Dzisiejsze Krosno wywodzi się ze średniowiecznego, ufortyfikowanego grodu – jest to dawne Królewskie Wolne Miasto, główny w regionie ośrodek handlu płótnem, suknem i winem węgierskim – była stolica województwa… ale po kolei:
Pierwsza wzmianka o mieście pojawia się w dokumencie sygnowanym przez Leszka Czarnego w 1282 r. Najstarsze ślady istnienia osady w widłach rzek Lubatówki i Wisłoka pochodzą z badań archeologicznych i odnoszą się do wieku X i XI.
Współcześnie trudno jest definitywnie określić pochodzenie nazwy miasta. Jedna z teorii mówi, iż nazwa ta związana jest z krosnem tkackim, inna przywołuje „krosty”, czyli nierówności terenu, na których wzniesiono pierwszą osadę. Ostatecznie przyjęło się, iż obecna nazwa jest wynikiem przekształceń niemieckiej nazwy Krossen.
Data pierwszej lokacji miasta nie jest znana, jednak najstarszy zachowany dokument królewski Kazimierza Wielkiego z 1367 r., wzorowany był na wcześniejszym akcie lokacyjnym. Należy przyjąć, że około połowy XIV w. Kazimierz Wielki przekształcił Krosno z osady w lokowane na prawie magdeburskim miasto.
Krosno, było miastem królewskim pieczętującym się herbem Piastów Kujawskich (pół orzeł i pół lew z koroną nad nimi), już w XIV wieku, z fundacji króla, obwarowane zostało murem obronnym. Jeszcze za życia Kazimierza Wielkiego rozpoczęto wznoszenie kamiennych fortyfikacji opasujących całe wzgórze. Pełny obwód obwarowań murowanych i częściowo ziemnych powstał za panowania Władysława Jagiełły. Do miasta prowadziły dwie bramy: od południowego wschodu - Węgierska, oraz północno zachodnia - Krakowska. Dobrze ufortyfikowany, bezpieczny gród stwarzał doskonałe warunki rozwoju rzemiosła i handlu. Już z roku 1403 znany jest statut cechu rzeźników, a do połowy XV stulecia ukonstytuowały się cechy piekarzy, szewców, krawców, kowali a także sukienników i foluszników. Krosno stało się znaczącym ośrodkiem produkcji płócien i barchanów.
Średniowieczne miasto zaopatrzone było w wodociąg i kanalizację, co niewątpliwie wskazuje na dużą rangę grodu i zamożność jego mieszkańców. Przywilej Kazimierza Jagiellończyka z 1461 r. wskazywałby, że Krosno – po Krakowie i Lwowie - było trzecim miastem zaopatrzonym w takie urządzenia.
XV stulecie to dla Krosna także początek rozwoju handlu. Oprócz wewnętrznego obrotu towarami, na cotygodniowych targach poniedziałkowych, miasto miało swój udział w wielkim handlu przywozowo-wywozowym i tranzytowym. Główne szlaki handlowe prowadziły na Ruś Halicką, Węgry i kraje południowej Europy. Na odbywających się trzy razy w roku jarmarkach dorocznych przeprowadzano największe transakcje. Handlowano głównie miejscowym suknem i płótnami, końmi, bydłem, wyrobami kotlarskimi oraz importowanymi wyrobami z miedzi, żelaza i oczywiście węgierskim winem, na którym kilka krośnieńskich rodzin kupieckich zbiło fortuny.
Mimo klęsk żywiołowych (wielka powódź w roku 1497, pożar przedmieścia w 1474 i miasta w 1500 r.), najazdów wojsk Tomasza Tarczaya (1473 i 1474), zarazy, które wyludniły niemalże miasto - wiek XVI był najpomyślniejszym okresem rozwoju Krosna. Miasto posiadało własny blech, folusz, cegielnię, młyn, łaźnię, korzystało z przywileju królewskiego na poszukiwanie wapnia, posiadało komorę celną i prawo składowania towarów. Na wysoki poziom życia w Krośnie, duży wpływ miała również działalność szkoły parafialnej. W latach 1400–1600 w Akademii Krakowskiej studiowało 173 krośnian, co potwierdzają wpisy w Album studiosorum.
