't Hogeland 2.0 Multi-Cache
Lizzy_Bennet: Je cache is door mij gearchiveerd omdat hij te lang
inactief staat.
-
Difficulty:
-
-
Terrain:
-
Size: 
(regular)
Please note Use of geocaching.com services is subject to the terms and conditions
in our disclaimer.
Datum laatste cache-controle: 15 februari 2020. Datum laatste aanpassing: 29 februari 2020.
't Hogeland is een wandeling van 8,5 tot 10 kilometer, afhankelijk van de gekozen route. Een klein gedeelte van de route voert helaas langs B-wegen, maar veruit het grootste gedeelte van de tocht voert over oude (en nieuwe) fiets- en wandelpaden. De cache mag enkel bij daglicht worden gezocht en mits aangelijnd zijn honden welkom.
Foto's worden op prijs gesteld, spoilers niet.
Let op! Picknickbankjes zijn aanwezig op WP03, vlak voor WP06 (tegenover de kerk), even na WP10 (op het grasveld rechts na de eerste bocht van het Tiggelpad) en in het park van Landgoed Ekenstein.
't Hogeland – Monumentale boerderijen onder een hoge hemel tussen eindeloze akkers met graan, aardappels, bieten en koolzaad. Dit is hét klassieke beeld dat men heeft van 't Hogeland. Echter, 't Hogeland biedt zoveel meer! Onverwachte plekken, vaak van een verstilde schoonheid zoals een schilderachtig kerkje op een wierde of een oude borg omringd door statige bomen. Plekken die de geschiedenis dichterbij brengen. Ook de natuur mag er zijn. Er zijn geen grote aaneengesloten gebieden, het zijn meer intieme stukjes verspreid door ´t Hogeland. Maar wanneer je ze tezamen bekijkt vormen ze echter een zeer fraai geheel. Er zijn bloemrijke graslanden, oude maren, stukjes bos waar het wild overdag in kan schuilen, historische wierden, kleine dobben, verwilderde hoogstamboomgaarden, poelen voor het vee en enkele prachtige borgen en voormalige borgterreinen.
't Hogeland (ook geschreven als Hoogeland) is de streek in de provincie Groningen ten noorden van het Reitdiep en het Damsterdiep. De naam verwijst naar de relatief hoge ligging van de grond, veroorzaakt door de aanslibbing van de zee. De bodem bestaat dan ook uit zeeklei. 't Hogeland staat bekend om zijn scherpe (historische) tweedeling tussen herenboeren en keuterboeren / landarbeiders. In de negentiende en twintigste eeuw leidde deze sociaaleconomische tegenstelling vaak tot stakingen en gewapende conflicten. Hierdoor werden er op diverse plaatsen in ’t Hogeland permanente afdelingen van de marechaussee gestationeerd. Ook wordt ‘t Hogeland veel bezongen in de liedjes van Ede Staal.
Damsterdiep – Het Damsterdiep is het kanaal gelegen tussen de stad Groningen en Delfzijl. Het is genoemd naar Appingedam, waarvan het bijvoeglijk naamwoord Damster is. Het kanaal is 27 km lang en bezit twee karakteristieke delen. Het deel van Winneweer tot Delfzijl is de oorspronkelijke Delf, dat gegraven betekent. Dit deel stamt van voor het jaar 1000 en had toen nog een open verbinding met de zee. De bochten in het Damsterdiep zijn ontstaan door inwerking van eb- en vloedstromen die vrij spel hadden toen de vaart pas gegraven was en in open verbinding met de Eemsboezem stond. Het graven van deze waterwegen was, letterlijk en figuurlijk, monnikenwerk uit de twaalfde en dertiende eeuw. Bij Delfzijl is er zelfs een heuse meander ontstaan, het Tuikwerderrak. Rond 1300 werd de monding van de Delf bij Delfzijl afgesloten met drie zijlen (spuisluizen). En in 1650 werd de eerste trekschuitdienst Delfzijl-Groningen in gebruik genomen.
Landgoed Ekenstein – Ekenstein is gebouwd in 1648 en is een van de twee landhuizen die in de Ommelanden bij Tjamsweer verrezen. De stichter van Ekenstein was dokter Johan Eeck, zoon van houtkoper Tjaart Eeck en zijn echtgenote Johanna Bernards uit Farmsum. In 1723 werd het landhuis Ekenstein gerechtelijk verkocht met 32 grazen land. De omschrijving luidt dan: "Een fraai huis. Onder en bovenkamers en kelder, aparte kamer, keuken, meierskamer, schuurtje, loopstal, met de hoven, grachten, singels, bomen en plantages, konijnholenbergje met elzen beplant en de parken in het achterste hof met stenen opgezet, alles met stenen, straten, vermuurd en onvermuurd (met uitzondering van de zerken beelden) met poorten en muren, staketsels en afschuttingen, zijnde tevoren alleen 12 grazen bij de borg gebruikt en de andere 20 onder een huis dat afgesleten is beklemd, echter nu alle vrije landen". Deze beschrijving geeft de indruk dat Ekenstein een fraai landgoed was. Na deze gerechtelijke verkoop waren van 1724 tot 1754 de doopsgezinde families Doornbos en Modderman bezitters van Ekenstein.
