TB Hotel "De torenmolen van Gronsveld". Traditional Geocache

This cache has been archived.

De Snuffelaars: Helaas is de cache wederom verdwenen. Eigenlijk is er geen goede plaats te vinden in de omgeving om een TB hotel te plaatsen.
We hebben besloten hem te archiveren.
Dank voor alle bezoekjes.

More
Hidden : 11/7/2012
Difficulty:
1 out of 5
Terrain:
1.5 out of 5

Size: Size: small (small)

Join now to view geocache location details. It's free!

Watch

How Geocaching Works
Looking for a different adventure?

Please note Use of geocaching.com services is subject to the terms and conditions in our disclaimer.

Geocache Description:

De Torenmolen van Gronsveld

De torenmolen van Gronsveld is een unieke verschijning in het Limburgse landschap. De Torenmolen van Gronsveld is de oudste en meest zuidelijk gelegen molen van Nederland en de enige torenmolen met een buitenkruiwerk.  De torenmolen staat tussen Gronsveld en Maastricht, Limburg en is één van de vier torenmolens die Nederland rijk is. Hij behoort tot de top 100 der Nederlandse UNESCO-monumenten.
 
De torenmolen van Gronsveld is een graanmolen. De bouw van de torenmolen duurde van 1618 tot 1623 en geschiedde in opdracht van graaf Van Bronckhorst, de Heer van Gronsveld. Zijn naam staat in een gedenksteen aan de voet van molen gebeiteld. De romp werd gemetseld door meester Nicolaes Peri en het molenwerk werd geconstrueerd door molenbouwer Otten.
 
De torenmolen werd aan kruising van de weg van Gronsveld naar Heer en de weg van Cadier naar Heugem gebouwd. Vier smalle kijksleuven in torenromp zijn precies gericht naar omliggen dorpen. via deze sleuven kon de molenaar wegen in gaten houden. De inwoners van deze vier dorpen waren verplicht om het graan in de molen van de graaf van Gronsveld te laten malen.
 
De torenmolen heeft een cilindrische stenen romp, waarop een houten kap kan ronddraaien. De vorm van deze molens gaat terug op het molentype van de landen rond Middellandse Zee, dat in de late Middeleeuwen ook wel in noordelijke streken werd gebouwd. De torenmolen van Gronsveld is echter een zeer late variant van dit type.

Torenmolens behoren tot de familie van de bovenkruiers, daar de kap onafhankelijk kan draaien van de romp. De romp van de molen is niet conisch maar verticaal gemetseld conform de verschijning van een ronde toren. Door de grotere diameter van de kap is het gewicht van het gevlucht en het aswiel beter in balans waardoor een staart overbodig is. Zij zijn aldus voorzien van een inwendig kruimechanisme bestaande uit een tandwielbaan aan de binnenzijde van de rollenbaan.
 
Het oorspronkelijke kruimechanisme rustte in Gronsveld op hardstenen of calcaire consoles die zich bevonden op de derde verdieping. Deze zijn na de oorlog ( WOII) allen aan het muurvlak afgebroken. De molenromp werd van oorsprong ook bewoond. Zo bevindt zich op de verdieping een kamertje Op de tweede verdieping, waar het steenkoppel staat opgesteld, bevinden zich twee eenvoudige haarden. De rook van de haarden ontsnapte via de rookkanalen aangesloten op de kortelinggaten onder de kap.
 
Van oorsprong was de molen een grondzeiler. Het oude aswiel, dat in de Tweede Wereldoorlog door brand verloren ging, was voorzien van het jaartal 1766. In dat jaar werd de molen verbouwd tot een beltmolen waarbij hij ook ruim drie meter werd verhoogd. Dit deed men door de molenromp taps toelopend te verhogen en te voorzien van een gestroomlijnde mansardekap met staart. Het interne kruimechanisme werd ontmanteld en op de verhoging vervangen door een Engels rollenkruiwerk.
 
Ook werd er toen als extra steun een aarden wal of belt rond de voet van de toren opgeworpen met daaromheen een ringmuur. Op deze beltmuur staan palen, waaraan een lier kan worden bevestigd. Met deze lier kan de houten kap van de molen met de wieken naar de wind gedraaid worden.
 