Szesnastowieczne Krosno słynęło nie tylko zamożnością mieszkańców, gospodarnością czy zasięgiem kontaktów handlowych – było także jednym z ludniejszych miast Małopolski: liczbę mieszkańców szacuje się na około 4 tysiące.Widok Krosna znalazł się w dziele J. Brauna i F. Hoghenberga Miasta świata (Civitates orbis terrarum), wydanym w Kolonii w 1617 r., czy dziele Andrzeja Cellariusza Regni Poloniae Magniqe Ducatus Lithuaniae omniumque regionum subiectorum novissima descriptio, wydanym w 1659 r. w Amsterdamie.
Na początku XVII stulecia funkcjonowało w mieście około 11 cechów zbiorowych zrzeszających rzemieślników 79 zawodów produkcyjno-usługowych. Poza tradycyjnymi specjalnościami związanymi z podstawowymi funkcjami miasta pracowali w Krośnie złotnicy, malarze, grzebiennicy, iglarze, płatnerze, brukarze, białoskórnicy, lutnicy, mydlarze. Zdecydowanie największe dochody przynosił miastu jednak handel, i to zarówno wymiana towarowa, jak i obsługa przyjezdnych. W tym czasie w Krośnie osiedliło się wielu kupców węgierskich, głównie handlujących winem, w wielkim handlu wyspecjalizowali się Szkoci, wśród których najwybitniejszą postacią był Wojciech Portjus.
Stopniowa utrata wcześniejszej pozycji miasta rozpoczęła się w drugiej połowie XVII wieku. Klęski żywiołowe, najazdy wojsk szwedzkich, siedmiogrodzkich i tatarskich, zarazy, rekwirunki wojenne spowodowały, że stan Krosna pod koniec XVII stulecia był rozpaczliwy. W okresie rozbiorów, pod panowaniem Austriaków, niegdyś bogate i znaczne miasto przeżywało okres wyraźnego zubożenia. Krosno stało się jednym z wielu małych miasteczek galicyjskich. Jedynym rzemiosłem, które w tym czasie przeżywało swój rozwój, było tkactwo. Dopiero w drugiej połowie XIX wieku, w okresie autonomii galicyjskiej, obejmującej czas od 1867 r. do wybuchu I wojny światowej, miasto zaczęło się dźwigać z upadku. Zauważalny szybki wzrost znaczenia miasta związany był niewątpliwie z tworzącym się przemysłem naftowym. Pierwsza spółka naftowa założona w 1856 r. przez Ignacego Łukasiewicza, Tytusa Trzecieskiego i Karola Klobassę, wzniesienie rafinerii ropy w Chorkówce – spowodowały z czasem przypływ kapitału zagranicznego. W wyniku nowego podziału administracyjnego utworzono powiat krośnieński, w 1867 roku Krosno zostało siedzibą starostwa. Na przełomie XIX i XX w. powstało w mieście wiele towarzystw, szkół, instytucji: Towarzystwo Zaliczkowe, Krajowa Szkoła Tkacka, Seminarium Nauczycielskie, Szkoła Realna, Towarzystwo Mieszczańskie „Zgoda”, Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”, Fabryka Blichu i Apretury, rafineria nafty, Pierwsza Krajowa Fabryka Zegarów Wieżowych. Stan taki trwał do wybuchu I wojny. W trakcie działań wojennych Krosno poniosło znaczne straty. Rabowana i bombardowana kilkakrotnie ludność miasta cierpiała zarówno od wojsk austriackich, jak i carskich. W okresie międzywojennym przekształcało się Krosno stopniowo w ważny ośrodek przemysłowy: uzyskano pozwolenie na zorganizowanie międlarni i tkalni lnu, w latach 20-tych powstały Polskie Huty Szkła, w 1928 roku rozpoczęto budowę lotniska i przeniesiono z Bydgoszczy szkołę lotniczą, dla której w latach 30-tych wzniesiono hangary. Pomyślny rozwój Krosna przerwała II wojna światowa. Wywieziono bądź zdewastowano urządzenia huty szkła, rafinerii, zakładów lniarskich; przemysł krośnieński został całkowicie zniszczony.
