ur. 9 VI 1595, zm. 20 V 1648
okres panowania: 1632 - 1648
O twarzy pięknej i miłej, o bladoróżowej cerze, świadczącej o prawdziwej skromności; włos jasny, oczy żywe o pogodnym, ale opanowanym spojrzeniu na wszystkie światowości, nos miał długi, postawę zachował jeszcze chłopięcą, kształtne członki; w mowie pełen wdzięku.
Historia Vladislai Poloniae et Sueciae Principis
Jako chłopiec został wybrany na cara rosyjskiego, ale nie zdołał zasiąść na tronie moskiewskim. Podobnie jak ojciec Zygmunt III chciał odzyskać szwedzką koroną. Z powodzeniem wojował z moskwą, doprowadzając do podpisania wieczystego pokoju w Polanowie w 1634 roku. Wspólnie z Habsburgami zamyślał wojnę z Turcją, która nie doszła do skutku. Zmarł w chwili wybuchu powstania Chmielnickiego.
Ciekawostka:
Władysław Waza cierpiał na padaczkę. Informacje o atakach epileptycznych pojawiają się sporadycznie w korespondencji jego bliskich współpracowników. Wiadomo, iż do ciężkiego ataku miało dojść jesienią roku 1626 w Toruniu. Choroba ta pojawiała się dość często pośród członków dynastii Habsburgów (na padaczkę chorowała m.in. Elżbieta, pierwsza żona Zygmunta Augusta), dlatego też wydaje się, iż Władysław nabył ją za pośrednictwem swej matki, Anny.
Ważniejsze daty:
1599
-(24 VII) Riksdag sztokholmski detronizuje Zygmunta. Zygmunt odrzuca propozycję przekazania tronu Władysławowi, pod warunkiem jego przyjazdu do Szwecji i wychowania w wierze luterańskiej.
1610
-(27-28 VIII) Stanisław Żółkiewski zawiera (w imieniu Zygmunta) układ z bojarami moskiewskimi. Ogłoszenie Władysława carem rosyjskim.
1612-1613
-Nieudana wyprawa Zygmunta i Władysława do Moskwy (po koronę carską dla Władysława). (2 X 1612) Przybycie do Smoleńska. (4 I 1613) Zygmunt odrzuca propozycję (bojarów moskiewskich) przekazania Władysławowi korony carskiej, pod warunkiem jego przejścia na prawosławie, zwrotu Smoleńska oraz potwierdzenia praw. (17 II 1613) Powrót do Warszawy. (14 III 1613) Michał Romanow zostaje koronowany na cara rosyjskiego.
1615
-(30 XI) Król Hiszpanii, Filip III Habsburg nadaje Władysławowi Order Złotego Runa.
1617
-(4 IV) Władysław zobowiązuje się do zawarcia wieczystego przymierza z Rzeczpospolitą i szeregu ustępstw terytorialnych po objęciu tronu moskiewskiego.
1617-1618
-Wyprawa Władysława w celu objęcia tronu carskiego w Moskwie. Zajęcie Dorohobuża (11 X 1617), Wiaźmy (28 X 1617) i Cariewa Zajmiszcza. Nieudana próba zdobycia Możajska (8 XII 1617) i Borisowa Gorodiszcza (7 VII 1618). (10-11 X 1618) Nieudane próby zdobycia Moskwy.
(11 XII 1618 albo 3 I 1619) Rozejm w Dywilinie (zawarty na 14 lat). Ziemia smoleńska, siewierska i czernichowska pozostają przy Rzeczypospolitej.
1619
-(/13 IV) Objęcie, z nadania ojca, stanowiska administratora nowo zdobytych ziem ruskich. (1620) Zatwierdzenie decyzji Zygmunta III przez sejm.
-(V) Zygmunt odrzuca propozycję (katolików czeskich) przejęcia korony czeskiej przez Władysława.
1621
-(1 IX-9 X) Władysław bierze udział w obronie Chocimia przed armią turecką.
1624-1625
-(17 V 1624-22 V 1625) Wyjazd (pod przybranym nazwiskiem Snopkowski) na zachód i południe Europy, w celu pogłębienia wiedzy wojskowej. (19 I 1625) Władysław zostaje obdarowany przez papieża Urbana VIII Mieczem Poświęcanym i Czapką.
1626
-(29 IX-1 X) Władysław bierze udział w bitwie pod Gniewem ze Szwedami (nie uczestniczy jednak w walce).
1628
-(26 II/8 III) Z inicjatywy Władysława wystawiona zostaje Galatea, pierwsza opera w Rzeczypospolitej.
