Onlangs werd bekendheid gegeven aan de lang vergeten begraafplaats aan de Oude Bredasebaan in Oosterhout – in de volksmond ook wel ‘Het Misdadigerskerkhof’ genoemd. Een lugubere naam die tot de verbeelding spreekt, maar uit onderzoek van de Heemkundekring Oosterhout is gebleken dat dit geen plaats was waar gestorven misdadigers werden weggestopt. In alle jaren zijn er slechts twee mensen begraven: twee mannen die vandaag de dag nooit een misdadiger zouden zijn genoemd, maar in de 19de eeuw werd daar nog heel anders over gedacht…
Tot 1828 werden de doden in Oosterhout begraven op de begraafplaats van de Sint Jan op de Markt of in de kerk zelf. Ook was er ten noorden van de Sint Jan een stukje ongewijde aarde, waar vondelingen, ongedoopten, zelfmoordenaars en misdadigers werden begraven. In 1829 verkondigde Koning Willem I echter dat er geen doden meer mochten worden begraven in de kerk of op de begraafplaats hierbij. Plaatsen met meer dan duizend inwoners moesten een begraafplaats buiten de stadsgrenzen aanleggen.
Het kerkbestuur van de Sint Jan kocht in 1828 een perceel grond aan de Veerseweg. Het gemeentebestuur kreeg vervolgens het aanbod om op 100 m2 een algemene begraafplaats aan te leggen. Het aanbod werd geaccepteerd, maar vervolgens werd er niemand begraven. Sterker nog, het bestaan van de hele begraafplaats verdween uit het collectieve geheugen.
In 1869 werd het voor gemeenten verplicht om een begraafplaats buiten de kerkelijke instanties om in te richten. Deze kwam aan de Oude Bredasebaan te liggen. Tot 1815 was dit de snelste weg naar Breda, maar door de aanleg van de Bredaseweg verloor het zijn functie en verviel het tot landweg. In de berm maakte de gemeente Oosterhout een stukje grond vrij om daar de algemene begraafplaats van te maken.
Het is een understatement om te zeggen dat de nieuwe begraafplaats niet erg populair was. Tussen 1876 en 1930 melden de jaarverslagen dat er slechts twee mensen zijn begraven. De eerste persoon was Balthazar Litzroth. In 1891 had hij zich opgehangen in een bosje achter Slotje Brakenstein. Hij was vader van vier jonge kinderen en zijn vrouw was zwanger van de vijfde. Oosterhout was geschokt. Het feit dat hij zijn gezin in grote armoede achterliet, zou men als misdadig hebben beschouwd. Ook zou de pastoor niet hebben gewild, dat hij op het katholieke kerkhof werd begraven. Balthazar werd dan ook begraven op de algemene begraafplaats aan de Oude Bredasebaan, die vanaf dat moment ‘het Misdadigerskerkhof’ genoemd werd.
In 1897 pleegde Adriaan Smits, ongehuwd en arbeider van beroep, zelfmoord. Ook hij werd begraven op de begraafplaats aan de Oude Bredasebaan.
In 1934 werd de begraafplaats opgeheven – men had zich het bestaan van de algemene begraafplaats aan de Veerseweg herinnerd. Vermoedelijk zijn de overblijfselen van de twee begraven personen nooit geruimd. Sommigen kunnen zich dan ook nog wel de spookverhalen herinneren over het Misdadigerskerkhof. Iedereen kende wel iemand die ter hoogte van de begraafplaats witte schimmen had gezien en een ijzingwekkend gegil had gehoord. Het zouden de dolende zielen van Balthazar en Adriaan zijn.
De route
WP1: N51°38.136 E004°50.485
Beantwoord hier de volgende vragen:
A = Het aantal paaltjes met rode kop
B = Het aantal ronde paaltjes met rode kop
Na welk jaar werd op de Rooms katholieke begraafplaats aan de Veerseweg een algemene begraafplaats aangelegd? Het antwoord is 19CD
E = Hoe heet de 'weg' waar je nu aan staat? De drie woorden samen stapeltellen tot 1 cijfer.
De cache ligt op: N51°38.(E-2)(E-2)B E004°50.CDA