The Marble Cave, also known as the Gadime Cave (Shpella e Mermerit in Albanian), is a limestone cave situated in the village of Gadime e Ulët (Donje Gadimlje in Serbian) within the municipality of Lipljan in Kosovo. A significant portion of the cave remains unexplored. In 1969, Ahmet Asllani, a local resident tending to his garden, discovered the cave.
Gadime Cave is found within the marble limestone formations originating from the Mesozoic era. Its formation occurred during the tertiary period, wherein the marble underwent fissuring due to tectonic erosions.
The cave underwent a truly remarkable formation process, as karst phenomena occurred within the layers of marble. It consists of three distinct levels, and the mapped corridors within it stretch a length of 1260 meters. Situated three meters below the middle level is the Klisur River, which supplies water to numerous sizable underground lakes, approximately twenty-five in total, located on the lowest floor of the cave. Some of these lakes can reach depths of up to 10 meters. Additionally, the cave features several galleries, namely the entrance gallery, west gallery, east gallery, and north gallery. Certain passages within the cave have been assigned specific names, such as the long, blue, and valley of tears passages. Within some of these passages, the walls exhibit a range of colors, transitioning from red to yellow to white. Aragonite crystals can also be found in various areas of the cave.
At present, the cave is officially recognized as a natural monument within the territory of Kosovo, encompassing a protected area spanning 56.25 hectares. The temperature inside the cave remains fairly constant, hovering around 12-15 °C throughout the year.
The entrance to the cave is bifurcated. The lower direction is relatively intricate and comprises three transverse channels, along with two parallel and curved corridors. On the other hand, the upper direction consists of two interconnected corridors. The total length of the cave spans 1,260 meters, encompassing an area of 56.25 hectares.
Pictures from the Gadime - Marble Cave (source: authors)
The cave is full of well-preserved karst phenomena in which stalactites predominate. A stalactite, derived from the Ancient Greek word "stalaktós" meaning "dripping" (from the verb "stalássein" meaning "to drip"), is a mineral formation that suspends from the ceiling of caves, hot springs, or man-made structures like bridges and mines. Any substance that is soluble and capable of being deposited as a colloid, in suspension, or through melting processes, has the potential to create a stalactite. Stalactites can be composed of various materials such as lava, minerals, mud, peat, pitch, sand, sinter, and amberat (crystallized urine of pack rats). It's important to note that while stalactites are a common type of formation, they do not exclusively represent speleothems, as speleothems are the most prevalent form of stalactite due to the abundance of limestone caves.
On the other hand, the corresponding formation found on the cave floor is referred to as a stalagmite. To aid in remembering which term corresponds to each type of formation, various mnemonics have been developed. One example is associating "stalactite" with the letter "C" for "ceiling," and "stalagmite" with the letter "G" for "ground." Another mnemonic suggests that stalactites "hang on Tight" while stalagmites "Might grow up," emphasizing the similarity in sound between the initial letters "T" and "M" and their respective formations.
Stalactites and stalagmites are formed through a process involving water seepage and mineral deposition. When water permeates through the soil and reaches the cave roof, it carries dissolved minerals from the water. As the water drips from the cave roof, it reacts with the air inside the cave, causing some minerals to solidify and deposit either on the cave's roof or floor. Over the course of many years, these mineral deposits accumulate and grow larger.
To log this earthcache, you must answer the following questions and attach a photo proving your presence at the site.
Questions:
- During the guided tour you will be told that the growth period of the stalactites is about 1 mm per 10 thousand years in this cave. Try to find the largest stalactite, estimate its length and estimate the age of the cave complex.
- Find an orphaned stalactite in the middle of the largest (accessible) area of the cave. It is so-called "dead". Why is it not evolving further?
- Are there other "dead" stalactites to be found in the cave?
- In the final (accessible) area you will find aragonites up there. Why don't they form perpendicular to the ground, but grow in different directions, i.e. defying gravity?
- In the same space (final part of the cave) you will find almost conjoined stalactites named as Romeo and Juliet. With the information from question 1, estimate how much time is left before they are joined.
- Look around the cave. Do you see any other signs of karst landscape? If so, which ones?
Send your answers via the Geocaching Message Center. Log immediately afterwards, I will contact you if there are any incorrect answers and if these are not corrected within a reasonable time, the log will be deleted without warning.
