Langs de Potmarge 4#: Woonboten
Naar de plaats waar Leeuwarden zich tot stad zou gaan ontwikkelen stroomden al in de vroege Middeleeuwen enkele waterlopen naar de Middelzee: van noord naar zuid waren de Ee, het Vliet en de Potmarge de belangrijkste. Het waren stromen die zorgden voor de waterontlasting van de achterliggende gebieden. Voor de Potmarge waren dat de veenstreken ten zuidoosten van Leeuwarden. De waterlopen en de smallere maren die de hemrikken van de buurschappen rond Leeuwarden scheidden waren vrij recht en werkten een verkaveling in stroken in de hand. Toen de stad Leeuwarden zich vormde, kreeg de Potmarge een grensfunctie. Het land benoorden het water behoorde tot de Leeuwarder parochies en dus tot de stad; ten zuiden van de Potmarge lag het Zuider Trimdeel van de grietenij Leeuwarderadeel. Alleen van een stuk vlak bij de stad behoorden beide oevers tot Leeuwarden. Na de annexatie van het Zuider Trimdeel in 1941 verloor de Potmarge de functie van grensrivier.
De naam Potmarge komt pas in het midden van de zeventiende eeuw voor het eerst in stukken voor, maar zal veel ouder zijn. Van deze naam moet de betekenis van het eerste deel gezocht worden in een veenput of pet en het tweede deel is afgeleid van marene waar de betekenissen zee (meri) en mor (stilstaand water, moeras) mee te maken hebben. De Potmarge moeten we in de vroege Middeleeuwen dus niet voorstellen als een stromende rivier, al lijkt het meanderende beloop dat het water nog steeds kent wel in die richting te wijzen en vormt het een opmerkelijke uitzondering op de andere oude, vrij recht verlopende waterlopen en maren.
Ook in andere zin vormt de Potmarge een uitzondering. Vanaf de zeventiende eeuw ontwikkelden zich dicht bij de stad aan de Ee en het Vliet uitbuurten met een aanzienlijke bedrijvigheid. Deze suburbanisatie heeft zich aan de Potmarge veel minder en later voorgedaan. Het is de reden dat het water met zijn oevers en zomen een voornamelijk groen karakter heeft behouden. Toch was de Potmarge als verbinding met de Tijnje en Wijde Greuns - misschien liep het water wel verder in het huidige Woudmansdiep - en daarmee met het oostelijk en zuidelijk achterland van aanzienlijke infrastructurele betekenis en vonden er hier en daar om die reden bedrijfsvestigingen plaats met als gevolg de hierboven door Kunst opgemerkte karakteristieke rafeligheid.
De naam duikt in het midden van de zeventiende eeuw in archieven op omdat de stad volgebouwd raakte en er nauwelijks ruimte voor de welgestelden was om een nieuwe liefhebberij uit te oefenen. Ze lieten buiten de stadsgracht tuinen en soms lusthoven aanleggen om de stad te kunnen ontvluchten en er allerlei gewassen en bloemen te kweken. Stadsgeschiedschrijver Wopke Eekhoff: "Deze hoven, welke zich eerst langs den wal der gracht of den Grachtswal uitstrekten, werden door de Stad verpacht, en eerlang ook voortgezet langs een opreed naar eenige boerderijen, in de nabijheid van Kleijenburg en de Potmarge, welke weg, omdat hij achter de hoven van den Grachtswal langs liep, den naam van Achter de Hoven bekwam. Reeds in 1607 bepaalde de Regering, uit hoofde van de onregelmatigheid in de bebouwing van den Grachtswal, dat het pad of de straat, tusschen de gracht en die tuinen, twee voeten breeder gerooid moest worden".
Voor de infrastructuur is het water van betekenis geweest. Voor de verbinding tussen Huizum en Leeuwarden is dat evident, maar ook voor de verbinding met het achterland en vooral, via de zijtak van de Wirdumervaart, met het zuiden en zelfs met Sneek was de Potmarge als waterverkeersweg van belang. Het is nauwelijks terug te vinden in de zorg die aan de waterweg is besteed. Voor zover bekend werd de Potmarge in 1782 voor het eerst geslat en pas in 1858 werd het water opnieuw uitgebaggerd. De verbinding dwars over het water was van geringer betekenis. Bij Huizum was een veerbootje dat Huizum zo met Achter de Hoven verbond. In 1934 kwam er in het kerkepad dat het oosten van de stad met de nieuw gesticht rooms-katholieke kerk verbond een klapbrug, de eerste vaste oeververbinding over de loop van de Potmarge.
Deze cache bevindt zich in de Schepenbuurt, je hebt hier een mooi overzicht over het water.
De cache is vrij makkelijk verstopt maar je moet hem nog wel even pakken!
Let op! Voor deze cache is geen boot nodig maar is te doen met een boot!