Kościół Najświętszej Matki Bożej Loretańskiej w Warszawie – znajduje się na terenie diecezji warszawsko-praskiej, w dzielnicy Praga Północ przy ulicy Ratuszowej 5a w obszarze MSI Nowa Praga, w sąsiedztwiewarszawskiego ZOO. Kościół jest siedzibą parafii Matki Bożej Loretańskiej.
Kościół Matki Bożej Loretańskiej to najstarsza świątynia Pragi. Powstanie tego cennego zabytku związane jest z zakonem bernardynów. Zakonnicy przybyli tu w 1617 r sprowadzeni przez Zofię, żonę kanclerza królewskiego koronnego Feliksa Kryskiego. W tym samym roku kamień węgielny pod kościół i klasztor poświęcił biskup płocki Henryk Firlej w obecności króla Zygmunta III Wazy i całego jego dworu.
Do kościoła dobudowano wówczas, według planów sprowadzonych z Włoch, kaplicę loretańską. Sanktuarium maryjne stanowił istniejący do dzisiaj „Domek Loretański", wzorowany na słynnym „Domie Maryi" w Loretto we Włoszech. Domek otoczony był krużgankami, a od strony zewnętrznej wieńczyły go cztery narożne baszty, charakterystyczne dla polskiej architektury barokowej. Krużganki zlokalizowane były od zewnątrz, ale wejście do nich prowadziło tylko przez kościół. Sam Domek Loretański, wystawiony niemałym kosztem, pokryty był od zewnątrz marmurowymi rzeźbami, portale były i pozostały z marmuru dębnickiego.
Wewnątrz domku ustawiona była, łaskami słynąca, figura M.B. Loretańskiej, otoczona wotami i lampami wotywnymi. Król Władysław IV kazał wizerunek domu umieścić w herbie Pragi, a sam „domek" stał się celem pielgrzymek z całej Polski.
Kaplica doznała uszkodzeń na początku II wojny światowej i w 1944 roku w wyniku ostrzału artyleryjskiego. Odbudowano ją, zarazem przebudowując, w 1853 r. według projektu Alfonsa Kropiwnickiego. Wzniesiono wtedy attykę przy wejściu z klasycystycznym piętrowym portalem. Krużganki i Domek Loretański pokryto wspólnym dachem, dostosowując wnętrze świątyni do potrzeb parafii.
Teren przykościelny jest wielowarstwowym cmentarzyskiem, który został w latach 50-tych uszczuplony przez poszerzenie ulicy Jagiellońskiej oraz wzniesienie transformatora elektrycznego. Po stronie zachodniej stoi budynek parafialny, adaptowany po II wojnie światowej z baraku wojskowego. Po stronie wschodniej dzwonnica, wybudowana przez architekta Kropiwnickiego. Na wysokości dzwonnicy, pomiędzy budynkiem parafialnym a kościołem, stoi zabytkowa figura N.M. Panny. Na cokole tablica upamiętniająca ważne wydarzenia z historii.
Wejście do świątyni prowadzi przez kute żelazne drzwi, ozdobione herbem Wazów i wizerunkiem N.M.P. Ostrobramskiej, za drzwiami kuta brama, ozdobna mosiądzem, wykonana przez mistrza Tadeusza Białowarczuka wg projektu Lecha Dunina.
Warto też obejść cmentarz przykościelny, który został przebadany w 1968 r. Odnaleziono wtedy fundamenty starego kościoła i klasztoru bernardynów. Na cmentarzu spoczywają żołnierze z okresu Potopu, a wśród nich legendarny Roch Kowalski, poległy w bitwie o Warszawę i unieśmiertelniony przez Sienkiewicza na kartach Trylogii. Spoczywają tutaj również żołnierze Insurekcji Kościuszkowskiej oraz ofiary rzezi Pragi.
Na murze okalającym kościół, umieszczona jest Droga Krzyżowa w ceramice, dzieło Krzysztofa i Juliana Heniszów.
Ciekawostki:
- Przy głównej alei do kościoła znajduje się symboliczny grób Rocha Kowalskiego, jednego z bohaterów „Trylogii” Henryka Sienkiewicza.
- W ścianie kościoła wmurowana jest tablica upamiętniająca Rzeź Pragi w 1794 r., wmurowana w 200-lecie wydarzeń.
- Przy głównej alei znajduje się też figura Matki Boskiej – dziękczynienie za opuszczenie Pragi przez wojska rosyjskie 8 sierpnia 1915 r., rozbrojenie Niemców 11 listopada 1918 r., postawionej tu w roku 1919.
O keszu:
Jest to reaktywacja naszej poprzedniej skrytki dotyczącej tego samego obiektu. Z przyczyn technicznych jest to tylko mikro-magnetyk, za to w miejscu dostępnym przez cały czas, bez potrzeby wchodzenia na teren kościoła.