-
Difficulty:
-
-
Terrain:
-
Size: 
(micro)
Please note Use of geocaching.com services is subject to the terms and conditions
in our disclaimer.
Badaniem nazw osiedli ludzkich lub terenów zajmuje się toponomastyka czyli nauka o imionach własnych. Zakłada się, że nazwy geograficzne powstały w zależności od stosunków kulturowych, społecznych, gospodarczych i etnograficznych w danym okresie. Obecna nazwa miejscowości Chociwel kształtowała się różnie na przestrzeni dziejów. Pierwsze wzmianki pochodzą z 1190 roku kiedy to Wedlowie opanowali osadę słowiańską leżącą na szlaku handlowym wiodącym ze Szczecina i Stargardu na Pomorze wschodnie i nadali jej nazwę Fryenwalde (Bruggemann). Z 1321 roku pochodzi informacja, że miejscowość określano mianem Vredenwalde, natomiast w 1329 roku Nove Vrigenwalde. Kiedy w 1338 roku nadano miejscowości prawa miejskie, to miasto nazywało się Wreinwaldis. Rok 1492 - Nygen Vrigenwalde. Ostatecznie pozostała nazwa Freinwalde i oznaczało w wolnym tłumaczeniu osadę w wolnym, swobodnym lesie lub polu. Nazwa polska jest nowa, powstała po 1945 roku i nawiązuje do występującej w 1338 roku nazwy pobliskiego jeziora - Kotzavil, którą zrekonstruowano jaki Chociwel. Jak podaje Tadeusz Białecki w swojej pracy o herbach miast Pomorza Zachodniego nazwa naszej miejscowość mogła brzmieć Kociewie, urobiona od słowa "kot"; znana jest też "kocanka" - rodzaj rośliny. Etymologia ta wymaga jednak dalszych badań językowych. Po wojnie miasto nosiło krótko przejściową nazwę "Chociwół". My znamy naszą nazwę miejscowości jako Chociwel i chyba już tak nazwa pozostanie. Materiały archiwalne świadczą o tym, że w okolicach Chociwla istniały liczne osady otwarte już w najwcześniejszych okresach średniowiecza (VI - VIIIw.). Zamieszkiwały tu plemiona słowiańskie, które napłynęły z okolic Morza Kaspijskiego w okresie wędrówki ludów. W okolicy Chociwla nad rzeką Krąpielą i jeziorem Starzyc plemiona znalazły dogodne miejsce na osiedlenie. Słowianie tworzą tu pierwsze zręby ustroju rodowo - plemiennego. Pojawiają się pierwsze duże grody chroniące ludność w okresie najazdów lub innych niebezpieczeństw. W X wieku istniał tu słowiański gród o nieznanej nazwie, zlokalizowany nad jeziorem we wschodniej części późniejszego średniowiecznego miasta wraz z towarzyszącą mu osadą podgrodową. Przypuszczalnie istniały one do XII w. Po roku 967 Pomorze zostaje włączone w polski organ państwowy. Urzędują tu kasztelanowie sprawujący funkcje polityczne i administracyjne. Najwcześniejsze dzieje Chociwla nie są znane z braku źródeł. Właścicielami grodu była rodzina Wedlów najprawdopodobniej od 1190 roku. Najstarsze źródła pisane pochodzą dopiero z 1321 roku, wynika z nich, że był to już zorganizowany ośrodek miejski, brak było tylko odpowiedniego dokumentu. Właściciele miasta, opowiadający się po stronie brandenburskiej zadbali o przyznanie Chociwlowi praw miejskich co potwierdza dokument z dnia 12 marca 1338 roku. Potwierdza on stan już istniejący, a uczynili to bracia Wede i Hruning Wedlowie. Dokument określał tereny, które przeszły na własność miasta oraz udzielenie mu przywilejów. W XIV wieku istniała w mieście kaplica św. Ducha, zamek oraz obwarowania. Z pierwszej połowy XV wieku pochodzą wzmianki o szpitalu i kaplicy św. Jerzego. W pierwszej połowie tego stulecia zaczyna się budowa gotyckiego kościoła farnego pw. Najświętszej Marii Panny. Budowa trwała ponad pół wieku i prowadzona była segmentami: prezbiterium z zakrystią, nawa główna i boczne oraz kaplica dobudowana w drugiej połowie XV wieku. Fortyfikacje miejskie były już bardzo potężne, składały się z wysokich kamiennych murów i potrójnych obwałowań ziemnych. W murach znajdowały się dwie bramy: Wysoka oraz Młyńska. Pierwsza wzmianka o szkole pochodzi z 1474 roku. W roku 1492 miasto strawił wielki pożar, w którym zniszczeniu uległy wszystkie dokumenty miasta. W 1600 roku następuje ponowna lokalizacja miasta; Wedlowie nadają mu prawa lubeckie. Podstawą gospodarki było rolnictwo i rzemiosło. Ważną rolę - z uwagi na lokalizację miasta na szlaku między Brandenburgią, a Pomorzem odgrywał handel. Odbywały się tu cztery jarmarki w ciągu roku. Według danych z 1628 roku znajdowały się tu 93 budynki mieszkalne i 50 innych zabudowań. Okres wojny trzydziestoletniej (1618 - 1648) był dla Chociwla wyjątkowo tragiczny. Wielka zaraza (1630 i 1637) zabrała 760 mieszkańców czyli prawie całą ówczesną populację. Upadek miasta przypieczętował