Dlaczego tak się stało?
Do dokładnych pomiarów geodezyjnych przyjmuje się model ziemi oparty na elipsoidzie. Model ten ma w jaki największym stopniu oddawać kształt i wymiary Ziemi. Wraz z rosnącymi możliwościami technicznymi jest on udoskonalany i raz na kilka dekad zmieniany, co pociąga za sobą przesunięcie siatki południków i równoleżników.
Do końca 2009 roku dla polskiej mapy zasadniczej obowiązywał tzw. układ 1965 oparty na elipsoidzie Krasowskiego z 1942 roku. Obecnie w Polsce obowiązuje elipsoida GRS-80 zgodna z GPS i powszechnie stosowanym na świecie systemem WGS-84.
Co to oznacza w praktyce przekonamy się szukając południka i rozwiązując zadania pozwalające dostać się do cacha.
Skrzynka znajduje się w siedzibie Bydgoskiego Centrum Informacji, lecz żeby się do niej dostać potrzebny jest szyfr, który uzyskamy rozwiązując zadania. Skrzynka dostępna jest w godzinach otwarcia Centrum, co warto sprawdzić na stronie visitbydgoszcz.pl.
Etap I
Podane współrzędne cacha kierują nas do miejsca na bydgoskiej Wyspie Młyńskiej, w którym już w 1995 roku wskazano przebieg południka za pomocą obelisku i prowadzącej do niego linii z wyróżniającej się kostki brukowej. Wszystko wskazuje na to, że został on wyznaczony z dużą precyzją na podstawie elipsoidy Krasowskiego. Było to “oficjalny” 18 południk do czasu wprowadzenia systemu WGS-84 zgodnego z powszechnym dzisiaj GPS. Obelisk nie jest w żaden sposób opisany.
Aby wyznaczyć pierwszą cyfrę kodu, należy policzyć południki wyznaczone na globusie znajdującym się na obelisku (część z nich zaznaczona jest podwójną linią - liczymy je oczywiście raz) i odjąć od nich liczbę 5.
Etap II
Teraz czas odnaleźć współczesny 18 południk na płycie Starego Rynku. Użytkownicy GPS oczywiście nie powinni mieć z tym problemów. Jeśli rozwiązujemy zagadkę bez GPS, wyremontowana płyta Starego Rynku sama podpowie nam rozwiązanie.
Wcześniej spoilerem były zdjęcia i ten film, na którym widać miejsca wbicia punktów:
http://www.youtube.com/watch?v=mkAMDYQfevw
Żeby uzyskać drugą częścią szyfru musimy, chociażby “na oko” wyznaczyć przebieg południka przez rynek i odnaleźć dwucyfrowy numer kamienicy, którą przecina na południowej pierzei rynku. Do tej liczby dodajemy 8.
Rozwiązanie
Teraz możemy udać się do Bydgoskiego Centrum Informacji i sprawdzić czy dobrze wykonaliśmy zadania. Wejście do Centrum znajduje się na południowej pierzei rynku, kilkanaście metrów na zachód od południka 18. Skrzynka znajduje się w środku. Nie jest mocno ukryta ;)
Teraz otwieramy kłódkę
1. Każdą próbę zaczynamy od wyzerowania zamka, czyli ustawienia pokrętła na 0 i wykonania min. 3 pełnych obrotów w prawo.
2. Kręcimy w prawo do cyfry ustalonej w Etapie I
3. Z tej pozycji wykonujemy 1 pełny obrót w lewo, a następnie, dalej kręcąc w lewo, ustawiamy cyfrę ustaloną w Etapie II
4. Teraz cofamy kręcąc w prawo prosto do cyfry 4 i otwieramy kłódkę mocną ciągnąc jarzmo.
Wszystkie cyfry musimy ustawić precyzyjnie. Nie możemy cofać pokrętła. W przypadku pomyłki zaczynamy od etapu 1. Potrzeba trochę cierpliwości i uwagi.
Bydgoskie Centrum Informacji
ul. Batorego 2 (wejście ul. Niedźwiedzia 1 - Stary Rynek)
85-104 Bydgoszcz
Godziny otwarcia:
Poniedziałek-Piątek: 9.00-18.00
Sobota-Niedziela: 10.00-16.00
(english version / wersja angielska)
Bydgoszcz is one of few Polish cities which can pride themselves on housing a unique curiosity. The city centre is crossed by the 18th meridian east. It connects Bydgoszcz with i.a. Stockholm, Dubrovnik or Capetown. In order to commemorate this fact, 20 years ago an obelisk was erected to precisely determine the 18th meridian in the field. However, a few years ago GPS helped to discover that the meridian „moved away” and presently runs somewhere else…
Why is that so?
Precise geodetic measurements require an ellipsoid model of Earth. Such a model best represents the shape and measurements of Earth. Due to increasing technical possibilities, the model is being improved and once in a few decades redefined, which results in relocation of the net of meridians and parallels.
Polish maps up to 2009 operated on the so-called System 1965, based on the Krasowski ellipsoid from 1942. Ever since, Poland has adopted the GRS-80 ellipsoid in accordance to GPS and WGS-84 system, which operates worldwide.
To find out what it means in practice, let’s search for the meridian by solving the tasks designed to open the cache.
The box is located at the seat of Bydgoszcz Information Centre, but in order to open it you need a cipher, which can be obtained only by solving tasks. The box is available during the BIC opening hours, which you can check at the address visitbydgoszcz.pl.
Stage I
The cache coordinates direct us to a place on the Mill Island, where already back in 1995 the obelisk helped determine the course of the meridian, as well as the distinct sett path leading towards it. It appears that the meridian was determined with great precision, based on the Krasowski elipsoid. This was the „official” 18th meridian up to the implementation of the WSG-84 system in accordance with now commonly used GPS. The obelisk is not described in any way.
In order to determine the first digit of the cipher, one has to count all the meridians found on the globe located on the obelisk (some of the meridians are marked with a double line – they need to be counted only once, obviously) and substract 5.
Stage II
Now it is time to locate the present 18th meridian within the limits of the Old Town Square. The GPS users should have no problem with completing this task. If we are solving the riddle without the help of GPS, the renovated Old Market Square will tell us the solution itself.
Previously, the spoiler was photographs and movie, which show the location of the points: http://www.youtube.com/watch?v=mkAMDYQfevw
In order to obtain the second part of the cipher, we have to even vaguely determine the course of the meridian through the square and find the two-digit number of a tenement house crossed by the meridian in the south part of the square. To this number we shall add 8.
Solution
Now we can visit the Bydgoszcz Information center and check if we have successfully completed the tasks. The entrance to the Centre is located in the south part of the square, several meters west of the 18th meridian. The box can be found inside. It is not particularly obscure ;)
Now we shall open the padlock
1. Before attempting to open the padlock we must first zero the lock by setting the knob to 0 and then turning it at east 3 times to the right
2. We turn the knob right in order to set the number determined in Stage I
3. From this position we make one full turn to the left and then, still turning the knob to the left, we set the number determined in Stage II
4. Now we turn the knob back to number 4and open the padlock by pulling the yoke.
All numbers must be set very precisely. We cannot reverse the knob. In case of mistake we must start over from stage I. The process needs some patience and attention.
Bydgoszcz Information Centre
2 Batorego Str. (entrance from 1 Niedźwiedzia Str. – Old Town Square)
85-104 Bydgoszcz
Opening hours:
Monday-Friday: 9am -18pm
Saturday-Sunday: 10am -16pm