[PL]
Poznański Przełom Warty
Poznański Przełom Warty to przebiegający południkowo odcinek doliny Warty o długości 45 km rozdzielający Wysoczyznę Poznańską od Wysoczyzny Gnieźnieńskiej. Przełom powstał w wyniku przekształcenia rynny polodowcowej w klasyczną dolinę rzeczną z terasami. Ten szeroki na kilka kilometrów odcinek silnie kontrastuje z szerokością pradolin które łączy (Pradolina Warszawsko-Berlińska na południu i Pradolina Toruńsko-Eberswaldzka na północy). W środku przełomowego odcinka doliny leży Poznań, a w środku Poznania leży ten earthcache. :)
Dolina Warty w Poznaniu
foto by Radomil
|
Terasa
Terasa, taras to forma terenu powstała w dolinie rzecznej wskutek erozyjnej działalności płynących wód. Występuje w zespołach, tworząc w przekroju poprzecznym doliny charakterystyczny układ schodów. Terasy mogą też powstać na wybrzeżu morza lub jeziora, w związku z działalnością falowania i zmiany poziomu lustra wody w akwenie. Terasy występują w postaci spłaszczeń terenowych ciągnących się wzdłuż rzeki nad równiną zalewową. Posiadają zbliżony spadek i są oddzielone od siebie krawędziami - załomami. Każdy z nich świadczy o zmieniającym się z upływem czasu poziomie koryta rzeki.
Powstanie teras wiąże się bezpośrednio ze zmianami podstawy erozyjnej, czyli ze zmianami wysokości, na której znajduje się ujście rzeki na danym obszarze. Jej osiągnięcie jest równoznaczne z utratą możliwości dalszego pogłębiania koryta. Jeśli wzrośnie różnica wysokości pomiędzy źródłem a ujściem, rzeka szybciej wcina się w podłoże, a po obu jej stronach pojawiają się strome krawędzie. Gdy następnie poziom ujścia przez dłuższy czas nie ulega zmianie, rzeka przestaje się wcinać, natomiast poszerza swe łożysko, przerzucając się pomiędzy krawędziami i podcinając je. Po kolejnych zmianach podstawy erozyjnej pozostają w dolinie rzeki na różnej wysokości płaszczyzny, będące śladami starych poziomów spływu wód, oddzielone od siebie stromymi krawędziami.
Szerokość teras bywa bardzo różna (nawet do kilkunastu kilometrów!). Im dłużej podstawa erozyjna rzeki nie zmieniała się, tym większa jest zwykle szerokość terasy, odpowiadającej temu okresowi. Z drugiej strony okresom znacznego obniżania się podstawy erozyjnej odpowiadają wysokie krawędzie terasy, natomiast niewielkie obniżenie się tej podstawy powoduje powstanie stosunkowo niskiej krawędzi. Powierzchnia terasy jest zwykle płaska, lekko nachylona w kierunku zgodnym ze spadkiem doliny. Często terasa nie występuje w dolinie w sposób ciągły, lecz zachowała się tylko fragmentami, ponieważ uległa zniszczeniu przez erozję boczną rzeki (podcinanie).
(informacje dzięki Wikipedii)
Earthcache
Podane koordynaty zaprowadzą Cię na terasę zalewową Warty. Twoim zadaniem będzie spacer po najbliższej okolicy i zebranie odpowiedzi na poniższe pytania.
Odpowiedzi należy przesłać używając formularza kontaktowego na moim profilu. Znalezienie kesza można zalogować zaraz po przesłaniu odpowiedzi - nie musisz czekać na moją odpowiedź. Jeśli coś będzie nie tak, na pewno się odezwę. :) Brak przesłania odpowiedzi będzie powodem usunięcia wpisu "Found it".
Zadania
1. Udaj się na podane koordynaty wyjściowe. Obserwując bezpośrednią okolicę oceń, ile razy (przynajmniej) musiała zmieniać się baza erozyjna rzeki. Odpowiedź uzasadnij.
2. Udaj się na miejsce wskazane przez punkt Q1. Na krawędzi której terasy stoisz?
3. Przejdź do punktu Q2. Używając GPS wyznacz, o ile wyższy (w metrach) musiał być poziom rzeki przed tysiącami lat. Skąd możemy być pewni, że właśnie tak było?
4. W punkcie Q3 podziwiaj piękną panoramę doliny Warty. Następnie porównaj szerokość obecnego koryta rzeki z szerokością pierwszej terasy. Co można wnioskować o długościach okresów czasu utrzymywania się obecnej podstawy erozyjnej rzeki względem poprzedniej?
5. Okolica jest naprawdę widokowa i aż się prosi o zdjęcie w logu. :) To zadanie opcjonalne, choć bardzo mile widziane.
[EN]
English translation available soon...