1629
-(V) Zjazd z Jerzym Wilhelmem Hohenzollernem, księciem pruskim i elektorem brandenburskim.
1631
-Pobyt w kąpieliskach uzdrowiska Cheb (na terenie cesarstwa).
1632
-(30 IV) Śmierć Zygmunta III.
-(22 VI-17 VII) Sejm konwokacyjny (pod laską Krzysztofa Radziwiłła). Innowiercy i dyzunici wysuwają postulaty zagwarantowania pełnej wolności wyznania dla wszystkich stanów.
-(24 IX-15 XI) Sejm elekcyjny (pod laską Jakuba Sobieskiego). (8 XI) Elekcja Władysława Wazy. (14 XI) Władysław zaprzysięga pacta conventa i artykuły henrykowskie.
-(jesień) Car Michał Romanow zrywa zawieszenie broni. (14 XI) Wojska rosyjskie rozpoczynają oblężenie Smoleńska.
1633
-(6 II) Koronacja Władysława Wazy w katedrze wawelskiej.
-(8 II-17 III) Obrady sejmu koronacyjnego (pod laską Mikołaja Ostroroga). Kościół prawosławny odzyskuje dawne przywileje i zostaje odtworzona jego hierarchia. Władysław podejmuje (nieudaną) próbę utworzenia Kawalerii - religijnego bractwa orderowego i ustanowienia Orderu Niepokalanego Poczęcia NMPanny.
-(12 II) Odnowienie przymierza z Habsburgami.
-(VI-VII) Najazd Abazy-paszy (namiestnika Sylistrii, tureckiej prowincji) przy wsparciu tatarskim. Stanisław Koniecpolski odnosi zwycięstwa pod Sasowym Rogiem (4 VII) i pod Kamieńcem Podolskim (22 X).
-Utrata Połocka (VII), Wieliża, Uświatu i Ozieryszcza na rzecz Rosji.
-(30 VIII) Władysław przybywa pod oblegany Smoleńsk.
-(22 X) Udana obrona Chocimia przed wojskami tatarsko-turecko-wołoskimi.
1634
-(25-26 II) Kapitulacja wojsk rosyjskich pod Smoleńskiem.
-(18 III-17 V) Nieudane oblężenie Białej k. Smoleńska.
-(14 VI) Zawarcie układu pokojowego z Rosją w Polanowie. Władysław zrzeka się praw do korony carskiej (w zamian otrzymuje od posłów rosyjskich kwotę 20000 rubli). Rosja rezygnuje ze swych roszczeń do Inflant i ziem ruskich Wielkiego Księstwa Litewskiego. Przekazanie Rosji Sierpiejska (wraz z okręgiem).
-(5 VII) Papież Urban VIII zatwierdza status Kawalerii. Wzrost opozycyjnych nastrojów szlachty (pod przywództwem wojewody wileńskiego Krzysztof Radziwiłła).
-(19 VII-1 VIII) Obrady sejmu (pod laską Gedeona Michała Tryzny).
-(19 VIII) Odnowienie traktatu rozejmowego z Turcją.
1635
-(31 I-17 III) Obrady sejmu (pod laską Jerzego Ossolińskiego). (III) Władysław tworzy Komisję Okrętów Królewskich.
-(wiosna) Poselstwo rosyjskie wykupuje ciało eks-cara Wasyla Szujskiego (za cenę 10000 rubli).
-(12 IX) Rozejm ze Szwecją w Sztumskiej Wsi (na okres 26 lat). Szwedzi zwracają Rzeczypospolitej porty pruskie i rezygnują z kontroli nad komorą celną. (31 X) Potwierdzenie układu przez królową szwedzką Krystynę.
-Bunt Kozaków nierejestrowych pod przywództwem Iwana Sulimy. (3/4 VIII) Buntownicy zdybywają i niszczą (znajdującą się w budowie) polską twierdzę w Kudaku. Iwan Sulima zostaje wydany Stanisławowi Koniecpolskiemu przez starszyznę Kozaków rejestrowych. (12 XII) Stracenie Iwana Sulimy w Warszawie.
-(21 XI-9 XII) Sejm nadzwyczajny (pod laską Mikołaja Łopackiego).
1637
-(20 I-4 III) Obrady sejmu (pod laską Kazimierza Leona Sapiehy).
-(10 III) Śmierć księcia pomorskiego, Bogusława XIV. Przejęcie Pomorza Zachodniego przez Szwecję. Rzeczpospolita uzyskuje ziemię lęborską i bytowską.
-(16 III) Zawarcie paktu familijnego z Habsburgami. Władysław zapewnia Habsburgom prawa do tronu szwedzkiego w razie wygaśnięcia "polskiej" linii Wazów.
