Trimunt
Wie - meestal met flinke snelheid - over de A7 van Drachten naar Groningen rijdt, kruist de Fries /Groningse provinciegrens bij het viaduct De Skieding. Hier markeren links en rechts enkele lage bunkerrestanten het vroegere radarpeilstation Löwe van de Duitse Luftwaffe. Even verderop herinnert een eenvoudig monument links van de weg, langs een bosrand, aan een standrechtelijke executie. Op 3 mei 1943 fusilleerden SS-ers hier bij Trimunt zestien Nederlanders; als wraak op de boeren uit de nabije omgeving die mee hadden gewerkt aan de meistaking van dat jaar.
Meistaking 1943.
Donderdag 29 april 1943 werd door Wehrmachtsbefehlshaber in den Niederlanden General der Flieger Christiansen het bevel uitgevaardigd dat het Nederlandse leger van 300.000 soldaten, die in mei 1940 tegen de Duitse invallers hadden gevochten, zich opnieuw moesten melden en teruggevoerd zouden worden in krijgs-gevangenschap. De bevolking schoolde samen en bezon zich eensgezind op tegenwerking van het Duitse gezag. Op 1 mei was de staking een feit. De industrie, kantoren en winkels sloten hun deuren. Op de akkers lieten de boeren het werk voor wat het was, ook kwam het voor dat ingezaaide bouwlanden snel werden omgeploegd uit protest. Overal was het verzet duidelijk merkbaar. Melkwagens die melk moesten afleveren aan de zuivelfabrieken werden in de sloot gekieperd. Sabotage aan de zuivel door middel van bedorven melk was aan de orde van de dag. Het antwoord van de Duitse bezetter liet niet lang op zich wachten er werd hard teruggeslagen. De Grüne Polizei trok door het noorden van het land om met harde hand de staking in de kiem te smoren. Ze schoten zonder enig pardon op groepjes mannen. Niemand had verwacht dat staken met executie zou worden bestraft.
In deze eerste week van mei 1943 vielen 175 dodelijke slachtoffers, waarvan zestig in de drie noordelijke provincies: 22 Friezen, 31 Groningers en 7 Drenten. Van deze zestig werden zesentwintig ‘op patrouille’ neergeschoten en achtergelaten
Om de bevolking extra te intimideren werden de lichamen van een aantal gefusilleerden door de bezetters verborgen op een geheimgehouden plaats. Het was willekeurig welke lichamen de bezetters op straat achter lieten en welke ze verborgen. Ook werd expres onjuiste informatie verstrekt, zoals de mededeling dat gearresteerden nog leefden. De staking, die in de drie noordelijke provincies het langst duurde, werd zo neergeslagen en 10 mei was weer een ‘normale’ werkdag.
Zestien willekeurige mannen en jongens, de jongste is 13 jaar, worden op 3 mei 1943 in Trimunt (Marum, Groningen) gefusilleerd als represaillemaatregel tegen de van sabotage verdachte bevolking. Directe aanleiding is een wegblokkade. Het zijn: Andries Hartholt, zijn zoons Dirk, Albert en Hendrik Hartholt en zijn aanstaande schoonzoon Berend Assies, de broers Uitze, Jelle en Steven van der Wier, Eeuwe de Jong, Sibbele de Wal, de broers Karst en Jan Doornbosch, Gerrit van der Vaart, Geert Jan Diertens en de onderduikers Frits van de Riet en Johannes Glas. Hun lichamen werden meegenomen.
Er werden in totaal vierendertig lichamen op een onbekende plaats begraven, maar aldus Duitse verklaringen, wel ‘allemaal bij elkaar, in een moerassig gedeelte van een militair oefengebied onder Groningen’, de Appèlbergen (Haren). Na de bevrijding zijn op 30 november en 1 december 1945 negentien van de vermiste slachtoffers gevonden aan de rand van het Grote Veen van de Appèlbergen te Haren, waaronder de zestien slachtoffers uit Marum.
Vanwege de Marumers wordt het geruimde vaak het Trimuntgraf genoemd. Van de negentien gevonden lichamen werden achttien geïdentificeerd. Het niet-geïdentificeerde lichaam werd als onbekend begraven op begraafplaats De Eshof te Haren. De andere zestien slachtoffers bleven vermist
Uit piëteit met de nabestaanden deze cache niet loggen tussen 3 en 5 mei.
Parkeren kan bij N53°08.284 E006°12.533