Piaskowiec istebniański EarthCache
-
Difficulty:
-
-
Terrain:
-
Size: 
(other)
Please note Use of geocaching.com services is subject to the terms and conditions
in our disclaimer.
Park Miejski im. Wojciecha Biechońskiego położony jest w Gorlicach, w widłach rzek Ropy i Sękówki. Jest to jeden ze starszych i piękniejszych parków miejskich w Polsce. Staraniem Wojciecha Biechońskiego – burmistrza Gorlic w latach 1887-1902 i uczestnika Powstania Styczniowego, miasto w roku 1900 wykupiło od wsi Sokół tereny, na których założono Park. Zajmuje on powierzchnię 24 ha, z czego znaczną część, tj. Górę Parkową (350 m n.p.m.) i opadającą w stronę rzeki skarpę z odsłoniętymi blokami piaskowca porasta starodrzew tzw. Lasku Sokolskiego.
Góra Parkowa pod względem geologicznym jest miejscem unikatowym na skalę kraju. Dzieje się tak z powodu występującego tutaj piaskowca istebniańskiego i jego specyficznych form wietrzenia zwanego wietrzeniem kulistym. Piaskowiec istebniański to skała osadowa zwięzła powstała na przełomie kredy i trzeciorzędu, w okresie od kampanu po paleocen. W obrębie profilu warstw istebniańskich zaznacza się dwudzielność na ich piaskowcową część dolną i łupkowo-piaskowcową górną. Największe znaczenie architektoniczne mają piaskowce z dolnej części tych warstw. Są to na ogół gruboziarniste, czasami zlepieńcowate, źle wysortowane piaskowce oligomiktyczne, arkozowe i szarogłazowe. Ich barwa jest brudnobiała z rdzawymi plamkami, bladożółta, rdzawokremowa lub brunatna. Posiadają skąpe spoiwo ilaste, lokalnie krzemionkowe, z tendencją do tworzenia konkrecji cementacyjnych. Piaskowiec istebniański stanowi podstawowy zrąb Beskidu Śląskiego i Małego, buduje Podgórze Lancorońskie, Wielkie i Rożnowskie. Profil piaskowców istebniańskich w Parku Gorlickim jest niepowtarzalny również z tego względu, że można je oglądać w przekroju, w obrębie kilkudziesięciometrowej stromej skarpy. Miejsce to jest wykorzystywane jako punkt dydaktyczny oraz odwiedzane przy okazji konferencji geologicznych. Dodatkoym aspektem jest łatwy dostęp i atrkcyjne położenie w parku miejskim. Tak dobra ekspozycja, powstała wskutek naturalnych procesów jest unikatowa a podcięty erozyjnie stok jest ciekawą formą geomorfologiczną.
Szczególnie interesujące w Parku Gorlickim, są struktury selektywnego wietrzenia kulistego piaskowca istebniańskiego. Powstały one na skutek wietrzenia fizycznego zwanego inaczej mechanicznym. Jest to proces prowadzący do rozpadu skały na mniejsze jej części, od wielkich bloków po drobne pyły, bez jakichkolwiek zmian w jej składzie chemicznym. Następuje ono m.in. w wyniku zmian temperatury skał, w ciągu doby dochodzących nawet do kilkudziesięciu stopni Celsjusza, nagrzania promieniami słonecznymi w ciągu dnia i gwałtownego ich ochłodzenia się po zachodzie Słońca, zamarzania wody w szczelinach, wzrostu kryształków soli w drobnych pęknięciach itp. Na skutek nagrzewania i ochładzania się powierzchni skalnych mogą także tworzyć się spękania w dowolnych kierunkach dzielące duże bloki skalne na części. Im wyższe są wahania temperatury, tym proces rozpadu skał przebiega intensywniej. Proces ten nosi nazwę rozpadu blokowego zwanego także dezintegracją blokową.
Procesy wietrzenia piaskowca istebiańskiego na przestrzeni lat uformowały w Górze Parkowej fantazyjne kształty. Zaokrąglanie ostrych krawędzi bloków wyłonionych ze skalnych masywów, w wyniku ich spękania, szczelinami poziomymi i pionowymi, prowadzi do wykształcenia się takich właśnie ciekawych, kulistych skalnych form.
Aby zaliczyć tego Earthcache wykonaj nastepujące zadania a odpowiedzi na nie wyślij w wiadomości na mój profil:
1. W pobliżu współrzędnych początkowych odnajdź formy wietrzenia kulistego i porównaj ich twardość do otaczających je skał wykonując mały test. Przy pomocy twardego narzędzia spróbuj delikatnie zarysować obie skały a następnie oceń czy formy kuliste są:
A) Twardsze niż otaczająca je skała
B) Bardziej miękkie niż otaczająca je skała
C) Takiej samej twardości?
2. Jaki rodzaj wietrzenia powoduje powstawanie form kulistych:
A) Mechaniczne
B) Chemiczne
C) Biologiczne ?
3. Znajdź na jednej ze skał w pobliżu kordów początkowych owalny kształt ze zdjęcia i zmierz go w najdłuższym i najszerszym miejscu. Zaokrąglone wymiary w centymetrach prześlij do mnie.
4. Zadanie opcjonalne: wykonaj zdjęcie jednej z form wietrzenia kulistego w gorlickim parku i dołącz je do wiadomości wraz z odpowiedziami na pytania.
Po odszukaniu miejsca możesz zalogować znalezienie. Jeśli coś będzie nie tak - skontaktuję się z Tobą. Miłej zabawy i udanego spaceru po Gorlickim Parku.
Additional Hints
(No hints available.)