewskim, któremu odebrał prawie całe Inflanty. Starał się wzmocnić władzę królewską. Opierał się na kanclerzu Janie Zamoyskim. Batory był doskonałym wodzem, przeprowadził reformę polskiego wojska. Uznawany za największego z królów elekcyjnych.
Ciekawostka:
Stefan Batory wspominał, iż za młodu został dotkliwie pogryziony w nogę przez psa, skutkiem czego powstała brzydka, nie gojąca się rana. Miała być ona przyczyną gwałtownych ataków złości, połączonych z utratą świadomości. Batory od tamtego czasu miał awersję do psów, co uwidoczniło się w relacji inżyniera wojskowego Dominika Ridolfino. Podczas audiencji w komnatach zamku w Wilnie (w czerwcu 1580 roku) nadepnął on przypadkiem na nogę królewskiego charta i pies zaskomlał trochę. Gdy potem postąpiłem naprzód, aby podług zwyczaju ucałować rękę królewską, chart ów zerwał się za mną i ukąsił mnie w łydkę. To obaczywszy Najjaśniejszy Pan powstał z krzesła i kopnął psa tak silnie, iż padł jak długi na środek izby.
Ważniejsze daty:
1571
-(25 V) Stefan Batory zostaje wojewodą siedmiogrodzkim.
1575
-(IX) Najazd tatarski na Podole i Ruś Czerwoną.
-(4-5 X) Sejm konwokacyjny. Jan Zamoyski wysuwa kandydaturę Anny Jagiellonki.
-(7 XI-15 XII) Sejm elekcyjny (pod laską Mikołaja Sienickiego). (12 XII) Prymas Jakub Uchański ogłasza królem cesarza Maksymiliana II Habsburga. (15 XII) Szlachta obwołuje królem Annę Jagiellonkę i przeznacza Stefana na jej męża.
1576
-(28 I) Zjazd szlachty w Jędrzejowie. Zatwierdzenie elekcji Stefana Batorego.
-(1 II) Zajęcie Krakowa przez pospolite ruszenie popierające Stefana.
-(8 II) Stefan zaprzysięga pacta conventa w kościele w Meggyes.
-Przekazanie władzy w Siedmiogrodzie bratu Krzysztofowi.
-(31 III-29 V) Obrady sejmu koronacyjnego (pod laską Andrzeja Firleja).
-(24 IV) Przybycie do Krakowa. (1 V) Małżeństwo z Anną Jagiellonką. (1 V) Koronacja Stefana i Anny Jagiellonki w katedrze wawelskiej.
-(22 V) Cesarz Maksymilian II Habsburg zaprzysięga pacta conventa w kościele augustianów w Wiedniu.
-(24 V) Wojska nadworne odbijają zamek w Lanckoronie, bezprawnie zajęty przez Olbrachta Łaskiego (w 1574 roku), stronnika cesarza Maksymiliana II.
-Reforma jazdy ciężkozbrojnej (rezygnacja z kopijników, zastąpionych przez husarię).
-(4 X-29 XI) Sejm w Toruniu. Przyjęcie przez Mazowsze praw koronnych (z zastrzeżeniem utrzymania pewnych własnych norm ujętych w tzw. Exceptach mazowieckich).
-(12 X) Śmierć cesarza Maksymiliana II Habsburga.
1576-1577
-Konflikt z Gdańskiem. (IX 1576) Gdańsk odmawia uznania Stefana Batorego za króla. (15 IX 1576) Początek blokady miasta. (20 IX 1576) Gdańszczanie zostają uznani za buntowników (wobec niestawienia się na sąd królewski). (12 II 1577) Gdańszczanie zostają wyjęci spod prawa. (7 III) Stefan wydaje uniwersał wprowadzający całkowitą blokadę ekonomiczną miasta. Skierowanie całości handlu zagranicznego i spływu wiślanego do Torunia i Elbląga. (17 IV 1577) Wojska polsko-węgierskie (pod dowództwem kasztelana gnieźnieńskiego, Jana Zborowskiego) rozbijają pod Lubieszowem zaciężne oddziały gdańskie Hansa Winkelbrucha. (14 VI-12 XII 1577) Nieudane oblężenie miasta. (IX 1577) Odparcie najazdu floty gdańskiej na Elbląg przez wojska węgierskie pod dowództwem Kaspera Bekiesza. (12 XII 1577) Podpisanie w Malborku ugody z Gdańskiem. Stefan zgadza się na uchylenie statutów Stanisława Karnkowskiego, w zamian za uznanie swej władzy i wypłacenie przez miasto kontrybucji (w wysokości 200000 guldenów). (16 XII 1577) Rajcy gdańscy składają przysięgę wierności przedstawicielom królewskim.
