Het kompas is een zeer bijzonder instrument. Een stukje metaal in een behuizing, dat als het lijkt op magische wijze altijd in dezelfde richting wijst. Altijd naar het noorden, waar ter wereld je ook bent.
En wat zo grappig is, een zeer simpel kompas van twee euro, of een kompas van een paar duizend euro, zo doen allebei namelijk precies hetzelfde !
Hoe dat kan ?
De naald in een kompas is magnetisch, maar de aarde is dat ook. Stel de aarde voor met een langwerpige magneet van binnen die loopt van de Noordpool naar de Zuidpool.
Het zuidelijke uiteinde van de magneet ligt bij de Noordpool en het noordelijke uiteinde ligt
bij de Zuidpool. Kenmerk van een magneet is dat tegenpolen elkaar aantrekken.
Een zuidkant van een magneet trekt dus altijd de noordkant van een andere magneet aan, maar een zuidkant van een magneet zal nooit de zuidkant van een andere magneet aantrekken!
De zuidkant van de langwerpige magneet ligt bij de Noordpool.
We hebben net verteld dat noord en zuid elkaar aantrekken.
Het noordelijke uiteinde van de magnetische naald van je kompas zoekt dus altijd de zuidkant van de langwerpige magneet op. Daardoor wijst de naald automatisch naar het noorden dus!
Maar………….. een kompasnaald wijst niet naar de Noordpool !
De naald van een kompas wijst naar het magnetische noorden en strikt genomen wijst de kompasnaald in de richting van de het plaatselijke magnetische veld.
De Noordpool is het geografische noorden. Het verschil tussen deze “noorden” noemen we declinatie. Bij duurdere kompassen kun je de declinatie opheffen door de gradenring aan te passen aan de grootte van de declinatie.
Als je geen rekening houdt met de declinatie kan dat in een bepaald gebied tot gevolg hebben dat je maar liefst 45° uit koers kunt komen als je niet goed op let waar je kompas naartoe wijst.
Het is dus altijd zaak om goed op de kaart te kijken wat het kaart noorden is, waar het geografische noorden ligt en waar deze beiden ten opzichte van het magnetische noorden liggen.
In Nederland bedroeg de declinatie, in het jaar 2000, ongeveer 1¼°, dit is dus te verwaarlozen.
Een Kompas bestaat uit verschillende onderdelen. Om te beginnen de naald(C). Deze wijst met het gekleurde gedeelte naar het Noorden. De naald is geplaatst in de roos(D), deze is draaibaar en voorzien van lijnen die we noordlijnen(E) noemen. Aan de buitenkant van de roos staat een maatverdeling in graden (gradenring), waarbij 180° Zuid is en 360° Noord.
De roos is gemonteerd op een plaat(A) of in een huis(A). De plaat/huis is voorzien van een richtingpijl(B).
De meeste kompassen zijn “Oostom”, dat betekent dat de maatverdeling van Noord naar Oost is aan-gegeven.
In sommige gevallen is de verdeling van Noord naar West aangegeven dan spreken we over Westom.
Van oud naar nieuw.
Vooral de oude zeevaarders en militairen gebruikte een kompas in combinatie met kaarten.
Als oud scout is het werken met kaart en kompas mij niet onbekend. En dat is nog niet eens zo lang geleden. Want nu gaat alles toch wel een stuk gemakkelijker.
De GPS apparaten zijn ondertussen een algeheel gemeengoed geworden. Want wie heeft er nou geen navigatie in de auto of op de motor ? En wat te denken van de huidige smartphones, allemaal met gps en navigatie ingebouwd.
Ook met Geocaching gebruiken we hightech apparatuur. Of het nu een smartphone of een GPS apparaat is. Kaart en kompas zijn eigenlijk bijna verdwenen. Alleen bij professionals wordt dit nog gebruikt, maar ook dan alleen als back-up, voor het geval er voor duizenden euro’s aan apparatuur het begeeft. En dan kan een kaart met een kompas toch de uitkomst brengen waar je bent of heen moet.
En dan nu de cache……
Op het coördinaat kun je inderdaad de cache vinden. Maar zo gemakkelijk kom je er niet vanaf.
Als geocacher moet je kunnen laten zien dat je ook met een kompas kunt werken. Het instrument dat de basis is van onze hobby. Maar dat zie je wel als je er bent !
Succes !
De Geo Navigators
De eigenaar heeft toestemming gegeven voor het plaatsen van deze cache.