Z powodu bezpośredniej bliskości granicy państwowej, najlepiej, jeśli przed wyprawą tutaj powiadomimy placówkę Straży Granicznej w Węgorzewie o tym zamiarze telefon +48 87 437 83 20.
Dąbrówka ok. 1540 r. mieściła się w obrębie nad węgorapskiego obszaru puszczańskiego, zwanego – Rososze (niem. Rosossen, Rossossen). Zasiedlona została pod koniec XVI w., najprawdopodobniej przez chłopów litewskich (używana była nazwa – Dąbrówka Litewska, zaś do 1844 r. odbywały się w miejscowym kościele nabożeństwa po litewsku), ale pierwszy sołtys musiał być Polakiem, o czym świadczy nazwa wsi – Dombrowken, funkcjonująca oficjalnie do 1938 r., kiedy to zgermanizowano ją na – Eibenburg. W XVI i XVII wieku Dąbrówka była wsią szlachecką, należącą do rozległego klucza wschodniopruskich dóbr von Schliebenów – założycielem odrębnej, dąbrówkowskiej linii rodu (która zresztą dość szybko wygasła) był – Christoph von Schlieben (1590 – 1625) z Birkenfeld (obecnie pol. Brzeźnica w powiecie kętrzyńskim). XVIII w. to koniec „epoki Schliebenowskiej” i okres rządów wojskowych w Dąbrówce. Wieś najpierw dostała się w ręce dowódcy pruskiego 8. Pułku Dragonów – gen. Adolfa Friedricha von Langermanna, a później stała się własnością dowódcy pruskiego 5. Pułku Huzarów – gen. Karla Augusta von Hohenstocka. Na jakiej zasadzie zmieniało się prawo własności, nie wiadomo – może generałowie zagrali o wieś w karty… W 1790 r. okoliczne tereny wraz z Dąbrówką zakupił Friedrich Wilhelm Johann von Farenheid z Rapy. Majątek w Dąbrówce obejmował łącznie 1364 ha gruntów. W latach 40. XIX w. majątek w Dąbrówce przeszedł w ręce dr Karla Ferdinanda Voigdta z Królewca, jako posag Emilii von Farenheid, z którą królewiecki doktor się ożenił. Dąbrówka pozostawała w rękach rodu Voigdt do 1945 r.
W 1939 r. wieś liczyła 296 mieszkańców, obecnie mieszka tu 118 osób ( na 2018 rok.), w dużej mierze ukraińscy przesiedleńcy z akcji „Wisła” i ich potomkowie. Dość groteskowe są powojenne perypetie z nazwą wsi – nazywała się kolejno: Dąbrowskie, Dąbrówka Nowa i Dąbrówka.
Niewielka Dąbrówka ma również swoją wielką postać artystycznego formatu z okresu powojennego. W 1948 r. ze wsi Minkowce w powiecie sokólskim przybył i zamieszkał w Dąbrówce – Aleksander Słomiński (1885 – 1974).
Wkrótce podjął pracę jako kowal i stolarz w tutejszym Państwowym Gospodarstwie Rolnym. Artystyczna wena przyszła do Aleksandra Słomińskiego późno – rzeźbić i malować na szkle (ciekawe, czy jakiś wpływ miały na to witrażowe malowidła w dąbrówkowskim kościele) zaczął dopiero w wieku 86 lat,
ale przez trzy ostatnie, niezwykle twórcze lata swojego życia stworzył ok. 350 niepowtarzalnych prac, które znajdują się w muzeach i kolekcjach prywatnych w Polsce i na całym świecie, gdyż dzieła Słomińskiego były bardzo chętnie kupowane przez Biuro Handlu Zagranicznego DESA. W wydanym przez Muzeum Kultury Ludowej w Węgorzewie katalogu czytamy m.in.: Nieproporcjonalnie duże dłonie, długie kończyny, czy lustrzane dłonie odbiegały od stylistyki rzeźby ludowej lat 70-tych w Polsce. Dziwnie posklejane z kawałków grubo ciosanego drewna postacie, pomalowane olejną farbą,
często wywoływały uśmiech i niezrozumienie. Lecz każda z wyrzeźbionych figur, pozornie niema i martwa, posiadała własny świat, własną osobowość, która ukazana była poprzez gesty rąk. Statyczne, ciosane rzeźby Słomińskiego wywoływały i nadal wywołują niezapomniane wrażenie (…) Wyjątkowość i oryginalność prac utalentowanego prymitywisty wzbudzała zaskoczenie, ale również i zachwyt wielu znawców sztuki. Zwany często „Nikiforem Północy” artysta prezentował specyficzną wyobraźnię, którą prócz oryginalnej formy artystycznej, oddają w jakiejś mierze tytuły jego figuratywnych postaci, takie jak m.in.: „Inżynier lotnictwa Hiszpanii”, „Adwokat Persji”, „Burmistrz Arabii”, „Doktor Indii”, „Żołnierz Arabii Betlejem”, czy „Panna afrykańska żółtej urody”…
Obok ruin dworu u południowego krańca Dąbrówki biegnie droga, która prowadzi na most na Węgorapie. Należąca przed wojną do powiatu darkiejmskiego Dąbrówka swoje główne połączenie komunikacyjne miała poprzez Angerau i Klein Beynuhnen z Darkiejmami (od 1938 r. niem. Angerapp, obecnie ros. – Ozjorsk). Stanowiła je, odbiegająca w centrum wsi na lewo droga, którą obecnie niespełna 800 m za wsią przecina rosyjska granica. Na południe żadnej drogi nie było, jedynie dworska alejka, wiodąca do drewnianego mostka na Węgorapie.
Zabytki
- klasycystyczny dwór z 1862 roku, jednopiętrowy; obecnie własność Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa, nieużytkowany
- park dworski o kompozycji krajobrazowej, założony na prawie 5 ha; zachowane alejki, stare drzewa
- kościół z pierwszej połowy XVIII wieku
- chałupa murowana, z drewnianą wozownią
Bibliografia załącznikowa:
- Wojciech Marek Darski, KRAINA WĘGORAPY Wędrówki po gminie Budry, Gmina Budry 2018.