Answers could be found from the listing, site and information provided during the cave visit.
___________________________________________________________________________________
Shpella e Mermerit, e njohur edhe si Shpella e Gadimes (shpella e Mermerit në shqip), është një shpellë gëlqerore e vendosur në fshatin Gadime e Ulët (Serbisht Donje Gadimlje) në komunën e Lipjanit në Kosovë. Një pjesë e konsiderueshme e shpellës mbetet e paeksploruar. Në vitin 1969, Ahmet Asllani, një banor vendas që kujdesej për kopshtin e tij, zbuloi shpellën.
Shpella e Gadimes gjendet brenda formacioneve gëlqerore prej mermeri me origjinë nga epoka mezozoike. Formimi i tij ndodhi gjatë periudhës terciare, ku mermeri pësoi çarje për shkak të erozioneve tektonike.
Shpella iu nënshtrua një procesi formimi vërtet të jashtëzakonshëm, pasi fenomenet karstike ndodhën brenda shtresave të mermerit. Ai përbëhet nga tre nivele të dallueshme, dhe korridoret e hartuara brenda tij shtrihen në një gjatësi prej 1260 metrash. Tre metra nën nivelin e mesëm ndodhet lumi Klisur, i cili furnizon me ujë liqene të shumta nëntokësore, rreth njëzet e pesë gjithsej, të vendosura në katin më të ulët të shpellës. Disa nga këto liqene mund të arrijnë thellësi deri në 10 metra. Përveç kësaj, shpella përmban disa galeri, përkatësisht galerinë e hyrjes, galerinë perëndimore, galerinë e lindjes dhe galerinë veriore. Disa pasazhe brenda shpellës u janë caktuar emra specifikë, si pasazhet e gjata, blu dhe lugina e lotëve. Brenda disa prej këtyre pasazheve, muret shfaqin një gamë ngjyrash, duke kaluar nga e kuqja në të verdhë në të bardhë. Kristalet e aragonitit mund të gjenden gjithashtu në zona të ndryshme të shpellës.
Aktualisht, shpella njihet zyrtarisht si monument natyre brenda territorit të Kosovës, duke përfshirë një zonë të mbrojtur me një sipërfaqe prej 56.25 hektarësh. Temperatura brenda shpellës mbetet mjaft konstante, duke lëvizur rreth 12-15 °C gjatë gjithë vitit.
Hyrja në shpellë është e dyfishtë. Drejtimi i poshtëm është relativisht i ndërlikuar dhe përfshin tre kanale tërthore, së bashku me dy korridore paralele dhe të lakuar. Nga ana tjetër, drejtimi i sipërm përbëhet nga dy korridore të ndërlidhura. Gjatësia totale e shpellës arrin 1260 metra, duke përfshirë një sipërfaqe prej 56.25 hektarësh.
Shpella është plot me fenomene karstike të ruajtura mirë në të cilat mbizotërojnë stalaktitet. Një stalaktit, që rrjedh nga fjala greke e lashtë "stalaktós" që do të thotë "pikon" (nga folja "stalássein" që do të thotë "pikoj"), është një formacion mineral që pezullohet nga tavani i shpellave, burimeve të nxehta ose strukturave të bëra nga njeriu. si ura dhe miniera. Çdo substancë që është e tretshme dhe e aftë të depozitohet si koloid, në pezullim ose përmes proceseve të shkrirjes, ka potencialin të krijojë një stalaktit. Stalaktitet mund të përbëhen nga materiale të ndryshme si lavë, minerale, baltë, torfe, katran, rërë, sinter dhe amberat (urina e kristalizuar e minjve të paketës). Është e rëndësishme të theksohet se ndërsa stalaktitet janë një lloj i zakonshëm formimi, ato nuk përfaqësojnë ekskluzivisht speleotema, pasi speleotemat janë forma më e përhapur e stalaktitit për shkak të bollëkut të shpellave gëlqerore.
Nga ana tjetër, formacioni përkatës i gjetur në dyshemenë e shpellës quhet stalagmit. Për të ndihmuar në kujtimin se cili term korrespondon me çdo lloj formimi, janë zhvilluar mnemonikë të ndryshëm. Një shembull është lidhja e "stalaktitit" me shkronjën "C" për "tavan", dhe "stalagmitit" me shkronjën "G" për "tokë". Një tjetër kujtesë sugjeron që stalaktitet "varen në Tight" ndërsa stalagmitet "Mund të rriten", duke theksuar ngjashmërinë në tingull midis shkronjave fillestare "T" dhe "M" dhe formacioneve të tyre përkatëse.