(9 VIII) Małżeństwo per procuram z Cecylią Renatą, córką Ferdynanda II Habsburga, cesarza rzymskiego (zawarte w Wiedniu poprzez Jana Kazimierza i biskupa chełmińskiego Jana Lipskiego).
(12 IX) Ślub z Cecylią Renatą.
-(3-18 VI) Sejm nadzwyczajny (pod laską Jana Stanisława Jabłonowskiego). Władysław doprowadza do uchwalenia konstytucji Cła morskie pomimo sprzeciwów w izbie poselskiej oraz wśród senatorów.
-(lato) Wybucha powstanie kozackie na Ukrainie pod wodzą Pawła Pawluka Michnowicza. (12 VIII) Paweł Pawluk wydaje (w Kryłowie) odezwę do Kozaków nierejestrowych i chłopstwa, wzywającą do walki z panami i zdrajcami. (3 IX) Uniwersał barski Stanisława Koniecpolskiego (wzywający do tępienia rebeliantów oraz ich rodzin). (16 XII) Kozacy zostają rozbici pod Kumejkami przez hetmana polnego koronnego Mikołaja Potockiego. (24 XII) Kapitulacja buntowników w Borowicy.
-(5 X) Okręty królewskie wpływają do ujścia Wisły i rozpoczynają pobór cła od przepływających statków. Nieudana próba założenia komory celnej w porcie w Piławie. (8 X) Władze miejskie Gdańska zamykają port i rozpoczynają akcję dyplomatyczną przeciwko poborowi cła. (1 XII) Okręty duńskie napadają na polskie statki w ujściu Wisły, zdobywają je i likwidują komorę celną.
1638
-(10 III-1 V) Sejm w Warszawie (pod laską Łukasza z Bnina Opalińskiego). Władysław ostatecznie rezygnuje z utworzenia Kawalerii i ustanowienia Orderu Niepokalanego Poczęcia NMPanny, a także zostaje zmuszony do zaniechania wprowadzenia ceł morskich. (19 IV) Wyrok komisji śledczej nakazujący zamknięcie Akademii i drukarni ariańskiej w Rakowie. Uchwalenie zakazu przyjmowania i używania cudzoziemskich tytułów (hrabia, książę). Ustawa stawiająca Kozaków spoza rejestru na równi z chłopami pańszczyźnianymi. Władysław zobowiązuje się do niezwoływania sejmów nadzwyczajnych bez szczególnego powodu.
-(20 III) Wybucha bunt kozacki na Ukrainie pod wodzą Jakuba Ostrzanina, Dymitra Huni i Karpa Skidana. (VI) Wojska koronne zwyciężają powstańców pod Żołninem. (9 VIII) Kapitulacja buntowników nad rzeką Starzec. (10 VIII) Mikołaj Potocki zdobywa obóz kozacki pod Krzemieńczukiem. (4 XII) Ugoda w Masłowym Stawie. Likwidacja samorządu wojskowego Kozaków.
-(19 IV) Ścięcie Pawła Pawluka Michnowicza w Warszawie.
-(lato-jesień) Władysław (za zgodą sejmu) opuszcza Rzeczpospolitą w celu leczniczym. (3 IX-9 X) Pobyt (wraz z żoną Cecylią Renatą) w kąpieliskach uzdrowiska Baden (k. Wiednia). (22-23 X) Spotkanie w Mikolowie z cesarzem Ferdynandem III Habsburgiem.
1639
-(I) Zjazd w Grodnie z Jerzym Wilhelmem, elektorem brandenburskim.
-(VII) Nieudana próba najazdu na Inflanty szwedzkie przez oddział Hermana Botha, zwerbowany w celu dokonania prowokacji.
-(4-6 X) Antyprotestanckie rozruchy religijne w Wilnie.
-(5 X-16 XI) Obrady sejmu (pod laską Władysława Kierdeya). (16 XI) Sejm po raz pierwszy rozchodzi się bez podjęcia uchwał.
1640
-(25 II) Antyprotestanckie rozruchy religijne w Wilnie.
-(19 IV-1 VI) Obrady sejmu (pod laską Jana Stanisława Jabłonowskiego).
-Najazd tatarski na wschodnie kresy Rzeczypospolitej.
1641
-(20 VIII-4 X) Obrady sejmu (pod laską Bogusława Leszczyńskiego). Dopuszczenie zagranicznej szlachty do polskiego szlachectwa możliwe wyłącznie podczas sejmu. Zakaz opuszczania kraju przez króla bez zgody sejmu.
