In Orvelte lijkt het alsof de tijd er heeft stilgestaan; geen asfalt of moderne straatlantaarns, maar mooie oude boerderijen en monumentale panden. Orvelte biedt de bezoeker de unieke combinatie van een monumentaal dorp met een omgeving die nog vrijwel alle kenmerken vertoont van het oude landschap.
Met recht een sfeervolle plek waar veel valt te zien.
Het esdorp is zoveel mogelijk in zijn oorspronkelijke staat teruggebracht. In 1967 werd Orvelte aangewezen als een beschermd dorpsgezicht; twaalf panden zijn aangemerkt als Rijksmonument. De Stichting Orvelte kocht eind jaren zestig de monumentale boerderijen met als doel het Drentse esdorp als levend monument van historische bouwkunst te behouden. Die taak berust nu bij Stichting Drents landschap.
Bij de reconstructie van het dorp is de situatie nagestreefd zoals die omstreeks halverwege de negentiende eeuw was. Van de zeventien boerderijen die het dorp telde zijn er acht overgebleven. Een deel van de overige huisplaatsen is in de loop van de tijd opgevuld met karakteristieke panden, afkomstig uit andere Drentse dorpen. De grootste en oudste boerderij van het dorp is de Bruntingerhof.
Deze in oorsprong zeventiende-eeuwse vakwerkboerderij is naar Orvelte verplaatst vanuit het dorp Bruntinge. Veel boerderijen zijn voorzien van traditionele zuddenschuurtjes, eenvoudige bouwseltjes waarin de turven voor de kachel droog konden worden opgeslagen.
Ook de bestrating in het dorp is in de negentiende-eeuwse stijl aangelegd, compleet met 'kinderkopjes' en klinkertjes. Andere authentieke elementen zijn landhekken, straatlantaarns, heggetjes en beplanting.