„Podróże” po Górze - cmentarz żydowski
Początki osadnictwa żydowskiego w Górze (w j. niem.: Guhrau).) na Dolnym Śląsku nie są dostatecznie zbadane. Wiadomym jest, że w 1350 roku w mieście istniała ulica Żydowska ale ilu było wówczas Żydów w Górze, dokładnie nie wiadomo. Bez względu na ich liczbę, nie związali się oni z Górą na dłużej gdyż, z powodu przetaczającej się przez ziemie Śląska fali ogólnego antysemityzmu, w roku 1362 wszyscy Żydzi zostali z miasta wypędzeni. Stan ten trwał niemal 500 lat. Zmienił go dopiero edykt emancypacyjny – o stosunkach obywatelskich (Edikt die Burgerlichen Verhaltnisse der Juden) króla pruskiego Fryderyka Wilhelma II. Mocą tego dokumentu Żydzi stali się pełnoprawnymi obywatelami Królestwa Pruskiego. Ponownie zaczęli pojawiać się na niedostępnych dla nich do tej pory terenach. Nazywano ich obywatelami państwa (Statsbürger) lub inaczej - krajowcami (Inländer).
I tak w połowie XIX w. (ok. roku 1849) Górę zamieszkiwało ok. 30 wyznawców judaizmu, w 1871 – 106, a z końcem wieku (1895) było ich 110. Powoli, rosnąca żydowska społeczność miasta postarała się nawet o własną synagogę. Niestety nie dotrwała do naszych czasów. Początek XX w. znowu nie okazał się dla tej mniejszości łaskawy. Trudne warunki ekonomiczne, pierwsza wojna światowa, kryzys republiki weimarskiej, a w końcu dojście Hitlera do władzy ponownie odcisnęło piętno na tej niewielkiej diasporze. Jeszcze w połowie lat dwudziestych XX w. mieszkało w Górze 80 przedstawicieli tej grupy, a na początku rządów Hitlera społeczność ta zmalała do 57 osób by w roku 1937 liczyć zaledwie 22 izraelitów. Reszty dopełniła Kryształowa Noc z 9 na 10 listopada 1938 r. Hitlerowskie bojówki spaliły górowską synagogę, a przedstawicielom żydowskiej diaspory w dobitny sposób dano do zrozumienia jak bardzo nie są pożądani. W maju 1939 roku Górę zamieszkiwało jeszcze sześciu Żydów, jednakże dalsze ich losy nie są znane. Jaki los im zgotowano, można jedynie się domyśleć.
Społeczność żydowska w Górze miała w drugiej połowie XIX w własny kirkut (cmentarz). Wyznaczono go, w zachodniej części miasta (a właściwie już poza nim), przy obecnej ul. Lipowej. Choć na jego teren trafić nie jest trudno, samo miejsce do niedawna było niczym oznaczone. Sąsiaduje ono bezpośrednio z cmentarzem rzymsko-katolickim. Mało wiadomo o jego historii, a i o jego lokalizacji wciąż wie niewielu mieszkańców miasta. A jeżeli już, to prawdopodobnie, Ci najbardziej dociekliwi. Żydowska nekropolia w Górze niemal w całości została zniszczona przez nazistów, a jej działka (w roku 1943) przeszła na własność… gestapo. „Nowi właściciele” wkrótce ją sprzedali. Świadoma dewastacja, a następnie upływ czasu dopełniły dzieła zniszczenia cmentarza. Obecny stan nekropolii to zalesiony teren porośnięty trawą. Spacerując po nim można odnaleźć fragmenty macew porośniętych darnią i bluszczem – świadków minionego czasu. Wszystko w opłakanym stanie. Wokół można zauważyć doły, prawdopodobnie po dawnych grobach lub próbach ich plądrowania. Przy odrobinie dociekliwości można wypatrzeć granice kirkutu w postaci resztek cmentarnego muru i słupków dawnego płotu. Dopiero w roku 2014 odsłonięto tablicę upamiętniającą miejsce, w którym kiedyś znajdował się cmentarz górowskich Żydów.
Źródło:
http://www.sztetl.org.pl/pl/article/gora-slaska/12,cmentarze/17823,cmentarz-przy-ul-lipowej/
Bielawski K. [w:] http://www.kirkuty.xip.pl/gora.htm
http://dirk.steindorf-sabath.eu/g-chronik4.html