| P6 |
N53 03.312 E4 47.678
Vanaf hier het handigste om auto of fiets te parkeren. |
| WP01 |
N53 03.293 E4 47.704
Gasthuisstraat 32 en 30
Pandjes onder zadeldak tegen houten voorschot |
| WP02 |
N53 03.284 E4 47.729
Gravenstraat 33
Pand met trapgevel met klimmend boogfries, herbouwd in modern materiaal 1962. De gevelsteen is van De Vergulde Kikkert. In de Vergulde Kikkert woonde in 1694 de kastelein van Het Eierlandsche Huis. |
| A = |
Hoeveel muurankers telt u op de voorgevel? |
| |
Via de Molenstraat gaan we naar het volgende WP.
Molenstraat 13 is een rond 1800 gebouwd klein woonhuis. De voorgevel dateert uit 1850. Molenstraat 15 is een even oud pand, dat oorspronkelijk in twee delen werd bewoond. De klokgevel is in 1870 gemaakt.
Molenstraat 27 en 29 maakt deel uit van een in 1908 als blok gebouwde serie bejaardenwoningen. Gezien de eisen van deze tijd is aan de achterzijde het nodige aangebouwd, maar de oorspronkelijke structuur is er nog steeds.
Aanvankelijk bevatte zo'n bejaardenhuisje een kamer ensuite met een achterkamer, een bedstee en een raam naar het tuintje achter. Achterin was de zoldertrap en in de uitbouw bevond zich de keuken en het toilet.
Molenstraat 34 Is een eind 19de eeuwse pastorie. De benedenramen hebben glas in lood delen en de opvallend brede deur heeft een natuurstenen dorpel. |
| WP03 |
N53 03.216 E4 47.728
Johannes de Doper kerk, eerste steen werd in 1863 gelegd
|
| B = |
Stapeltel letterwaarde van de 1e letter van de voornaam van de naamgever van dit plein. |
| WP04 |
N53 03.214 E4 47.759
Zwaanstraat 10
Gepleisterd pand, wellicht uit de 17e eeuw, bestaande uit een gedeelte met verdieping en schilddak, evenwijdig aan de straat en een achtervleugel loodrecht hierop, onder zadeldak tegen puntgevel met vlechtingen. Het werd ook wel 'de blauwe stoep' genoemd. De voorgevel is van veel later datum. |
| C = |
De brievenbus van dit pand (niet de deur) is Horizontaal (=1) of Verticaal (=2)? |
| |
We slaan rechtaf de Warmoesstraat in met een aantal zeer fraaie panden. De naam Warmoes stamt van de vele fruit-moesbomen die hier ooit stonden.
Warmoesstraat 4: Pand met gepleisterde gevel met rechte kroonlijst
Warmoesstraat 6, 8 en 10: Panden met afgeknotte ingezwenkte gevel. Nr 8 was ooit een bakkerij en het huis is al sinds ca. 1600 bewoond.
Nr 10 woonden rond 1742 achter elkaar drie gezinnen. Een was een welbemiddeld boeren echtpaar met een span paarden en een wagen. Aan de straatkant huisde kapitein en mede-reder van een fregat Foppe Oosterling en zijn vrouw. De Fransen kregen het fregat in handen en Foppe stierf in gevangenschap.
In het middengedeelte woonde ook een zeeman. In 1832 was het huis in zo'n slechte staat dat het werd gesloopt. In 1866 werd er een herenhuis gebouwd dat onlangs prachtig is gerestaureerd.
