Dit is een Multi: dus alle informatie is te vinden op lokatie en/of IN DEZE LISTING !
Koloniën van Weldadigheid
|
Het is 1818. De geestdriftige en sociaal bewogen generaal Johannes van den Bosch heeft een ambitieus en ongewoon plan om de verstikkende armoede in het berooide Nederland te bestrijden. Na het vertrek van Napoleon krijgt hij van koning Willem I alle vrijheid om aan de stedelijke paupers perspectief te bieden op een beter bestaan. Hij richt landbouwkoloniën op waar werk, onderdak, scholing en zorg wordt aangeboden. Dit is het begin van de “Maatschappij van Weldadigheid”. Van den Bosch werd toen en nu gezien als een visionair.
In Nederland vormden zijn ideeën de basis voor onze huidige verzorgingsstaat en vonden internationaal navolging. Johannes van den Bosch ging voortvarend aan de slag. Op 25 augustus 1818 - één week na de aankoop van het landgoed Westerbeeksloot door de Maatschappij - legde hij de eerste steen voor de eerste kolonistenwoning. Op 29 oktober 1818 arriveerden de eerste gezinnen in de kolonie, die vooralsnog als ‘proefkolonie’ zal fungeren.
|
|
In het totaal zijn 52 gezinnen uit alle delen van het land ‘uitverkoren’ om mee te doen aan het experiment van Johannes van den Bosch. Na vierenhalf jaar woonden er nog 42 gezinnen onder de hoede van de Maatschappij van Weldadigheid. Een groot deel van hen is er tot hun dood blijven wonen.
De maatschappij bouwde vervolgens definitieve kolonies, bestaande uit kleine koloniehuisjes met een beetje grond. Die huisjes stonden op regelmatige afstand van elkaar langs kaarsrechte wegen. De kolonies I en II werden later omgevormd tot het dorp Frederiksoord, de andere kolonies tot de dorpen Wilhelminaoord, Boschoord en Willemsoord. Hier werden in de periode 1818-1911 zo'n 1400 gezinnen opgevangen.
karakteristiek koloniehuisje
Om de bevolking op te voeden en te vrijwaren van kwalijke invloeden, stichtte de Maatschappij haar eigen scholen en voerde ze 'koloniegeld' in. Dat geld heeft niet zo lang bestaan, maar de scholen wel. Naast lagere scholen, stichtte de maatschappij ook beroepsopleidingen zoals het van 1823 tot 1859 geëxploiteerde 'Instituut voor de Landbouw' in Wateren en de 'Gerard Adriaan van Swieten' tuinbouwschool en bosbouwschool in Frederiksoord.
|
Tuinbouwschool
|
Schooltje Wilhelminaoord
|
Kolonisten konden als beloning voor vlijtigen arbeid en goed gedrag een koperen, zilveren of gouden medaille verkrijgen, met daaraan een jaarlijks geldbedrag verbonden van respectievelijk 2,5, 5 en 10 gulden. Wie kon aantonen, dat hij van de opbrengst van zijn land en vee voldoende kon bestaan verkreeg de zilveren of gouden medaille en kon bevorderd worden tot pachter of vrijboer. De aanstelling tot wijkmeester of plaatsing als hoevenaar op een der grote boerderijen bij Ommerschans of Veenhuizen was vervolgens een lonkend perspectief.
Sommige, vooral jongere - uit de kolonie weggestuurde kolonisten vestigden zich in de directe omgeving in haastig gebouwde plaggenhutten en vormden de zogenaamde desperado-kolonies zoals in Nijensleek, Vledderveen, Noordwolde-Zuid of Marijenkampen (bij Steenwijk).
Nederland was in het begin van de negentiende eeuw, na de Franse overheersing, sterk verarmd. Veel gezinnen leefden in de steden en op het platteland in kommervolle situaties. Het is de verdienste van Johannes van den Bosch geweest, dat hij dit probleem onderkende en dat hij ook daadwerkelijk stappen ondernam om te trachten armoede uit te bannen. Uiteindelijk leed zijn project schipbreuk, omdat hij vanwege de tegenvallende opbrengsten steeds weer geld moest lenen om de kolonies in stand te kunnen houden. Voor de kolonisten betekende plaatsing in de zogenaamde “vrije kolonies” een geweldige ingreep in hun leven. Velen werden vanuit de grote stad ‘overgeplant’ in een voor hen vreemde omgeving als het Drentse platteland. Sommigen wisten zich goed te redden, maar anderen keerden weer graag terug naar de plaats van herkomst.
De kolonist Pieter Arends vond dat het leven in de kolonie hem mooier was voorgespiegeld dan het in werkelijkheid was. Toen hij hierover zijn beklag deed in een brief aan zijn zuster kwam dit de leiding van de kolonie ter ore. Het kwam hem op een flinke schrobbering van de directeur van de kolonie (Benjamin van den Bosch, broer van Johannes) te staan, die geen goed woord voor hem over had en hem "een grote domme luiaard' noemde. Uiteindelijk wist Arends toch de positie van vrijboer in Ommerschans te bereiken.
