Nederlands
Zoetwatergetijgebieden
Tweemaal per dag stuwt het getij in de Noordzee een getijdegolf doorheen de Schelde. Bij vloed vloeit het water landinwaarts om bij hoog tij een hoogte van 5 à 6 meter te bereiken. Bij eb vloeit het water naar zee om bij laag tij een hoogte van 0 à 0.5 m te bereiken. Dit getij reikt langs de Schelde tot Gent op zo'n 160 km van de Noordzee. Ook op de zijrivieren Durme, Rupel, Dijle, Zenne en Nete is het tij tot ver landinwaarts voelbaar.
Hoe verder van zee, hoe minder zeewater er bij vloed opwaarts stroomt. Eigenlijk duwt de getijgolf gewoon het zoete rivierwater terug dat enkele uren of dagen ervoor stroomafwaarts vloeide. Bij Tielrode is het water volledig zoet.
Langs de Schelde en Durme liggen nog enkele kleine stukken zoetwaterschorren en zoetwaterslikken die iedere dag tweemaal onder water gezet worden. Dergelijke zoetwatergetijgebieden zijn erg zeldzaam in Europa.
Overstromingsbeheersing
De hoogte van het hoogtij en de waterhoogte bij een stormvloed in het Scheldebekken blijken doorheen de eeuwen steeds verder toe te nemen. In de 13° eeuw was er in Tielrode nog geen tij en was het hoogste rivierpeil zo'n 4 m, in 16° eeuw bereikte het water bij een stormvloed al zo'n 5 m, halfweg de 19° eeuw was dit 6,50 m en de stormvloed van 1953 bereikte ca. 7,40 m.
De reden voor die stijging is driedubbel :
- global warming waardoor het zeeniveau stijgt
- verdwijnen van eilanden langs de zeekust en erosie van de riviergeul waardoor het water veel vlotter door de Schelde kan stromen dan vroeger (in de middeleeuwen maakte de Schelde nog een bochtige omweg langs de Oosterschelde, zie Earthcache GC2W939)
- rechttrekken en uitbaggeren van de Schelde voor de scheepvaart naar de haven van Antwerpen en voor zandwinningen.
In de Durme heeft de verzanding van de rivier een bijkomend effect en veroorzaakt dit nog hogere waterstanden.
Wie veel meer wil lezen over de evolutie van de Schelde naar steeds hogere waterstanden en de steeds grotere verschillen tussen eb en vloed, moet "De eeuwige Schelde ?" van I. Coen maar eens downloaden.
Om het risico op grote overstromingen te beperken blijkt het niet te volstaan om de dijken hoger te maken ; het blijkt ook nodig om het water meer ruimte te geven. Dit is de kern van het aangepaste SIGMA-plan dat sinds 2005 wordt ingevoerd. Dat gebeurt op twee manieren :
- door alleen uitzonderlijk water in een met dijken afgesloten gebied te laten. Dit gebeurt bijvoordeeld in de Tielrodepolder. Dit gebiedje zie je achter de rug van de bronzen veerman. Het wordt alleen onder water gezet bij stormvloed. Dit gebeurt eens om de paar jaar.
- door ingepolderde stukken terug om te vormen tot zoetwatergetijdegebieden. Hierbij wordt voor het eerst terug de oppervlakte aan zoetwatergetijdegebied vergroot (na een eeuwenlange afname). Een voorbeeld daarvan is De Bunt. Eerst moet er dan natuurlijke een nieuwe sterke dijk op een halve km afstand van de Schelde aangelegd worden. Deze werken zijn in maart 2012 gestart met de opbouw van een zandvoorraad ; in 2015 is men begonnen met de nieuwe dijk.
Veldje Spindotterbloem. De Spindotter groeit alleen in zoetwatergetijdegebieden.
Deze Earthcache loggen
Deze earthcache is geen klassieke "ga naar het infobord en lees het antwoord af". Een beetje nieuwsgierig rondkijken is nodig.
Vraag 1. In de buurt van de cachecoordinaat staat een peillat. Wat is het peil dat met de bovenkant van de hoogste rechthoek op de peillat overeenkomt ?
Schat hoeveel de dijk hoger ligt dan dit peil. Als je weet dat het hoogste waterpeil van een stormvloed op deze plek 0,70 m per eeuw toeneemt en dat de stormvloed van 1953 op 7,40 m uitkwam, wat betekent dit voor de huizen achter de dijk bij een identieke stormvloed in pakweg 2053 ?
Neem nu het veer. Dit is gratis en vaart om het halfuur over. Wandel naar N51° 06.442 E004° 10.204. Links (ten NO) van de dijk ligt het reservaat de Durmeschorren. Rechts (ten ZW) van de dijk ligt de Bunt dat nu binnendijks ligt maar over enkele jaren een zoetwatergetijdegebied wordt.
Vraag 2. Gebruikt de hoogtemeter van je GPS of een andere techniek en meet het verschil tussen het terreinniveau van de Schorren enerzijds en de Bunt anderzijds. Zo'n 700 jaar geleden waren beide terreinniveaus gelijk. Wat denk je dat dit betekent voor de Bunt : zal het terreinniveau er in de toekomst verlagen / gelijkblijven / verhogen ?