Warmoesstraat 16: Gaaf klein pandje met houten voorschot |
| WP05 |
N53 03.198 E4 47.879
Warmoesstraat 36: Gaaf breed pand onder tentdak met bewerkte deur
|
| D = |
De vormen in het raam boven deze fraaie deur is D: Cirkel =1, Rechthoek = 2, Ovaal = 3 |
| |
We vervolgen de rustige Warmoesstraat om naar de Weverstraat in het centrum te gaan, die we links in slaan en komen dan snel bij
Weverstraat 85. Dit was het voormalig huis van de dames Dijt. Oorspronkelijk stond op de plaats van het huis een agrarische schuur met een lang voorhuis, dat doorliep tot op een meter van de straat waar u nu staat. Na een brand in 1870 is het huidige woonhuis in de meer teruggelegen vorm opgetrokken. |
| WP06 |
N53 03.272 E4 47.982
De eerste glop op de route en op korte afstand treft u er nog 4 aan.
Fokke's Glop, Het stukje tussen Weverstraat en Achterom, dat officieel een zijstraatje van de Weverstraat is, werd vroeger 't Glop van Fokke genoemd, naar wethouder Fokke Jacobsz. Keijser (1841-1910), die daar woonde.
|
| E = |
Het 1e cijfer van het huisnummer van de winkel aan deze glop? |
| WP07 |
N53 03.291 E4 47.974
Weverstraat 65, 67, 63: In de 17e eeuw woonden en werkten er enkele wolwevers en hieraan heeft de straat zijn naam te danken. Texel had in die tijd al door zijn belangrijke wolproduktie verschillende spinnerijen en weverijen. Aan de Weverstraat is een hofje gelegen met overwegend witte huisjes, waarvan de huisjes op nummer 63, 65 en 67 op de Rijksmonumentenlijst staan.
|
| F = |
Naam van dit hofje is 1 = 't Withofje 2 = 't Swarthofje |
| WP08 |
Op weg naar 4 glop's.
N53 03.295 E4 47.968
GLOP VAN JAN ZEGEL
Direct er tegenover zie je de
SKOOLGLOP, naar het park waar vroeger een school heeft gestaan.
|
| |
N53 03.320 E4 47.925
GEUKOSGLOP en
N53 03.335 E4 47.854
PETERS BAKKERSGLOP. Een leuke doorgang naar de Waalderstraat. |
| WP09 |
N53 03.332 E4 47.807
Stenenplaats 5: Diep pand waarvan de zijgevel nog goed is. |
| G = |
Hoeveel muurankers heeft dit pand op een rij aan de zijgevel? (dus niet die linksbovenin) |
| |
We vervolgen de route via de Waalderstraat met mooie kleine panden
Waalderstraat 3 : Eenvoudig pand onder zadeldak
Waalderstraat 4 : Klein pandje met roeden in de vensters
|
| |
Iets verder aan de linkerkant
Waalderstraat 7, 9, 11, 13 : Eenvoudig pand onder zadeldak. Inderdaad, 4 woningen met ieder 1 deur en 1 raam aan de voorkant.
Waalderstraat 17, 19 en 21 : Eenvoudige pandjes met houten top met makelaar. Waar nu Waalderstraat 19, 21 en 23 zijn, stonden twee panden waarover al in 1742 is geschreven. Er woonden een hoefsmid en een timmerman. Later werd het een boerderij. In de 19e eeuw hebben twee ingrijpende verbouwingen plaatsgevonden. |
| WP10 |
 N53 03.372 E4 47.852
Waalderstraat 24 : Voor het huis staan antieke grensstenen, pinakels of stoepstenen genoemd en zijn zeer zeldzaam. |
| H = |
Hoeveel pinakels staan er voor dit pand? |
| |
Iets terug lopen naar het volgende punt via de Jan Reystraat en de
VERMANINGSGLOP, deze steeg, wat door de breedte van 5 meter meer op een achterom lijkt, leidt naar de doopsgezinde Vermaning (oude naam voor een doopsgezinde kerk) |
| WP11 |
N53 03.373 E4 47.777
Kogerstraat 18. T-vormige schuilkerk
Op het adres Kogerstraat 18 ziet u de Doopsgezinde kerk, die uit het einde van de 17e eeuw stamt en in de 18e eeuw is uitgebreid. In het gebouw is op een steunbalk het jaartal 1723 terug te vinden.