Stalaktitet dhe stalagmitet formohen përmes një procesi që përfshin rrjedhjen e ujit dhe depozitimin e mineraleve. Kur uji depërton nëpër tokë dhe arrin në çatinë e shpellës, ai mbart mineralet e tretura nga uji. Ndërsa uji pikon nga çatia e shpellës, ai reagon me ajrin brenda shpellës, duke bërë që disa minerale të ngurtësohen dhe të depozitohen ose në çatinë ose dyshemenë e shpellës. Gjatë shumë viteve, këto depozita minerale grumbullohen dhe rriten më shumë.
Për të regjistruar këtë memorie tokësore, duhet t'u përgjigjeni pyetjeve të mëposhtme dhe të bashkëngjitni një foto që vërteton praninë tuaj në sit.
Pyetje:
- Gjatë turneut me guidë do t'ju thuhet se periudha e rritjes së stalaktiteve është rreth 1 mm për 10 mijë vjet në këtë shpellë. Mundohuni të gjeni stalaktitin më të madh, vlerësoni gjatësinë e tij dhe vlerësoni moshën e kompleksit të shpellës.
- Gjeni një stalaktit jetim në mes të zonës më të madhe (të arritshme) të shpellës. Është i ashtuquajturi "i vdekur". Pse nuk po zhvillohet më tej?
- A ka stalaktite të tjera "të vdekur" që mund të gjenden në shpellë?
- Në zonën e fundit (të aksesueshme) do të gjeni aragonite atje lart. Pse nuk formohen pingul me tokën, por rriten në drejtime të ndryshme, pra duke sfiduar gravitetin?
- Në të njëjtën hapësirë (pjesa e fundit e shpellës) do të gjeni stalaktite pothuajse të bashkuar të quajtur Romeo dhe Zhuljeta. Me informacionin nga pyetja 1, vlerësoni se sa kohë ka mbetur para se të bashkohen.
- Shikoni përreth shpellës. A shihni ndonjë shenjë tjetër të peizazhit karstik? Nëse po, cilat?
Dërgoni përgjigjet tuaja nëpërmjet Qendrës së Mesazheve të Geocaching. Regjistrohu menjëherë pas kësaj, unë do t'ju kontaktoj nëse ka përgjigje të pasakta dhe nëse këto nuk korrigjohen brenda një kohe të arsyeshme, regjistri do të fshihet pa paralajmërim.
Përgjigjet mund të gjenden nga lista, vendi dhe informacioni i dhënë gjatë vizitës së shpellës.
___________________________________________________________________________________
Мермерна пећина, позната и као Гадимска пећина (Схпелла е Мермерит на албанском), је кречњачка пећина која се налази у селу Гадиме е Улет (на српском Доње Гадимље) у општини Липљан на Косову. Значајан део пећине остаје неистражен. 1969. године, Ахмет Аслани, локални становник који брине о својој башти, открио је пећину.
Пећина Гадиме се налази у мермерним кречњачким формацијама које потичу из мезозојске ере. До његовог формирања дошло је током терцијарног периода, када је мермер претрпео пуцање услед тектонских ерозија.
Пећина је прошла кроз заиста изузетан процес формирања, јер су се крашки феномени дешавали унутар слојева мермера. Састоји се од три различита нивоа, а мапирани ходници унутар њега протежу се у дужини од 1260 метара. Три метра испод средњег нивоа налази се река Клисур, која водом снабдева бројна велика подземна језера, укупно око двадесет пет, која се налазе на најнижем спрату пећине. Нека од ових језера могу досећи дубину и до 10 метара. Поред тога, пећина има неколико галерија, односно улазну галерију, западну галерију, источну галерију и северну галерију. Одређеним пролазима унутар пећине додељена су посебна имена, као што су дуги, плави и пролаз у долини суза. Унутар неких од ових пролаза, зидови показују низ боја, прелазећи од црвене до жуте до беле. Кристали арагонита се такође могу наћи у различитим деловима пећине.
