[PL]
Impulsem rozwoju Grodziska stało się otwarcie pierwszego odcinka Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej 14 czerwca 1845 (trasa Warszawa – Grodzisk liczyła prawie 30 km długości). Była to pierwsza linia kolejowa na ziemiach ówczesnego Królestwa Polskiego i druga w Imperium Rosyjskim. Gdy 14 czerwca 1845 r. drogą żelazną warszawsko-wiedeńską ruszył pierwszy pociąg, na czele składu parła do przodu obficie dymiąca angielska lokomotywa. Ten pierwszy w Królestwie Kongresowym kurs koleją odbył się na trasie Warszawa - Grodzisk Mazowiecki. Pasażerowie wysiadający na stacji końcowej mieli już wtedy do dyspozycji dworzec, którego wyposażenie mogłoby zawstydzić kolejarzy dziś odpowiadających za obsługę podróżnych. Na stacji w Grodzisku można było bezpiecznie poczekać na pociąg, zjeść smaczny obiad, a nawet potańczyć! Grodzisk Mazowiecki miał więc już szybkie połączenie kolejowe z Warszawą (czas przejazdu trwał 45 minut). Początkowo kursowało na tej linii tylko 5 pociągów na dobę w jedną i drugą stronę, w 1857 roku zaś liczba ta wzrosła do 12. Jeszcze pod koniec 1845 roku otwarto drugi odcinek kolei z Grodziska do Łowicza, a trzy lata później została oddana do eksploatacji cała Droga Żelazna Warszawsko-Wiedeńska, która przez Mysłowice dawała połączenie ze szlakiem kolejowym na Górnym Śląsku. Architekt Teofil Szyller nadał budynkowi dworca kształt nieco przypominający dawną lokomotywę. Nad wydłużonym korpusem wznosi się smukły cylinder wieży udający parowozowy komin.
Inauguracja drogi żelaznej odbyła się bardzo uroczyście. Zaproszono 600 osób. W Grodzisku Mazowieckim książę namiestnik Iwan Fiodorowicz Paskiewicz wydał uroczysty obiad dla najbliższych mu 150 osób, a pozostałym serwowano tylko chłodniki. Po wystawnym obiedzie, księcia namiestnika oraz towarzyszące mu osoby, podejmował dziedzic Ewaryst Mokronowski.
Co mógł dostrzec pasażer wiedenki przez okno pociągu w początkach XX w., czyli 50 lat po otwarciu kolei? Sięgnijmy po przewodnik W. Depnera „Wycieczka koleją wiedeńską...” z 1904 r. Grodzisk: „Pełno wszędzie pałacyków, willi i domków, umyślnie dla użytku letników pobudowanych”. W Grodzisku pociąg dojeżdżał do drewnianego pawilonu, postawionego obok zbudowanego w 1846 r. budynku, zwanego foxalem Drogi Żelaznej Warszawsko-Wiedeńskiej (obecnie Willa Foksal w parku Skarbków). Pełnił on nie tyle funkcje dworca, co domu gościnnego (hotelu). Budynek z okrągłą trzykondygnacyjną wieżą kształtem przypomina ówczesne parowozy. Po zbudowaniu w latach 20. XX w. nowego dworca w tzw. stylu narodowym, grodziski foxal stracił pierwotną funkcję. Dzisiaj ładnie utrzymany obiekt nie służy PKP. Stoi z dala od obecnej stacji, na skraju parku im. Skarbków. Jest nazywany willą "Foksal" (mianem foksal określano budynki stacji kolejowych zanim w polszczyźnie zadomowiło się słowo dworzec). Mieszczą się w nim biura Krajowego Ośrodka Badań i Dokumentacji Zabytków.
Skrzynka mikro. Proszę wziąć coś do pisania.
[EN]
The impetus of Grodzisk development was the opening the first section of the Warsaw-Vienna railway in June 14, 1845 (the route Warsaw - Grodzisk was almost 30 km long). This was the first railway line in the area of the then Polish Kingdom and the second in the Russian Empire. When in June 14, 1845, first train of the iron road Warsaw-Vienna went, led by the profusely smoking English locomotive. This first course in Congress was held by train from Warsaw - Grodzisk Mazowiecki. Passengers getting out of the terminal station were already available to the station, which could confound the railroad equipment today, responsible for handling passengers. At the station in Grodzisk you can safely wait for the train, enjoy a delicious dinner, and even dance! Grodzisk Mazowiecki was so fast railway connection with Warsaw (travel time lasted 45 minutes). Initially was on this line only 5 trains per day in one and the other side, in 1857 the number had grown to 12. In the end of 1845 the second section of railway from Grodzisk to Lowicz was opened, and three years later was put into operation all the way Iron Warsaw-Vienna, who gave the Mysłowice rail connection to the trail in Upper Silesia. Architect Theophilus Szyller gave the building a shape somewhat reminiscent of the old locomotive. Above rises the elongated body slender cylinder engine going chimney tower. The inauguration of the railway was a very solemn. Invited 600 people. In Grodzisk Mazowiecki Prince Ivan Fedorovich Paskiewicz governor issued a formal dinner for 150 people next to him, and served to other only “chłodniki” (cool soups). After a sumptuous dinner, the prince viceroy and accompanying persons undertake Ewaryst Mokronowski heir.
What the passenger of the railway could see through the window in the early twentieth century, which opened 50 years after the turn? To take a guide W. Depnera "Vienna train trip ..." from 1904 Grodzisk "everywhere is full of palaces, villas and cottages, holiday-makers intent to use". In Grodzisk train commute to a wooden pavilion, posed next to built in 1846, the building, called the Iron Road foxalem Warsaw-Vienna (now in the park Villa Foksal Skarbek). It served not only the station functions as guest house (hotel). Three-storey building with a round tower shaped like a contemporary locomotives. After you've built in the 20s Twentieth century, a new station in the so-called national style, foxal lost his primary function. Today, well-maintained property is no station. Facing away from the current station, on the edge of the park Skarbek. It is called the villa "Foksal" (as determined Foksal railway station buildings in the Polish language has settled before the word train). It houses the offices of the National Center for Research and Documentation of Historical Monuments.
Micro box. Please get something to write.