1577
-(III-IV) Najazd tatarski na Podole, Wołyń i Ruś Czerwoną.
-(19-24 V) Synod prowincjonalny w Piotrkowie. (19 V) Przyjęcie ustaw trydenckich przez duchowieństwo polskie. (24 V) Obietnica samoopodatkowania się (subsidium charitativum) w celu werbunku wojsk zaciężnych.
-(VII-IX) Zajęcie Inflant (z Dyneburgiem) przez wojska moskiewskie (i wspomagającego je królewicza duńskiego, Magnusa).
-(17 VII) Zawarcie przymierza z sułtanem Muradem III.
-(27 IX) Stefan przekazuje Jerzemu Fryderykowi, margrabiemu Ansbachu prawo do opieki nad chorym psychicznie Albrechtem Fryderykiem, księciem pruskim (w zamian za hołd i 200000 guldenów). Początek formalnego powiązania Prus z Brandenburgią.
-(XI) Odbicie Dyneburga z rąk moskiewskich.
-(XI) Samowolna wyprawa Kozaków Iwana Podkowy do Mołdawii. (29 XI) Iwan Podkowa zostaje hospodarem Mołdawii (jako Jan Woda). Wzrost napięcia w stosunkach Rzeczypospolitej z Turcją.
1578
-(I) Iwan Podkowa wycofuje się z Mołdawii.
-(II) Wielki najazd tatarski na południowe kresy Rzeczypospolitej (spowodowany samowolą Iwana Podkowy).
-(20 I-6 III) Sejm w Warszawie. Zorganizowanie piechoty wybranieckiej wystawianej z dóbr królewskich w Koronie (1 chłop-żołnierz z 20 łanów). (20 II) Hołd pruski margrabiego Ansbach i Bayreuth, Jerzego Fryderyka Hohenzollerna. (3 III) Utworzenie Trybunału Koronnego (Lublin i Piotrków). (III) Iwan Podkowa przybywa do Warszawy. Stefan nakazuje uwięzienie Iwana Podkowy.
-(I-II) Odzyskanie Kiesi (Wenden) i 16 innych zamków inflanckich.
-(II) Udana obrona Kiesi przed wojskami Iwana Groźnego.
-(16 IX) Powstaje pierwszy rejestr kozacki, obejmujący 530 osób.
-Nadawanie szlachectwa możliwe wyłącznie podczas sejmu.
1579
-(II-III) Obrady sejmu warszawskiego.
-(1 IV) Stefan wydaje akt erekcyjny i akt fundacyjny Akademii Wileńskiej. (30 X) Papież Grzegorz XIII podnosi kolegium jezuickie w Wilnie do rangi uniwersytetu (nazwa: Academia et Universitas Societatis Jesu).
-(16 VI) Iwan Podkowa zostaje stracony we Lwowie. Poprawa stosunków z polsko-tureckich.
-(26 VI) Oficjalne wypowiedzenie wojny Moskwie.
-Zdobycie Połocka (30 VIII), Sokoła (11 IX) i Suszy (6 X). (13 XII) Oddziały stacjonujące w Połocku dokonują udanego najazdu i zdobywają Nieszczerdę.
-(15-21 X) Oblężenie Kiesi przez wojska moskiewskie. (21 X) Andrzej Sapieha, współdziałając z korpusem szwedzkim Jerzego Boye, dokonuje udanej odsieczy Kiesi.
1579-1580
-(23 XI-4 I) Sejm w Warszawie.
1580
-(10 IV) Jan Zamoyski wydaje przywilej lokacyjny dla Zamościa.
-(29 V) Stefan zostaje obdarowany przez papieża Grzegorza XIII Mieczem Poświęcanym i Czapką.
-(3 VIII-X) Wyprawa przeciwko Iwanowi Groźnemu. Zdobycie Wieliża (6 VIII), Uświatu (16 VIII), Wielkich Łuk (6 IX), Newla (IX), Ozieryszcza (X) i Zawołocza (23 X).