In de 20e eeuw is de huidige ingang, de kerkzaal en de kosterswoning gebouwd. De woning werd in 1965 verplaatst naar Kogerstraat 20, waarna de vrijgekomen ruimte werd benut als kerkenraadkamer. De kosterswoning is toen verplaatst naar Kogerstraat 20 en is ook een Rijksmonument.
Het torentje is begin 1900 door een dorpstimmerman gemaakt. |
| I = |
Het 2e cijfer van het jaar wanneer door Herman Bakels de eerste steen is gelegd. |
| |
De vermaningsglop uitlopend zie je direct rechts
Kogerstraat 20 : Woonhuis waarvan de achtergevel oud is met houten voorschot waarin vlieringluik. |
| |
Kogerstraat 11 : Een van de oudste boerderijen van het dorp, met houten voorschot en onder laag zadeldak. 'Vogelsangh' werd naar men zegt, in 1734 gebouwd. Anderen beweren 1704. De waarheid zal, zoals gewoonlijk hier op het eiland, wel ergens in het midden liggen. De naam kwam van het weggetje dat de verbinding tussen de Kogerstraat en de Hollewal vormde.
Nog steeds heet de parkeerplaats achter de Kogerstraat zo. De Doopsgezinde gemeente is enige tijd eigenaar geweest en verhuurde het huis. Later werd ene Sijbrand Keijser eigenaar. Deze kermisexploitant reisde door Noord-Holland met een zweefmolen, die in de winter in Vogelsangh werd ondergebracht. Dat betekende het einde van het agrarisch gebruik. In de vijftiger jaren werd de schuur omgebouwd tot toeristische appartementen. |
| WP12 |
N53 03.332 E4 47.782
Kogerstraat 1: Gerestaureerd pand, een van de oudste huizen van Texel (1599), met mooie gevel, top vormend door middel van treden met klimmende pilasters en ingezwenkte contour. In gebruik als oudheidkamer van de Stichting Texels Museum. Ooit was het een gastenhuis voor mensen die niet van het eiland kwamen, maar bijvoorbeeld werk zochten in Den Burg. De eerste drie nachten was het verblijf gratis. Vierhonderd jaar geleden waren in heel Nederland van dergelijke voorzieningen.
Het huis lag eigenlijk net buiten het dorp, aan de andere kant van de gracht. Op de hoek Stenenplaats/Binnenburg was een ophaalbrug. De kastanjeboom die u midden op de Stenenplaats ziet is van 1812. In 1954 is het pand gerestaureerd en werd de Oudheidkamer geopend. |
| K = |
Hoeveel muurankers zijn er op de vertikale "torentjes" verankerd. |
| |
N53 03.302 E4 47.812
Binnenburg 19 : Pand met enig overgebleven authentieke smalle gevel met klimmend boogfries |
| WP13 |
N53 03.293 E4 47.819
Binnenburg 15 : Groot diep hoekpand onder zadeldak waar de winkel 'De Witte Engel' gevestigd is. Op de gevel staat de oorspronkelijke naam van dit pand: 'De Goutsberch'. Het werd ooit gebouwd in 1641 door lakenkoopman Van Goutsberghe uit Schagen, vandaar dat het wapen van die plaats een plekje kreeg op de gevel.
Gevoel voor humor kan de man, die lid was van het gilde van lakenkopers, niet worden ontzegd. Zijn eigen wapen verbeeldt een portret van hemzelf, zijn gezicht nog net zichtbaar boven een grote berg goud… |
| L = |
Stapeltel de letterwaarde van de eerste letter op het linkse gevelsteen? |
| |
Ga rechtsaf de Kantoorstraat in voor de volgende punten. |
| WP14 |
N53 03.257 E4 47.816
Groeneplaats 14 Het 'Schoutenhuys'
N53 03.248 E4 47.815
Groeneplaats 14 : Hotel de Lindeboom
N53 03.259 E4 47.828
Vismarkt 3 : Overdekte visbank/waaggebouw
De Groeneplaats was ooit echt groen en lang niet zo belangrijk als de Stenenplaats of de Vismarkt. Voor het huidige raadhuis stond een rijtje winkeltjes, met op het eind een raadhuis dat vanaf 1841 vijftig jaar dienst deed. Toen werd het afgebroken.