In Veenhuizen en Ommerschans werden strafkolonies opgericht. Hier werden landlopers en bedelaars opgesloten en aan het werk gezet. Maar ook kolonisten konden hier terechtkomen, bijvoorbeeld als straf voor drankmisbruik, ontucht, verkwisting, brutaliteit of desertie. In 1859 werden de kolonies overgenomen door de Nederlandse staat. In 1890 werd Ommerschans gesloten. Veenhuizen is tegenwoordig een gewone gevangenis.
Museum De Proefkolonie
Meer weten over de Maatschappij van Weldadigheid, de koloniën en hoe de mensen er werkten en woonden? Ga dan eens naar het museum De Proefkolonie in Frederiksoord.
Het museum is beslist een bezoekje waard. En ontzettend leuk voor kinderen!
Bronnen: brochures Museum De Koloniehof, Wikipedia, Koloniën van Weldadigheid
De cache
Deze cache (Frederiksoord) is prima te combineren met de multi “Kolonie van Weldadigheid: Wilhelminaoord” (GC4Z3JW). Begin in dat geval met deze cache en stap bij WP08 over op het rondje “Wilhelminaoord”.
In natte perioden bewijzen laarzen beslist goede diensten!
De cache is geplaatst met toestemming van Stichting Maatschappij van Weldadigheid. Blijf op de wegen en paden, alleen bij de cache mag daarvan worden afgeweken.
Honden zijn toegestaan, mits aangelijnd.
De cache is niet 24/7: de bossen zijn alleen overdag toegankelijk.
De uitkomsten van alle vragen zijn steeds getallen van één cijfer. Zonodig moet je de antwoorden stapeltellen.
Stapeltellen: tel de afzonderlijke cijfers van een getal bij elkaar op totdat er slechts 1 cijfer overblijft. Voorbeeld: 85 stapeltellen geeft 8+5=13 geeft 1+3=4.
En nu op pad!
Waan je enkele uren in de 19e eeuw en laat je door Ciske de Rijk rondleiden door deze Kolonie van Weldadigheid.
Lees ook zeker zijn verhaal: het bevat onmisbare informatie voor het beantwoorden van enkele vragen.
Dus houd de listing bij de hand!
Familie de Rijk (bron: Stichting Maatschappij van Weldadigheid)
Hallo, ik ben Ciske de Rijk.
Toen ik er nog niet was, zijn Vader en Moeder uit de grote stad hierheen gekomen. Vader had daar geen werk en ook hadden ze vaak niets te eten. Nu werkt Vader op het land en Moeder zorgt voor ons. Ik heb nog een broertje en twee zusjes. We wonen in een echt huis in Wilhelminaoord, met een fornuis en een dak van riet. Op het plattegrondje zie je hoe het is ingedeeld en hoe groot het is.
Zoals alle kolonisten hebben we een flink stuk land gekregen. Dat moest eerst worden ontgonnen en nu verbouwen we er allerlei groente en knollen op. Voor eigen gebruik, en wat we over hebben gaat naar de markt.
Hier wordt goed voor ons gezorgd. Een tijdje geleden had ik mijn hand flink verbrand. Dokter heeft het verbonden en zalf gegeven. Gelukkig hoefde Vader dat niet te betalen, want hij moet elke week 1 cent van zijn loon afgeven, voor als we ziek worden.
Woensdags moet ik exerceren; dat zorgt voor “een kloeken geest in een kloek lichaam”, zeggen ze. Daarna schieten op de schietbaan, dat is veel leuker. De schietbaan zal ik jullie straks ook laten zien.
Ik werk als leerling in de smederij in Wilhelminaoord. Maar moet ook nog vaak naar school.
We zijn blij dat we in een vrije kolonie wonen. Als je goed je best doet mag je hier blijven en kun je zelfs wijkmeester of vrijboer worden. Je kunt maar beter niet naar Veenhuizen of Ommerschans worden gestuurd, daar zitten lieden die het hier verbruid hebben.
Ik vind het leuk dat ik jullie, cachers, hier alles mag laten zien.
Trek je laarzen aan, want het is hier soms soppen.
 |
|
Banner
Wie deze cache gelogd heeft
mag deze banner in zijn profiel plaatsen.
De andere helft verdien je met het loggen van
de cache Kolonie van Weldadigheid: Wilhelminaoord |
Code:
<a href= "http://coord.info/GC4Y2CX" target="_blank">
<img src= "http://img.geocaching.com/cache/large/c1119df2-f768-4e6c-adff-16630c5615e8.png" title="Kolonie van Weldadigheid: Frederiksoord" height="100" /> </a>