1581
-(22 I-8 III) Sejm w Warszawie (pod laską Stanisława Przyjemskiego). Powołanie Trybunału Litewskiego (na wzór Trybunału Koronnego). (6 III) Stefan ustanawia dla Anny Jagiellonki oprawę w księstwie mazowieckim (zabezpieczoną dożywociem).
-(5 VIII-22 X) Niszczycielski najazd Krzysztofa "Pioruna" Radziwiłła w głąb terytorium moskiewskiego.
1581-1582
-(8 IX 1581-6 II 1582) Oblężenie Pskowa przez Jana Zamoyskiego.
1582
-(15 I) Rozejm z Moskwą w Jamie Zapolskim (na okres 10 lat). Rzeczpospolita uzyskuje ziemię połocką, Wieliż, Ozieryszcze, Uświat oraz Inflanty.
-(4 X-25 XI) Sejm w Warszawie (pod laską Lwa Sapiehy). (4 X) Oficjalne wprowadzenie w Rzeczypospolitej kalendarza gregoriańskiego (po dniu 4 X nastąpił od razu 15 X).
-(4 XII) Utworzenie katolickiego biskupstwa inflanckiego ze stolicą w Wenden.
1583
-(lato) Samowolna wyprawa kozacka na tereny tureckie (zainicjowana przez Samuela i Krzysztofa Zborowskich). Kozacy niszczą Jahorlik i Tiahiń oraz galery tureckie. Pogorszenie stosunków z Turcją.
1584
-(wiosna) Sułtan Murad III decyduje o utrzymaniu pokoju z Rzeczpospolitą, w zamian za ukaranie winnych najazdu i wydanie przejętej artylerii. Ścięcie (i poćwiartowanie) 33 Kozaków na rynku we Lwowie.
-(11 V) Pojmanie Samuela Zborowskiego, banity i rzekomego spiskowca przeciwko Stefanowi i Janowi Zamoyskiemu. (26 V) Samuel Zborowski zostaje ścięty w Krakowie (z rozkazu Jana Zamoyskiego; na podstawie wyroku sądu starościńskiego). Wzrost opozycyjnych nastrojów szlachty.
-(14 VII) Przedłużenie rozejmu z Moskwą (na 1 rok).
-(XII) Ponownie zostaje przedłużony rozejm z Moskwą.
1585
-(15 I-28 II) Sejm w Warszawie (pod laską Stanisława Pękosławskiego). (22 II) Krzysztof Zborowski zostaje odsądzony od czci. Spór ze szlachtą zaniepokojoną postępowaniem króla wobec rodu Zborowskich. Utworzenie trybunału dla Prus. Ostateczne zniesienie statutów Stanisława Karnkowskiego. Zorganizowana zostaje piechota wybraniecka wystawiana z dóbr królewskich na Litwie.
1586
-Przygotowania do wyprawy moskiewskiej (mimo braku poparcia u szlachty).
-(6 III) Stefan zapisuje Annie Jagiellonce sumę 30000 złotych (zabezpieczoną na dobrach Wielkiego Księstwa Litewskiego).
-(12 XII) Śmierć Stefana I Batorego w Grodnie.
Opracowano na podstawie:
poczet.com
Władcy Polski – cykl dodatków do „Rzeczpospolitej” przygotowany we współpracy z „Mówią wieki”
Aby odnaleźć skrytkę musisz odszukać w powyższym tekście podane niżej informacje, a ustalone liczby podstawić do wzoru:
A – Z jakim miastem popadł w konflikt Stefan Batory? Bydgoszczą (A=326), Warszawą (A=418) czy Gdańskiem (A=376)?
B – Ile osób objął pierwszy rejestr kozacki?
C – Którego dnia NIE BYŁO w kalendarzu w Rzeczypospolitej? 28 lutego 1582 roku (C=492), czy też 12 października 1582 (C=282), a może 6 października 1583 (C=524)?
N 53° 01.X
E 18° 05.Y
X=(B-A)/2-4
Y=C/2-9
Kordy ±10 m.
Współrzędne finałowe są w formacie N DD° MM.MMM E DD° MM.MMM
Jeśli w wyniku otrzymasz liczbę dwucyfrową to dopisz przed nią 0, a jeśli jednocyfrową to dwa zera.
W logbooku jest pewna liczba. Zapisz ją, gdyż może Ci się przydać…
