Lest we forget

(it should not be forgotten)

Opdat wij niet vergeten

In de nacht van 13 op 14 september zijn, van verschillende vliegvelden in Engeland, toestellen opgestegen om een aanval te doen op de Duitse havenstad Bremen.

Naast ervaren vliegers bevinden zich ook jonge piloten onder de mannen die hun dodelijke last zullen droppen op Bremen. Het zijn de bestuurders van Handley Page Hampdens, tweemotorige bommenwerpers met een bemanning van vier personen. Een van die vliegtuigen, de L4109, is afkomstig van de basis Cottesmore. Daar is het nest van het 14de O.T.U., een eenheid die gevormd wordt door jonge vliegers die zojuist hun opleiding voltooid hebben en nu als generale repetitie hun tweede aanval op Duitsland uitvoeren. Voordat zij bij de squadrons ingedeeld worden die met zware bommenwerpers zijn uitgerust, doen zij in hun lichtere machines ervaring op voor het werk dat hen straks wacht.

De bemanning van de L4109 bestaat uit vier jonge Canadezen. Gezagvoerder is Flight Sergeant Grabek. Navigator is de 22-jarige Sergeant George Coldron. De overige bemanningsleden zijn de radio-telegraflst Sergeant Roland Carlson en de boordschutter Frank Needham.

Ergens boven Noord-Nederland komt het tot een treffen met Duitse vliegtuigen en luchtafweergeschut, de gevreesde 88 mm. Flak.

Ook het toestel van Grabek wordt getroffen. Wanhopig probeert de piloot zijn toestel in bedwang te houden. Doch alles is vergeefs. Rond 2:30 uur 's nachts davert het brandende vliegtuig laag over Stadskanaal. Door het enorme lawaai worden verschillende bewoners van Stadskanaal uit hun slaap gewekt. Een jongen ziet door zijn dakraampje hoe het brandende toestel laag over de huizen giert. Met een daverende klap stort de bommenwerper neer tussen twee huizen aan de Molenwijk, nu Beatrixstraat in Stadskanaal. De twee huizen vliegen vrijwel onmiddellijk in brand, wanneer de benzine van het brandende toestel zich over de daken verspreidt. In paniek rennen sommige bewoners in hun ondergoed de straat op.

Al vrij spoedig na de crash is de politie ter plaatse. Men begint te zoeken naar eventuele overlevenden. Na enige tijd vindt men in een nabije tuin het lichaam van een der inzittenden van het toestel. Hij ligt ongeveer 40 meter van het nog brandende toestel. Op het lichaam vinden de agenten een identificatieplaatje. Het vermeldt: Can. R. 105796, Airman Grabek R., RC. RCAF.

Kort daarop ziet een van de omwonenden iets vreemds liggen op het dak van de woning aan de Molenwijk 41. Nadat men er heen gegaan is, blijkt op de woning het stoffelijk overschot te liggen van de tweede inzittende. Voorzichtig wordt de man van het dak gehaald. Al spoedig weet men wie hij is. Zijn identificatieplaatje vermeldt: Can. R 100892. Airman GEC. Caldron, UC. RCAF.

Twee van de vier bemanningsleden zijn gevonden, maar de twee anderen blijven voorlopig onvindbaar. In de loop van de nacht komen de Duitsers in een auto naar de Molenwijk. Achter in de auto zit een Canadees, Carlson, die op de hoek Poststraat--Onstwedderweg is gepakt. De volgende dag arresteren de Duitsers de laatste vlieger, Frank Needham. Hij is gepakt in Nieuw-Buinen. Tot het eind van de oorlog verblijven zij in een krijgsgevangenkamp in Duitsland.

Op 14 september, om 5 uur 's middags worden Roman Grabek en George Caldron met militaire eer begraven op de Algemene begraafp!aats van Stadskanaal. Begeleid door een Duits escorte zijn ze naar hun laatste rustplaats gebracht. Als de saluutschoten weerklinken dalen de kisten neer in de open groeven. Caldron was 22 jaar, Grabek stierf 5 weken voor zijn 21ste verjaardag.

Roman Grabek             George E.C. Coldron

In the night of 13 to 14 September, aircraft from various airports in England took off to attack the German port city of Bremen.

Besides experienced pilots, young pilots are also among the men who will drop their deadly burden on Bremen. They are the drivers of Handley Page Hampdens, two-engine bombers with a crew of four. One of these aircraft, the L4109, comes from the base Cottesmore. There is the nest of the 14th O.T.U., a unit formed by young pilots who have just completed their training and now perform their second attack on Germany as a rehearsal. Before they are assigned to the squadrons equipped with heavy bombers, they gain experience in their lighter machines for the work that will soon be waiting for them.

The crew of the L4109 consists of four young Canadians. Captain is Flight Sergeant Grabek. Navigator is the 22-year-old Sergeant George Coldron. The remaining crew members are the radio telegraph Sergeant Roland Carlson and the gunner Frank Needham.

Somewhere above the north of the Netherlands, it comes to an encounter with German aircraft and anti-aircraft guns, the dreaded 88 mm. Flak.

The plane of Grabek is also hit. Desperately, the pilot tries to keep his device in check. But everything is in vain. Around 2:30 o'clock at night the burning plane is flying low over Stadskanaal. Due to the enormous noise, several residents of Stadskanaal are awakened from their sleep. A boy sees through his roof window how the burning plane flies low over the houses. With a thunderous blow the bomber crashes between two houses on the Molenwijk, now Beatrixstraat in Stadskanaal. The two houses catch fire almost immediately, when the gasoline of the burning aircraft spreads over the roofs. In panic, some residents run into the street in their underwear.

Police is on the spot shortly after the crash. They begin to look for possible survivors. After some time they find the body of one of the occupants of the aircraft in a nearby garden. He is about 40 meters from the still burning aircraft. The policemen find an identification tag on the body. It mentions: Can. R. 105796, Airman Grabek R., RC. RCAF.

Shortly afterwards, one of the neighbors sees something strange lying on the roof of the house at Molenwijk 41. It appears to be the remains of the second occupant. The man is carefully removed from the roof. His identification tag mentions: Can. R 100892. Airman GEC. Caldron, UC. RCAF.

Two of the four crew members are found, but the two others remain untraceable for the time being. In the course of the night the Germans arrive in a car to the Molenwijk. In the back of the car is a Canadian, Carlson, who has been caught on the corner of Poststraat and Onstwedderweg. The next day, the Germans arrest the last pilot, Frank Needham. He is caught in Nieuw-Buinen. Until the end of the war they stay in a prisoner of war camp in Germany.

On September 14, at 5 o'clock in the afternoon, Roman Grabek and George Caldron are buried with military honor at the General Cemetery of Stadskanaal. Accompanied by a German escort, they are taken to their final resting place. When the salute shots resound, the coffins descend into the open graves. Caldron was 22 years old, Grabek died 5 weeks before his 21st birthday.

Per ardua ad astra
(Through struggle to the stars)