Vraag 3 - optioneel : maak een foto van jezelf of het GPS met de Schorren op de achtergrond
Om te kunnen loggen: stuur me via het email op mijn profiel de antwoorden op vragen 1 en 2. Dus telkens een getal + een korte uitleg. Logs zonder bijhorende emails worden gewist. Succes en geniet.
Getijdegeul langs waar het water 2 maal per dag de Durmeschorren instroomt.
Nuttige links voor wie meer wil weten :
Uren van de veerdiensten op de website van W&Z www.wenz.be
Voorspelling hoog en laagtij op KMI. Het tij in Tielrode loopt ongeveer 1 uur achter bij Antwerpen.
De Bunt als zoetwatergetijdegebied op www.drogevoeten.be. Deze website van een lokale actiegroep is uitzonderlijk goed gedocumenteerd.
English
Freshwater tidal marshes
Twice a day, the North Sea pushes a tidal wave up the Scheldt River. Upward flow and seaward flow are alternated. At high tide the water level reaches some 5 to 6 m while at low tide the water level is only 0 to 0.5 m. The tidal movement along the Scheldt River reaches up to Ghent at 160 km from the North Sea. Also on the tributaries Durme, Rupel, Dijle, Zenne and Nete the tide is felt far inland.
Far away from sea, there is hardly any seawater flowing upwards with the tidal wave. The tidal wave does nothing more than just pushing back the freshwater that flows in from the upper stretches of the river. At Tielrode, the water in the Scheldt River is 100% freshwater.
Along the Scheldt and Durme Rivers a there are still some small freswater tidal marshes and sandflats that are flooded twice a day. Such freshwater tidal marshes have become very rare in Europe.
Flood management
Throughout the past centuries, the level reached at high tide and at storm floods, continues to increase. In the 13th century, there was no tide at Tielrode and the highest recorded water level for the Scheldt River was some 4 m. In the 16th century peak water levels were around 5 m, mid 19th century this was 6,50 m and the disastrous flood of 1953 reached some 7,40 m at Tielrode.
The reasons for the continuing increase are :
- global warming causing an increase of the sea level
- the disappearance of some islands along the coast and erosion of the river channel ; in this way the water flows faster and easier through the Scheldt than in the Middle Ages (when the Scheldt made a tortuous detour to the Easter Scheldt, see Earthcache GC2W939)
- rectifications and dredging of the Scheldt to ease the access of large ships to the port of Antwerp and for sand winning.
For the Durme in Tielrode, there is an additional local effect : silting of the river bed leads to an additional increase of the peak water levels.
To reduce the risk of flooding, building dikes and levees proves to be insufficient ; creating more spaces for temporary water storage is necessary too. This is the core of the adapted SIGMA-plan for flood management along the Scheldt River that is realised since 2005.
Creating more space for temporary storage is done in two ways :
- by allowing water in an area surrounded by levees on exceptional occasions. This is done in the Tielrode Polder for instance. You can see this polder behind the back of the bronze ferryman. Only at exceptional peak levels, water is allowed in this polder. This happens every few years.
- by converting polders back to freswater tidal wetlands. This is significant : for the first time in centuries, the total area of freswater tidal marshes will increase (after centuries of decline). An example is "De Bunt". Of course, a strong levee needs to be constructed first, at some 0.5 km of the Scheldt river. These works were started in March 2012 by creating a sand stock ; in 2015 the construction of the actual levee started.
Log this Earthcache
This earthcache is not a typical "go to the info panel and read the answer". Some curiosity and some looking around is needed.
Question 1. Near the cache coordinates you will see a device to indicate the water level. What is the level indicated by the upper part of the highest rectangle on this device ?
From this, estimate the level of the levee. If you know that the highest water level recorded during the disastrous flood of 1953 reached 7.40 m and if you know that the increase in peak water level during storms is about 0.70 m per century : what would be the effect of a similar big flood in say 2053 ?
Now, take the ferry. It's free and operates twice an hour. Walk to N51° 06.442 E004° 10.204. At the left (or NE) side of the levee is the nature reserve "Durmeschorren". At the right (or SW) side of the levee is "De Bunt" that is now within the dike but will be converted to a freshwater tidal wetland in the coming years.
Question 2. Use the altimeter of your GPS are another technique and determine the difference in ground level between the "Durmeschorren" outside the levee and "de Bunt" within the levee. Some 700 years ago, before the construction of the first levee, both ground levels were equal. According to your observations : what does this mean for the evolution of the ground level in "De Bunt" once it will be converted to a freswater tidal wetland : the level will reduce / will stay the same / will increase ?
Question 3 - optional : make a photo of yourself or your GPS with the Freshwater Tidal Marshes of the Durmeschorren on the background
Use the email on my profile to send me the answers on questions 1 and 2 in before logging this earthcache. For each question : a number + a short interpretation. Logs that are not matched by an email, will be erased.
Succes and enjoy.