GCH07E De oorsprong (Traditional Cache) in Zuid-Holland, Netherlands created by Pa en Ma Beer

This cache has been archived.

Pa en Ma Beer: Door omstandig heden kan deze cache voorlopig niet terug geplaast worden

GCH07E ▼

A cache by Pa en Ma Beer Message this owner

Hidden : 10/3/2003

Difficulty:

Terrain:

Size: Size: regular (regular)

Join now to view geocache location details. It's free!

Watch

How Geocaching Works

Please note Use of geocaching.com services is subject to the terms and conditions in our disclaimer.

Geocache Description:

De oorsprong For English, see at the bottom of this page.

Op N 52°02.500 - E004°33.823 kan je de auto parkeren.
Op een klein parkeerplaatsje dit is een inrit van een niet meer in gebruik zijnde olie win plaats.
Je kunt namelijk bij de schat de auto niet parkeren en het pad is zo smal dat je er ook niet kunt keren.
Op de fiets kun je hier verder rijden.
Volg het wandel/fiets pad langs de Rotte.

Mijn derde jachtterrein.

De schat ligt bij het begin van de Rotte

De ‘Oorsprong’ en de rivier de Rotte.

Turfwinning rondom de Rotte

De veenrivier de Rotte ,waaraan Rotterdam zijn naam ontleent , is de hartader van een groot deel van het Hoogheemraadschap van Schieland.Dat gold vroeger ,maar nu nog steeds. Al in de vroege middeleeuwen loosde dit gebied zijn overtollige water via de Rotte door de sluizen van Rotterdam op de Maas.Door allerlei oorzaken werd het toen al steeds lastiger de rivier deze taak te laten vervullen.Een van die oorzaken was het ontginnen van de veengebieden rondom de Rotte,die leverden turf op, en dat was de populaire brandstof voor iedereen. Het gevolg was dat het water toestroomde waar vroeger veen was uitgeturfd; de watermolen bracht uitkomst, die bracht het water op en loosde het , meestal in samenwerking met andere molens , in de Rotte. Die molens stonden door een eigen kanalensysteem met elkaar in verbinding.Als twee molens samenwerken noemt men dat een tweegang,bij vier molens uiteraard viergang.De molen die als eerste in zo’n systeem het water omhoog brengt is de ondermolen, de laatste, die het water in de Rotte stort is de bovenmolen. Zo kon het water trapsgewijs omhooggepompt worden. Ooit maalden er zo’n 85 molens op de Rotte! Dit was hard nodig want rondom de Rotte was er diep uitgeveend , er moest dus diep uitgemalen worden om het land droog te krijgen. Het is feitelijk een merkwaardig gezicht om , zoals bij het begin van de Rotte, de rivier zo hoog boven het land te zien liggen. Rondom Moerkapelle (kapel in het moer) was het door vervening een enorm plassengebied geworden.Het gezegde :’gelukkig is het land waar het kind zijn moer verbrandt’ had hier wel een erg waterig gevolg!

Jonker Warnard en ‘De Oorsprong’