-(7 X) Hołd pruski margrabiego brandenburskiego, Fryderyka Wilhelma Hohenzollerna (ostatni hołd pruski).
-(11 X) Władysław zezwala na utworzenie w Akademii Wileńskiej wydziałów medycznego i prawa.
1642
-(11-26 II) Obrady sejmu (pod laską Krzysztofa na Baksztach Zawiszy).
-Władysław sprowadza do Polski Zakon Kleryków Regularnych Ubogich Matki Bożej Szkół Pobożnych (pijarów).
1643
-(1 II-29 III) Obrady sejmu (pod laską Jerzego Lubomirskiego).
1643-1644
-(IX-16 VII) Spór z bratem Janem Kazimierzem dotyczący jego samowolnego wstąpienia do zakonu jezuitów w klasztorze w Loreto.
1644
-(I) Najazd Tatarów (dowodzonych przez Tuhaj-beja). (30 I) Hetman wielki koronny Stanisław Koniecpolski i książę Jeremi Wiśniowiecki rozbijają wojska tatarskie pod Ochmatowem.
-(24 III) Śmierć Cecylii Renaty Habsburżanki.
-Przekazanie Trubecka (wraz z okręgiem) na rzecz Rosji.
1645
-(13 II-27 III) Obrady sejmu (pod laską Hieronima Radziejowskiego).
-(30 V) Władysław (na mocy układu z cesarzem Ferdynandem III) obejmuje (na 50 lat) księstwo opolskie i raciborskie.
-(28 VIII-21 XI) Katolicko-protestanckie obrady Colloquium Charitativum w Toruniu (zwołanego z inicjatywy Władysława).
-(5 XI) Małżeństwo per procuram z Marią (przyjmuje imię Ludwika), córką Karola I Gonzagi, księcia de Nevers (zawarte w Luwrze poprzez wojewodę poznańskiego Krzysztofa Opalińskiego i biskupa warmińskiego Wacława Leszczyńskiego).
1646
-(10 III) Ślub z Ludwiką Marią Gonzaga.
-Władysław próbuje zrealizować swój projekt ataku na Turcję. (20 IV) Tajna narada z poselstwem wojska zaporoskiego.
-(25 X-7 XII) Obrady sejmu (pod laską Jana Mikołaja Stankiewicza). Odrzucenie projekt ataku na Turcję.
1647
-(2-27 V) Obrady sejmu (pod laską Jana Stanisława Sarbiewskiego). Sąd sejmowy nakazuje zamknięcie wszystkich szkół i drukarni ariańskich na terenie Rzeczypospolitej.
-(15 IX) Zawarcie w Moskwie antytatarskiego przymierza obronnego.
-(IX) Wyprawa przeciwko Tatarom.
1648
-(I/III) Kozacy opanowują całe Zaporoże i uzyskują poparcie Tatarów.
-(IV) Wybucha powstanie Bohdana Chmielnickiego na Ukrainie. (29 IV-16 V) Klęska wojsk koronnych (dowodzonych przez Stefana Potockiego) w bitwie pod Żółtymi Wodami (wskutek zdrady Kozaków rejestrowych). (19 V) Śmierć Stefana Potockiego (w wyniku odniesionych ran).
-(20 V) Śmierć Władysława IV Wazy w Mereczu.
Opracowano na podstawie:
poczet.com
Władcy Polski – cykl dodatków do „Rzeczpospolitej” przygotowany we współpracy z „Mówią wieki”
Aby odnaleźć skrytkę musisz odszukać w powyższym tekście podane niżej informacje, a ustalone liczby podstawić do wzoru:
A – Do uchwalenia jakiej konstytucji doprowadził Władysław podczas sejmu nadzwyczajnego (pod laską Jana Stanisława Jabłonowskiego)? Prawo drogowe (A=282), Cła morskie (A=272) czy Opłaty pocztowe (A=262)?
B – Jakie okręty napadły na polskie statki w ujściu Wisły i zdobyły je? Szwedzkie (B=428), rosyjskie (B=468) czy duńskie (B=478)?
C – W którym roku uchwalono zakaz przyjmowania i używania cudzoziemskich tytułów?
N 53° 00.X
E 18° 05.Y
X=(C/2-B-A)/3-17
Y=8+C-B-5*A/8
Kordy ±10 m.
Współrzędne finałowe są w formacie N DD° MM.MMM E DD° MM.MMM
Jeśli w wyniku otrzymasz liczbę dwucyfrową to dopisz przed nią 0, a jeśli jednocyfrową to dwa zera.
W logbooku jest pewna liczba. Zapisz ją, gdyż może Ci się przydać…