Тренутно је пећина званично призната као споменик природе на територији Косова, обухватајући заштићено подручје које се простире на 56,25 хектара. Температура унутар пећине остаје прилично константна, крећући се око 12-15 °Ц током целе године.
Улаз у пећину је рачваст. Доњи правац је релативно сложен и обухвата три попречна канала, заједно са два паралелна и закривљена коридора. С друге стране, горњи правац се састоји од два међусобно повезана коридора. Укупна дужина пећине износи 1.260 метара и обухвата површину од 56,25 хектара.
Пећина је пуна добро очуваних крашких појава у којима преовлађују сталактити. Сталактит, изведен од старогрчке речи "сталактос" што значи "капање" (од глагола "сталассеин" што значи "капати"), је минерална формација која виси са плафона пећина, топлих извора или објеката које је направио човек. попут мостова и рудника. Свака супстанца која је растворљива и способна да се депонује као колоид, у суспензији или кроз процесе топљења, има потенцијал да створи сталактит. Сталактити могу бити састављени од различитих материјала као што су лава, минерали, блато, тресет, смола, песак, синтер и амберат (кристализовани урин пацова). Важно је напоменути да, иако су сталактити уобичајена врста формације, они не представљају искључиво спелеотеме, јер су спелеотеми најчешћи облик сталактита због обиља кречњачких пећина.
С друге стране, одговарајућа формација пронађена на поду пећине назива се сталагмитом. За помоћ при памћењу који термин одговара свакој врсти формације, развијене су различите мнемонике. Један пример је повезивање "сталактита" са словом "Ц" за "плафон", а "сталагмита" са словом "Г" за "земљу". Друга мнемоника сугерише да сталактити „висе чврсто“, док сталагмити „могу да одрасту“, наглашавајући сличност у звуку између почетних слова „Т“ и „М“ и њихових одговарајућих формација.
Сталактити и сталагмити настају процесом који укључује цурење воде и таложење минерала. Када вода продре кроз тло и стигне до крова пећине, она носи растворене минерале из воде. Како вода капље са крова пећине, она реагује са ваздухом унутар пећине, узрокујући да се неки минерали стврдну и таложе на крову или поду пећине. Током много година, ове минералне наслаге се акумулирају и расту.
Да бисте пријавили овај земљовид, морате одговорити на следећа питања и приложити фотографију која доказује ваше присуство на сајту. питања:
- Током обиласка са водичем биће вам речено да је период раста сталактита око 1 мм на 10 хиљада година у овој пећини. Покушајте да пронађете највећи сталактит, процените његову дужину и процените старост пећинског комплекса.
- Пронађите сталактит без родитеља у средини највеће (приступачне) површине пећине. То је такозвано "мртво". Зашто се не развија даље?
- Да ли се у пећини могу наћи и други "мртви" сталактити?
- У последњој (приступачној) области наћи ћете арагоните горе. Зашто се не формирају окомито на тло, већ расту у различитим правцима, односно пркосећи гравитацији?
- У истом простору (завршном делу пећине) наћи ћете готово спојене сталактите назване Ромео и Јулија. Уз информације из питања 1, процените колико је времена остало до њиховог спајања.
- Погледај около пећине. Видите ли још неке знакове крашког пејзажа? Ако јесте, које?
Пошаљите своје одговоре преко Геоцацхинг центра за поруке. Лог одмах након тога, контактираћу вас ако буде било нетачних одговора и ако их не исправите у разумном року, дневник ће бити обрисан без упозорења.
Одговори се могу пронаћи на листи, сајту и информацијама које су дате током посете пећини.
References / Referencat / Референце:
Bajraktari, Fadil (2012). "PROTECTION OF KARST CAVES IN KOSOVO".
Schuman, Michael (14 May 2014). Serbia and Montenegro Nations in Transition. Infobase Publishing. p. 137. ISBN 9781438122526.
Gadime Cave (Gadime e Ulët), Kosovo. National Geographic: Western Balkans Geotourism Map Guide.
Mustafa, Behxhet; Hajdari, Avni; Mustafa, Valmir; Pulaj, Bledar (2018). "Natural Heritage in the Republic of Kosovo: Looking for Potential UNESCO Sites" (PDF). Landscape Online. 63: 1–16. doi:10.3097/LO.201863.