Op de plek van hotel De Lindeboom was ooit een uit 1611 daterend raads- en rechtshuis, waar tot 1842 de schouten, schepenen en burgemeesters vergaderden. Voor het pand lag het Waaggebouw. Nu is er een openbaar toilet in verborgen, ooit werd er recht gesproken. Ook werd de vis gewogen van de nabij gelegen vismarkt. Daarom werd dit ook wel de 'Visbank' genoemd. Rechts van dat oorspronkelijke raadhuis lag Het Schoutenhuys. In die tijd maakte een fraaie tuin deel uit van het erf, waar nu het parkeerterrein is van het hotel. Daar was tevens de toegang naar de overwelfde kerkers van de gevangenis. Deze kunt u nog steeds bewonderen, maar dan onder het genot van een drankje, want het is nu de kelderbar van het hotel.
Als laatste zat hier een Duitser vast, die op tweede kerstdag 1780 een schaap had gestolen bij 't Horntje. Met schapendieven liep het op Texel niet goed. Hij werd opgehangen op de Vismarkt, bij het Waaggebouw. En als afschrikwekkend voorbeeld werd zijn lijk later opnieuw opgehangen op de Hogeberg, zodat het vanaf de schepen op zee was te zien.
De zij-ingang van het gebouw was vroeger de hoofdingang van het schoutshuis. Na vele omzwervingen zijn in 1981 de oude wapenstenen van Texel en Den Burg weer in de gerestaureerde gevel teruggeplaatst. Ook de trapgevel (gebouwd in 1611) die jarenlang afwezig was en de fraai versierde toegangsdeur uit 1655 zijn in oude luister hersteld. De bloemguirlandes langs de deur zijn verschillend in uitvoering, omdat de ene kant door de meester werd uitgevoerd en de andere kant door de knecht.
De restauratiedatum is vereeuwigd via muurankers in de gevel.
In 1895 werd het oude raadhuis gesloopt, nadat er een nieuw raadhuis in gebruik was genomen aan de Binnenburg. Een jaar later verrees het hotel annex concertgebouw, dat in opdracht van Jan Flens Pzn werd gebouwd. De naam luidde 'Hotel Texel'. De naam 'Lindeboom' werd later van een naburig hotel overgenomen. In de Franse tijd heette het overigens 'De Keizerskroon'. Het bouwwerk is vele malen aangepast en heeft daardoor veel van het oorspronkelijke karakter verloren. |
| M = |
Stapeltel het jaar van restauratie van Het Schoutenhuys |
| |
Aan de overkant stond tot 2010 ook het gemeentehuis wat nu geplaatst is buiten het centrum. Hier staat nog wel een markant huis
Vismarkt 7, Het Polderhuis, gebouwd in 1961, was ooit de Boerenleenbank; dat zie je aan de koe en het schaap in het wapen van Texel op de gevelstenen |
| WP15 |
N53 03.287 E4 47.833
Binnenburg 2 : "De Burght".
De naam van deze kerk is 'De Burght' en behoort tot de Protestantse gemeente. Deze kerk is bijzonder oud. Voorheen stond hier een Romaans turfstenen kerkje. De bouw van de huidige kerk begon in 1470 en was gereed in 1482.
