Logi bez udzielenia odpowiedzi na zadane pytania, w ciągu 2 tygodni od wpisu będą kasowane bez uprzedzenia!
Łąki Nowohuckie zgodnie z uchwałą Rady Miasta Krakowa nr XV/100/03 z dnia 7 maja 2003 r. zostały uznane za użytek ekologiczny. Obszar ten zajmuje 57,17 ha.
Obszar Łąk znajduje się w obrębie jednostki geologicznej zwanej monokliną śląsko-krakowską. Zbudowana jest ona głównie ze skał powstałych w okresie geologicznym zwanym permem i triasem, około 200 - 280 mln lat temu. W trzeciorzędzie, a dokładnie epoce zwanej miocenem, około 20 mln lat temu powstał duży zbiornik wodny u podnóża wypiętrzających się wówczas Karpat, w którym przez długie miliony lat gromadziły się osady nanoszone z sąsiednich obszarów. W osadach tych meandrująca Wisła utworzyła głęboką, w niektórych miejscach dochodzącą do szerokości 10 km pradolinę.
Łąki Nowohuckie są fragmentem dawnej doliny Wisły. Wyraźnym śladem tego jest terasa rzeczna ograniczające je od północy, ulokowane są na niej m.in. Plac Centralny czy osiedle Na Skarpie (cóż za znacząca nazwa;)).
Po zmianie biegu Wisły podczas jednego z większych wezbrań obszar ten stał się starorzeczem. Regularne wylewy, które docierały w to miejsce, nie należały do zjawisk rzadkich. Obszar pokryty jest więc osadami rzecznymi, jeziornymi oraz warstwą torfów. Coraz bardziej odcięty od powodziowych wód rzeki, zarastał roślinnością bagienną.
Wskutek wyżej opisanych zjawisk i ingerencji człowieka nie tylko doszło do znacznego osuszenia terenu i sukcesji roślin synantropijnych, lecz także zanikły ślady dawnych meandrów Wisły. Do najsilniej zmienionych pod względem stosunków wodnych należy zachodnia część Łąk. Reszta obszaru zachowała jeszcze swój podmokły charakter. W najbardziej wilgotnej części zachowało się nawet mocno zarośnięte „oczko wodne”.
Gleba jest to powierzchniowa warstwa skorupy ziemskiej, składająca się z części mineralnych i organicznych powstałych w wyniku oddziaływania czynników glebotwórczych, takich ja klimat, woda, drobnoustroje glebowe, rośliny, zwierzęta oraz działalność gospodarcza człowieka. Powłoka, w której odbywają się procesy glebowe nazywana jest pedosferą (powierzchniowa, biologicznie czynna warstwa skorupy ziemskiej (do 2 m głębokości)).
Proces tworzenia się gleby można podzielić na kilka podstawowych etapów:
1. Wietrzenie skał, którego wynikiem jest powstanie zwietrzeliny.
2. Humifikacja, w trakcie której ze szczątków organicznych tworzy się próchnica. Aktywne w tej fazie są mikroorganizmy, takie jak bakterie i grzyby.
3. Migracja cząstek glebowych w wyniku wsiąkania wody. W trakcie tego procesu wytwarzają się warstwy charakterystyczne dla danego typu gleb.
Podsumowując:
Wietrzenie polega na rozluźnianiu, kruszeniu i rozdrabnianiu składników skalnych. Zwietrzałe skały stają się luźne, pochłaniają i zatrzymuję wodę oraz powietrze. Powstają w ten sposób warunki idealne dla organizmów żywych, w ten sposób rozpoczyna się proces glebotwórczy.
Bardzo duże znaczenie dla tworzenia się gleb ma woda:
- przemieszcza i osadza materiał skalny i glebowy,
- wpływa na przebieg procesów glebotwórczych i glebowych,
- decyduje o krążeniu składników w profilu glebowym,
- warunkuje życie gleby.
