[PL]
13 wrzesnia 1944 r. nad Zygodowicami niemiecka artyleria przeciwlotnicza zestrzelila amerykanski samolot bombowy B-24 Liberator, któremu zaloga nadala imie: "Hell's Angel". Samolot nalezal do grupy amerykanskich bombowców z 485 Grupy Bombowej, która wystartowala z polozonej w poludniowych Wloszech bazy Venossa. Celem samolotów mialy byc obiekty przemyslowe w okolicach Oswiecimia i Trzebini. W drodze powrotnej Liberator zostal trafiony przez strzegaca strategicznych obiektów infrastruktury paliwowej niemiecka artylerie przeciwlotnicza i ogarniety pozarem, zaczal tracic sterownosc i spadac na ziemie. Pieciu lotników uratowalo sie skaczac ze spadochronami, po wyladowaniu zostali pojmani przez Niemców i umieszczeni w obozach jenieckich. Pozostalych szesciu, w tym kapitan zalogi William C. Lawrence zginelo w maszynie, która wkrótce eksplodowala i splonela. Smierc poniosla równiez przypadkowa kobieta, poparzona plonacym paliwem.
Okoliczna ludnosc zlozyla ciala poleglych lotników w lesnej mogile nieopodal miejsca katastrofy. Miejsce ich pochówku otoczono drewnianym plotem, postawiono krzyz. Po wojnie, w 1947 r. Amerykanie ekshumowali zwloki i przeniesli je na cmentarze wojskowe w Belgii i USA.
Dopiero po zakonczeniu komunizmu udalo sie upamietnic miejsce katastrofy w okazalszy sposób:
od 1991 r. w miejscu katastrofy znajduje sie obelisk upamietniajacy tragiczne wydarzenia.
W kazda rocznice smierci amerykanskich lotników pod obeliskiem odbywaja sie uroczystosci, w których udzial biora takze uczestnicy organizowanego od wielu lat Rajdu Lotników "Hell's Angel". Ich inicjatorem i pomyslodawca jest Zygmunt Kraus, który zgromadzil w Wadowicach bogata kolekcje pamiatek zwiazanych z zestrzelonym nad Zygodowicami Liberatorem. Pamiatki te mozna obejrzec w Prywatnym Muzeum Polsko-Amerykanskim Hell’s Angel.
Muzeum miesci sie w Wadowicach przy ul. Konstytucji 3-go Maja 23A.
Zwiedzanie bezplatne, tylko po telefonicznym uzgodnieniu.
Kontakt: 605 536 062 (Zygmunt).
Wiecej informacji mozna znalezc tutaj.
[EN]
On Friday, 13th September 1944 B24 "Liberator" bomber of US Air Force crashed nearby village of Zygodowice, hit by Germans during his way back from Oswiecim where the 485th Bomb Group was scheduled to hit synthetic fuel factory. Only five soldiers from the crew escaped from the plane using their parachutes. The other six had died in crash. There was also one civilian victim: a local girl who was badly burned by the burning fuel.
The fallen soldiers were buried near the crash site. The local citizens mared the grave with a wooden cross and a small fence. In 1947 Zygodowice were visited by the American mission searching for American graves in Poland. The remains were moved to the American Military Cementery in Begium and to the USA.
In 1991 the memorial obelisk was erected on the crash site. Every year on the anniversary of the downing of the B-24 Liberator are organised commemorating ceremonies often with presence of American Consul.
There is also The Polish-American Museum Hell's Angel in Wadowice made by Zygmunt Kraus who collected the memorabilia. The memorabilia at the Wadowice exhibition are exceptional. Many were retrieved from the soil during the search on the crash site. Some came from the local villagers and some were donated by the "Hell's Angels" survivors. Particularly interesting is a dummy with a complete combat uniform and equipment of a USAAF airman. Another rarity is an original "Liberator" propeller. Both the dummy and propeller were donated by the American friends.
Adres of museum:
ul. Konstytucji 3-go Maja 23A
34-100 Wadowice
It can be visited only with previous contact with the owner - tel.: +48 605 536 062.
More information here.