Voor de aanvallen van de Watergeuzen (1571) was het gebouw dus al honderden jaren oud en niet protestants. De huidige muur rond het kerkhof was toen kloostermuur, waarbinnen de nonnen woonden. De watergeuzen waren voor de 'nieuwe' godsdienst van Luther en richtten veel vernielingen aan op Texel. Dat ging niet alleen om de beelden, ook de oude pastoor werd 'stukgeslagen'. De overgebleven nonnen vonden het te gevaarlijk worden en zij kregen permissie zich terug te trekken in Leiden, waar hun orde gevestigd was. Twee Texelse burgmeesters ondernamen in 1580 een hachelijke reis naar Dordrecht, om Prins Willem van Oranje toestemming te vragen om van het oude klooster een weeshuis te mogen maken. Dat mocht en zo geschiedde.
Het is een laat-gotische driebeukige kerk met een ingebouwde toren. De spits van de toren, welke er in 1539 afwaaide, werd in 1604 weer opgemetseld. Tijdens de Russenopstand is de kerk zwaar beschadigd. Direct na de oorlog werd met de restauratie begonnen, welke in 1952 voltooid werd. In 1997-1998 heeft wederom een restauratie aan de toren en de spits plaatsgevonden. Ook de gevels werden gerestaureerd en is de bestrijding van de Bonte Knaagkever meegenomen. De restauratie van het interieur is in 2002 afgerond.
Torenklimmen
Al sinds enkele tientallen jaren is tijdens de zomermaanden en het voor- en naseizoen de toren van de “De Burght” Kerk in Den Burg enkele ochtenden en/of middagen per week opengesteld voor het publiek. Voor een relatief klein bedrag kunnen bezoekers, d.m.v. een stencil met informatie, tijdens de klim naar boven iets leren over de geschiedenis van de toren en daarna genieten van een schitterend uitzicht. De belangstelling van het publiek neemt nog steeds toe en veel bezoekers komen elk jaar een of meerdere keren terug om de toren te beklimmen. Tijdens de uren dat de toren open is zijn er meestal twee vrijwilligers (torenwachters) in de consistoriekamer aanwezig om entree te heffen en e.e.a. in de gaten te houden. |
| |
Op naar de Burgwal waarbij u eerst langs Binnenburg 6 komt. Dit is een beeldbepalend pand dus geen monument |
| WP16 |
N53 03.311 E4 47.889
Burgwal 15c, niks monument maar wel heel smal en leuk uit 1996. |
| N = |
Hoeveel horizontale planken tel je in de in de bovengevel vanaf de onderkant tot het raam? = N |
| |
Op weg naar de Wezentuin komen we nog een paar zeer fraaie panden tegen waaronder
Burgwal 31, Burgwal 37 en Burgwal 43. De voormalige houten werkplaats op nummer 37 is tegenwoordig een winkel van TexelNU. Het was in het verleden het enige gebouw hier. Rond 1900 werden er verschillende scholen gevestigd aan deze straat. |
| WP17 |
N53 03.260 E4 47.889
Wezentuin. In de wezentuin kunt u op een van de bankjes hopelijk genieten van het mooie weer, anders in ieder geval van de omgeving en de cache oplossen. Ook goed om de cache "Wezentuin" te bezoeken.
de Parkstraat is genoemd naar het park achter de straat, ook wel Wezentuin genoemd. In de 17e eeuw heette de straat ook wel 'Weesenrijdingh' wat 'rijdend naar het weeshuis' betekent. Aan de Parkstraat, op de plek van het huidige postkantoor, lag het weeshuis. Het weeshuis heeft drie eeuwen lang gefunctioneerd. Tijdens de opstand van de Georgiërs in april 1945 is het weeshuis tijdens zware beschietingen grotendeels verwoest en niet meer herbouwd.
Het park is door vrijwilligers opgeknapt en wordt nog steeds door hen grotendeels onderhouden!
|
| FINAL |
A =
B =
C =
D =
E =
F =
G =
|
H =
I =
K =
L =
M =
N = |
|
|
N53 03. (E-G+M) (C*H) (F+K-1)
E4 47. ((I:L)+D) (A-B) (N+M) |