Odbudowę zniszczonego podczas II wojny przemysłu rozpoczęto niemalże zaraz po wyzwoleniu we wrześniu 1944 r. Uruchomiono hutę szkła i zakłady lniarskie, później rozpoczęto prace naukowo-badawcze z zakresu geologii i wiertnictwa, powstała Fabryka Amortyzatorów i Wytwórnia Sprzętu Komunikacyjnego. Duże znaczenie dla miasta miał i ma w dalszym ciągu przemysł naftowy – Instytut Górnictwa Naftowego, Zakład Urządzeń Naftowych, Zakład Robót Górniczych są chlubną kontynuacją naftowych tradycji regionu.
Ponadto w mieście znajduje wiele miejsc które dzięki wielowiekowej historii pełnią funkcję atrakcji turystycznych odkrywając przed mieszkańcami jak i przyjezdnymi niejedną skrywaną tajemnicę. Większość z tych miejsc skupiona jest wokół historycznej części starego miasta.
Aby dotrzeć do miejsca ukrycia skrytki musisz najpierw rozwiązać zagadki z serii Zagadkowe Krosno, którymi są:
A. Dzwonnicę farna,
B. Bazylikę farna,
C. Kościół OO Franciszkanów,
D. Kościół OO Kapucynów.
E. Rynek w Krośnie,
F. Kamienicę Portiusa w Krośnie,
Aby odnaleźć pojemnik rozwiąż zagadkę: N49 41.ABC E021 45.DEF
Uwaga: Skrytka dostępna jest w wyznaczonych godzinach. Dla pierwszych znalazców czekają pamiątkowe certyfikaty, drobne przedmioty na wymianę a także specjalna pieczątka. Pieczątka nie jest przedmiotem na wymianę a integralną cząścią pojemnika. Proszę o ostrożne obchodzenie się z zawartością i wymianę 1:1.
Krosno - a medieval, fortified city. Former Royal Free City - until recently it was still the capital of the province. The city is inhabited by approx. 50,000 residents. The historical center of the city is 277 m above sea level, on a hill at the fork of the Lubatówka and Wisłoka rivers (the tributary of the San River). The first mention mentioning Krosno appears in a document signed by Leszek Czarny in 1282. The oldest traces of the existence of a settlement in the fork of the Lubatówka and Wisłoka rivers come from archaeological research and refer to the 10th and 11th centuries.
It is difficult today to definitively determine the etymology of the local name KROSNO. Some researchers believed that this name is associated with the weaving loom, others derived it from "pustules", unevenness of the area on which the first settlement was erected. Finally, it was assumed that the original Polish name was lost, and the current one is the result of the transformation of the German name Krossen.
Around the mid-fourteenth century, Polish King Kazimierz Wielki transformed Krosno from the settlement into a city based on Magdeburg law, bringing a large group of German settlers.
Krosno, the royal city from the very beginning with the Piast Kujawski coat of arms (half an eagle and a half lion with a crown above them), already in the fourteenth century, from the king's foundation, was fortified with a defensive wall.
The city had its share in the large import-export and transit trade. The main trade routes led to Ruthenia, Hungary and the countries of southern Europe.
The noticeable rapid growth of the city's significance was undoubtedly connected with the emerging oil industry. The first oil company founded in 1856 by Ignacy Łukasiewicz, Tytus Trzecieski and Karol Klobassa, erection of the oil refinery in Chorkówka - caused the inflow of foreign capital over time. As a result of the new administrative division, the Krosno poviat was created, in 1867 Krosno became the seat of the eldership.
In the city there are numerous places with a long and interesting history concealing not one secret. Most of these days are focused around the historic part of the old city.
To get to the final box, first you must solve a Mystery Krosno series which are:
A. The parish belfry,
B. The parish basilica,
C. Church of the Franciscan Fathers,
D. Church of the Capuchin Fathers,
E. The market in Krosno,
F. The Portius House in Krosno,
To find final cache solve a mystery: N49 41.ABC E021 45.DEF
Note: The locker is available during limited hours. For the first finders there are commemorative certificates, small items for exchange and a special stamp. The stamp is not a replacement item, but an integral part of the casch. Please be careful with the contents and exchange 1:1.
(Źródło / source – oficjalna strona internetowa miasta Krosna / Krosno city official website)