Na terenie obszarze Łąk Nowohuckich wystąpiły i występują nadal procesy glebotwórcze:
bagienny – humifikacja i gromadzenie się szczątków roślinnych w warunkach nadmiernego uwilgotnienia; w zależności od intensywności i długotrwałości warunków beztlenowych powstają utwory całkowicie zhumifikowane, zwane mułami lub o częściowej humifikacji, zwane torfami,
murszenia – zmiany zachodzące w odwodnionych warstwach gleb organicznych (torfowych, mułowych, gytiowych), a więc w warunkach aerobowych, polegające na fizycznych i fizykochemicznych zmianach w substancji organicznej, a przede wszystkim w jej koloidalnej części, prowadzących do wytworzenia strukturalnego poziomu murszowego
oglejenia – redukcja (odtlenianie) mineralnej części utworu glebowego w warunkach dużej wilgotności i w obecności substancji organicznej; oglejenie pod wpływem procesu postępującego od dołu, w wyniku działania wysokich wód gruntowych, zwie się oglejeniem oddolnym, a oglejenie wytworzone pod wpływem wód opadowych zwie się oglejeniem odgórnym.
Występują także gleby napływowe (mady) powstające w wyniku nagromadzenia drobnych cząstek glebowych, wymytych z innych utworów glebowych przez okresowo lub stale płynące wody. Gleby te na obszarze Łąk, powoli przekształcają się w gleby brunatne.
Obecnie Wisła bardzo oddaliła się od Łąk Nowohuckich i nie zalewa już jej terenów. Brak wody prowadzi do nieodwracalnych zmian m.in. do wysychania pokładów torfowych. Obecnie woda, która znajduje się na łąkach pochodzi w dużej mierze z przyległych, położonych wyżej obszarów oraz gromadzona jest podczas opadów.
Ciekawostką łąk jest znajdujący się w ich obrębie niewielki las łęgowy (współrzędne N 50.067966, E 20.029265). Las ten jest świadectwem historii tego terenu, gdy był on regularnie zalewany przez Wisłę. Rzeka nanosiła żyzny muł, który przekształcił się w glebę zwaną madą rzeczną, która sprzyja powstawaniu tego typu zbiorowisk roślinnych. W drzewostanie tego łęgu dominują wierzby.
Zdjęcie satelitarne z Google Maps.
Zadanie:
- Czego pozostałością jest oczko wodne we wschodniej części Łąk Nowohuckich (50.064133,20.043444)?
- Jak powstaje torf? Na co wrażliwe są pokłady torfowe (dlaczego zanikają)?
- Udaj się pod współrzędne: 50.06978, 20.03682. Wiedząc już, że Łąki Nowohuckie są pozostałością po dawnym korycie Wisły. Podaj na jakim rodzaju terasy stoisz, a jak nazywa się terasa, na której położone są Łąki?
- Skoro już stoisz w miejscu 50.06978, 20.03682: stojąc twarzą w kierunku łąk, odwróć się w lewo - zobaczysz większy fragment skarpy oddzielającej terasy (tę na której stoisz, od tej, na której położone są Łąki). Czy jest ona stroma czy łagodnie opada w stronę Łąk? Jak myślisz, w wyniku jakiego procesu została tak ukształtowana (nie musisz podawać dokładnej nazwy, możesz krótko opisać swoje przemyślenia)? Na jaki rodzaj erozji obecnie jest narażona ta skarpa? (W odpowiedzi na to pytanie może Ci pomóc spacer z punktu 5)
- Dookoła łąk przeprowadzona jest trasa spacerowo-rowerowo-biegowa;) Podaję współrzędne dla określenia fragmentu ścieżki: A) 50.06978, 20.03682 do B) 50.066369,20.04216. Przejdź z punktu A do B (lub na odwrót). Czy potrafisz dostrzec Wisłę z dowolnego miejsca oznaczonej trasy? Czy na podstawie swoich obserwacji potrafisz określić jej odległość od miejsca, z którego ją dostrzegłaś/dostrzegłeś (zadanie opcjonalne: jeśli możesz odczytaj swoje położenie geograficzne i prześlij wraz z odpowiedzią)? Jeśli tak, to na jaką odległość oddaliła się od tego miejsca? P.S. Nie wychodź na rampę! ani na żadne inne urządzenia, ogrodzenia, drzewa itp.
Uwaga! Podane powyżej wpółrzędne są w formacie DegDec, w Waypoint podane są te same współrzędne MinDec
Teren dostępny jest 24h na dobę, lecz wykonanie zadań w ciemności może być niemożliwe (zadanie 5).
Źródła i więcej...:
Łąki Nowohuckie, Szymon Wójcik, Ośrodek Kultury im. Cypriana Kamila Norwida, Kraków 2008
Niezliczona liczba opracowań odnośnie gleb, erozji, rzek i tablice informacyjne na Łąkach Nowohuckich
Na pewno Wikipedia...
Fajne rysunki i opisy można znaleźć w podręcznikach do geografii:)