Rond 1640 vatte de bierbrouwerszoon,( die later in de adelstand werd verheven,) Warnard van der Wel,het plan op om het plassengebied ten westen en noorden van Moerkapelle droog te leggen en te ontginnen.Jonker Warnard was feitelijk een soort projectontwikkelaar.Hij vond voor zijn plan medefinanciers en om andere bemoeienis uit te sluiten kocht hij van de Ambachtsheren de macht over dit gebied .Hij werd daardoor in 1646 Heer van Moercapelle en de Wildeveenen. Het gebied ‘de Wilde Veenen’ tussen Moerkapelle en de Rotte was zijn doelgebied. De dijken van de Rotte werden opgehoogd met puin dat uit Gouda werd aangevoerd.Als eerste werd ca 1646 op de dijk een wipmolen gebouwd bij het begin van de Rotte (deze molen werd later nr. 5, en nu ‘De Oorsprong’ genoemd) .Dit is dus het oudste bouwwerk van het hele gebied.Deze molen pompte als eerste op de Rotte.De boenplaats voor de was van de molenaarsvrouw was tevens heel lang de eerste houten constructie in de Rotte.Voor een wereldberoemde stad als Rotterdam begint zijn rivier wel heel eenvoudig. Jonker Warnard liet in die molen zijn eigen bijzondere uitvinding maken, een echt pompensysteem aangedreven door de wieken.Ook ontwierp hij een soort baggermachine om onder water sleuven maken om de afwatering te bevorderen. Met deze bijzondere investeringen hoopte hij veel sneller dan normaal het land droog te krijgen.Helaas mislukten de beide vindingen,het ergst was dat de pompen niet goed werkten in de wipmolen ;de drooglegging liep grote vertraging op. Zijn medefinanciers en andere belanghebbenden waren erg ontevreden en dreven hem in het nauw door allerlei bijzondere eisen. Door dat alles ging het financieel steeds slechter met hem.Als voorbeeld: in mei 1649 eiste een haverkoopman geld voor de geleverde haver voor paarden van Jonker Warnard, er was geen geld ,als compensatie mocht hij een van de beste paarden uit de stal meenemen.Rampzalig voor de man die als edelman deftig woonde in den Haag, een eigen koets en drie personeelsleden had! Nog datzelfde jaar deed men hem een proces aan waardoor hij in het najaar 1650 gegijseld werd in de Gevangenpoort in den Haag.Hij werd failliet verklaard en zijn recht om zich Heer van Moercapelle en de Wilde Veenen te noemen werd bij de veiling van zijn bezittingen verkocht. Dit recht is daarna meerdere malen verkocht zodat het thans onbekend is wie ,later waarschijnlijk door vererving, de Heer of Vrouwe nu is.Mogelijk is het ook onbekend voor de betreffende persoon. Historici uit deze omgeving willen dit graag weten,hierbij hoort zeker de huidige eigenaar van wipmolen ‘De Oorsprong’ die met de rechtsopvolger ongetwijfeld ,bij een goed glas wijn , verleden , heden en toekomst wil bespreken!Datzelfde geldt vooral ook voor een nazaat in rechte lijn van Jonker Warnard,hoewel de locatie,de wipmolen waarin vroeger die rampzalige uitvinding zat,een apart gevoel zal geven.

De geschiedenis na Jonker Warnard

Er werd krachtig ingegrepen om de drooglegging te realiseren.De fundering van de wipmolen werd verhoogd,de vlucht van de wieken van deze grondzeiler kon daardoor 25,4 meter worden.De pompen van Jonker Warnard werden verwijderd,een schroefas (vijzel) –systeem ingebouwd.Ook werd noordelijker een andere vijzelmolen gebouwd (molen 6) en d.m.v. een kanaal verbonden met de wipmolen.Zo ontstond een tweegang waarvan de wipmolen de bovenmolen was.Daarna kwamen de overige 4 molens aan de Rottedijk, die vormden een schepradgang.De droogmakerij ‘De Wilde Veenen’ ( ook wel de ‘100 morgen’) was gereed;de molens bleven hun werk doen tot 1925, toen was het electrisch gemaal gereed dat hun taak overnam.De molenaars mochten hun molen kopen,geldgebrek dwong hen tot verkoop van wieken en bovenbouw,daar was wel vraag naar.Relatief snel daarna werden de molenonderbouwen als woning door particulieren gekocht.Zo is nu ook de ondertoren van de wipmolen in gebruik.
Vanwege o.a. de cultuurhistorische waarde wil het Rijk de vijzel-tweegang bestaande uit Jonker Warnard’s wipmolen ( ‘De Oorsprong’) en de vijzelondermolen nr 6 in 2004 op de Rijksmonumentenlijst plaatsen.

Henk van Engelenburg
Met dank aan Henk { de bewoner van de molen } voor het verhaal.

De cache ligt op:
N 52º 02.946
E 004º 33.796

Je hoeft niet te graven

De schat is een legerkistje met de volgende inhoud:
Logboekje, potlood, puntenslijper.
[gaarne er in laten zitten]

Park your car at N 52°02.500 - E004°33.823 .
Then follow the path along the Rotte.
The cache in hidden on:
N 52º 02.946
E 004º 33.796