De huidige molenbelt is voorzien van een mergelstenen keermuur en houten kruipalen. In deze molenbelt bevinden zich twee gevelstenen die de oprichting in de 17e eeuw en de restauratie van de molen in de jaren '50 van de 20e eeuw memoreren. De eerste gevelsteen bestond tot in de tweede helft van de negentiende eeuw uit twee stukken, waarbij de nu nog bestaande tekst bekroond werd met een wapenschild van de graaf Van Bronckhorst. Dit tweede deel met het wapenschild is echter in die periode verloren gegaan.
 
In de jaren 60 van de 19e eeuw deed zich een bijzonder feit voor. In 1862 werden bomen geplant langs de huidige rijksweg die toen van Heer naar Eijsden liep. Dit was zeer tegen de zin van de toenmalige eigenaar Catharina Jacobs. Zij vreesde dat de bomen de windvang van de molen zouden belemmeren en ze diende daarom een bezwaarschrift in bij de provincie. In het antwoord van de gouverneur werd gesteld dat de bomen de eerste 12 à 15 jaar geen windbelemmering zouden opleveren en de bomen daarna door jonge aanplant zouden worden vervangen. Dat was niet voldoende voor Catharina en ze diende een rekest in bij de kroon. Dit leidde er toe dat de bestaande bomen werden vervangen door laagblijvende bolacacia. Tevens werd bepaald dat deze bomen gerooid zouden en vervangen moesten worden door gelijksoortige jonge bomen in het najaar van 1880 of zoveel vroeger als mocht blijken in het belang van de molen. Deze regelgeving is nog steeds actueel en de unieke wegbeplanting is heden ten dagen nog steeds aanwezig.
 
Tot 1930 is de molen beroepsmatig in bedrijf geweest. In de Tweede Wereldoorlog is nog geprobeerd voor de voedselvoorziening de molen weer in gebruik te nemen. Door gebrek aan materialen is dit niet gelukt. Op 13 september 1944 richtte de Duisters een verdedigingsstelling in bij de toen bouwvallige molen. De bedoeling hiervan was om de rijksweg Maastricht – Vaals zo lang mogelijk vrij te houden voor het terugtrekkende Duitse leger. Diezelfde dag nog vielen de Amerikanen de stelling tijdens de bevrijding van Heer aan en werden de Duisters verdreven. Daarbij raakte de molen in brand en brandde geheel uit. Hoewel het voor de hand ligt dat de molen in brand is geschoten is de precieze oorzaak van de brand nooit achterhaald. Het kan evengoed zijn dat de Duitsers tijdens hun terugtocht de molen in brand staken om te voorkomen dat de Amerikanen een belangrijke uitkijkpost in handen zouden krijgen.
 
Pas in 1958 werd de molen gerestaureerd. Het moleninterieur werd door de molenbouwersfamilie Adriaens uit Weert herbouwd en de mansardekap gereconstrueerd.  De roeden, bovenwiel en lange spruit werden hergebruikt van een molen uit Horssen (Gld) . Als maalwerk werd de maalinrichting van een gesloopte beltmolen in Maarheeze (NB) hergebruikt. In 1970 is de molen draaivaardig gemaakt en sindsdien is de molen regelmatig op vrijwillige basis in bedrijf. Molenaar Jo Meessen maalt met deze windmolen nog steeds graan voor boeren en thuisbakkers. 

De torenmolen van gronsveld is iedere eerste en derde zaterdag van de maand (bij voldoende wind) in bedrijf en gratis te bezichtigen van 11.00-16.00 uur. Het is een kindvriendelijke attractie met grote historische waarde.
 
In 2011 onderging de molen een nieuwe restauratie. Hierbij zijn beide spruiten, staart en schoren door Adriaens vervangen. De nieuwe schoren zijn iets gekromd zodat er minder risico is dat ze tijdens het kruien de romp raken. Tevens werd de stenen romp werd opnieuw gevoegd.
 
 

Additional Hints (No hints available.)



Advertising with Us

Inventory

View past Trackables

What are Trackable Items?

Bookmark Lists

View all bookmark lists...