wielki pożar w1660 roku, który zniszczył całe miasto prawie doszczętnie. Przez Chociwel przechodziła granica między marchią brandenburską z siedzibą w Kostrzyniu, a władzą książąt pomorskich z siedzibą w Kamieniu Pomorskim. Dopiero traktat westfalski w 1638 roku zakończył spór. Okolice Chociwla były również niepokojone przez wojska szwedzkie, które maszerowały tędy w 1655r. na podbój Polski. Natomiast dwa lata później za Karolem Gustawem podążały wojska Stefana Czarneckiego, a nawet w okolicach Sątyrza rozbiły obóz nocny, by dalej powędrować do Wielkopolski. W XVIII wieku, pomimo okresowych wojen i niepokojów, postępowała powolna odbudowa miasta, dzięki zapobiegliwości rodziny Wedlów w 1700 roku kierującej magistratem. Nową zabudowę wznoszono w konstrukcji ryglowej; w takiej też wybudowano około 1750r. budynek ratusza. Znaczny rozwój miasta nastąpił w drugiej połowie XIX wieku. Ratusz murowany wybudowano w latach 1817-18. Dynamikę rozwoju stymulowało w sposób szczególny wybudowanie w 1843 r. szosy do Stargardu, zaś w 1859r. linii kolejowej Stargard - Łobez. Poprawiono również drogi lokalne łączące miasto z otaczającymi wioskami. Dzięki tym inwestycjom następuje szybki rozwój miasta i przyrost ludności tak, że w1861 roku miasto liczyło 2200 mieszkańców. Rozebrano mury obronne, a wały splantowano na ogrody miejskie. W 1852 roku rozebrano bramy Wysoką i Młyńską, gdyż były bardzo zniszczone. Odtąd Chociwel był miastem otwartym. W mieście były dwie szkoły, szpital św. Jerzego, dwa kościoły, przytułek dla ubogich, sierociniec, budynek policji. Podstawą utrzymania ludności było rolnictwo, handel i rzemiosło (murarze, cieśle, stolarze, gastronomicy, piekarze, rzeźnicy, młynarze i browarnik). Wyszynkiem piwa zajmowano się już od 1719 roku. Powstały również punkty pędzenia wódki. W mieście były dwa młyny wodne i dwa wiatraki. Młyn zbożowy (Rauschmühle) miał także zainstalowane urządzenia tartaczne i tłocznie oleju, a w latach 60 -tych XIX wieku otrzymał maszynę parową. Drugi młyn słodowy miał również urządzenia tartaczne i związany był z miejscowym browarem. Początek XX wieku to w dalszym ciągu intensywny rozwój miasta. W związku z tym następuje porządkowanie ciągów ulicznych, ustalono granice miedzy ulicą, a posesjami. Nadano nazwy ulicom i numerację posesji. Miasto było oświetlone latarniami olejowymi. Oświetlenie elektryczne uzyskał Chociwel w 1925 roku po wybudowaniu elektrowni wodnej przy ujściu wód z jeziora Starzyc do rzeki Krąpiel. Liczba ludności szybko wzrastały ponieważ w ustroju miasta zniesiono ograniczenia utrudniające wpis do ksiąg miejskich. W 1933 roku liczba ludności wynosi 3277 osób. Ludność w dalszym ciągu utrzymuje się z rolnictwa, ale uprawa roli jest już nowoczesna dzięki znacznemu umaszynowieniu i stosowaniu płodozmianu oraz uprawie roślin motylkowych. Nowoczesną uprawę propaguje istniejąca tu od 1923 roku szkoła rolnicza oraz punkt poradnictwa rolniczego. Od 1933 roku otwarto też szkołę ogólnozawodową kształcącą w zakresie rzemiosła, techniki i mechanizacji. Najwcześniej rozwinęło się w Chociwlu szkolnictwo powszechne - były tu dwie szkoły prowadzone zarówno przez duchownych jak i nauczycieli świeckich. W mieście funkcjonowały dwa duże sklepy handlu materiałami włókienniczymi, suknem i gotowymi ubraniami. Poza tym były jeszcze inne sklepy, w których sprzedawano różne artykuły. Była również apteka. Kramy w rynku posiadało 30 handlarzy, dwóch z nich prowadziło sprzedaż napoi wyskokowych na podstawie specjalnej koncesji. Gastronomią zajmowało się 15 szynkarzy, którzy prowadzili kilka jadłodajni, winiarnię oraz hotel. Po I wojnie światowej handlowano w Chociwlu już w sposób nowoczesny. Oprócz dotychczasowych przedmiotów handlu tj. produktów rolnych, istniał w Chociwlu sklep z rowerami, maszynami do szycia itp. Bardzo bogato była zaopatrzona drogeria, można w niej było kupić: farby, tapety, artykuły do pielęgnacji niemowląt i chorych. W tym samym sklepie sprzedawano; kawę, kakao, herbatę, wino, cygara, papierosy, środki do leczenia zwierząt oraz oleje do maszyn. W mieście był duży dom towarowy o długich tradycjach, bo założony w 1775 roku (Kaufhaus Dobrin). Miasteczko było punktem zbytu dla okolicznych wiosek. Przez cały XIX aż do 1939 roku odbywało się tu 8 jarmarków, dwa kwartalnie trwające dwa dni. W pierwszy dzień odbywała się tu sprzedaż prosiaków i gęsi, a w drugim jarmark ogólnokramarski.
Additional Hints
(Decrypt)
Avfxb/Ybj