Aan het eind van de 18e eeuw werd Ekenstein gekocht door de adellijke familie Alberda die het verbouwde, vergroot in 1772 en in 1870 ingrijpend gemoderniseerd in een tijd dat de meeste borgen werden gesloopt. De wapenschilden aan de gevels zijn dan ook afkomstig van de voormalige borg Ewsum te Middelstum. Het werd een villa met neogotische elementen, gericht naar de weg en met een voor Groningen unieke ridderzaal. In 1923 overleed de laatste Alberda. Vanaf die tijd ging het bergafwaarts en werd Ekenstein verhuurd tot 1933. Daarna stond de borg leeg en werd er geen onderhoud meer gepleegd. Vele bomen werden gekapt. Onvervangbare cultuurhistorische roerende goederen werden verkocht.
In 1946 kocht de gemeente Appingedam het landgoed. Het park was gered en het huis werd gerestaureerd. Sinds de jaren '50 heeft Ekenstein een horecabestemming. De huidige particuliere eigenaar, de familie A. Pels, heeft de horecafunctie in 1989 voortgezet. Het fraaie park in Engelse landschapsstijl werd omstreeks 1827 aangelegd naar een ontwerp van de befaamde tuinarchitect Lucas Pieters Roodbaard en is tegenwoordig vrij te bezichtigen.
Loop vanaf de parkeerplaats nabij Landgoed Ekenstein langs het Damsterdiep naar Stage 1 en volg hier Meelenbrij langs de Oosterwijtwerdermaar. Onderweg dient u bij Stage 2 en Stage 3 een vraag te beantwoorden.
Maren – In het noorden van Groningen lopen ontelbare oude grotendeels kronkelige waterlopen die ´t Hogeland doorsnijden, de zogenaamde maren. Deze maren zijn oude zeearmen en werden vroeger gebruikt voor het vervoer per schip van onder andere aardappelen en suikerbieten. Sommige maren waren van nature goed bevaarbaar, andere zijn bevaarbaar gemaakt. Tegenwoordig hebben de maren de functie voor de afwatering, natuur en recreatie.
Eekwerd – Eekwerd is een gehucht, in 1460 nog Equart genoemd, dat aan de eigen rijkdom ten onder is gegaan. De met eiken begroeide wierde is volledig afgegraven. In een tijd dat kunstmest nog onbekend was werd in de landbouw wierdengrond "goud" waard. Hele wierden werden (deels) verkocht, afgegraven en vervoerd naar zandgronden om daar de grond vruchtbaar te maken.
In 1534 werd op de boerderij Bolhuis in Eekwerd de later bekende kroniekschrijver Abel Eppens geboren. Ten tijde van het Spaanse bewind moest Eppens uitwijken. Hij voltooide zijn Der Vresen Chronicom een kroniek over de gebeurtenissen van het begin van de Tachtigjarige Oorlog in 1580 in Emden, waar hij in ballingschap stierf in 1590. De boerderij werd in 1844 afgebroken, maar het tuinmans- en koetshuis zijn bewaard gebleven.
Men kan Meelenbrij verder langs de Oosterwijtwerdermaar volgen om via de Gerichtsweg naar Stage 4 te gaan, maar men kan ook een 200 meter teruglopen om de Bolhuislaan te nemen. Deze laatste is veiliger want er wordt een onbewaakte spoorwegovergang vermeden. Na Stage 4 volgt men het onverharde pad tussen de akkers door in zuidwestelijke richting Wirdum voor Stage 5 en Stage 6. Onderweg volgt men hierbij het Jacobspad.
Jacobspad – Bedevaarten zijn van alle tijden. Een van de grootste en bekendste bedevaartsplaatsen in Europa is Santiago de Compostela in Spanje. Het pelgrimspad (‘Jacobspad’) hiernaar toe is gewijd aan Jacobus de Meerdere, één van de apostelen van Jezus en de broer van Johannes de Evangelist. Onderdeel van de pelgrimsroute is het Jacobspad van Uithuizen naar Hasselt. Het startpunt van het Jacobspad is bij de Katholieke Kerk Jacobus de Meerdere aan de Hoofdstraat te Uithuizen.
Het herkenningsteken van het Jacobspad is de Jacobsschelp. De vroegere pelgrims droegen op hun kleding de pelgrimstekens. Op de hoed hadden ze twee kleine gekruiste pelgrimsstaven met daaroverheen de Jacobsschelp. Ook droegen ze vaak letterlijk een Jacobsschelp met zich mee. Nu vindt u het teken op de routebordjes van het Jacobspad Uithuizen - Hasselt.
Borg Froma en Opterborg – Ten noordwesten van het Kerkpad moet vroeger de Borg Froma en de Opterborg hebben gestaan. Het is onbekend wanneer Borg Froma gebouwd is maar in 1613 erft de roomse Elbertgen Elberts Wuytiers-Schaek de heerd van de Amsterdammer Albert Schaek. Tot 1718 had de familie Wuytiers Froma in bezit. Het huis werd tijdens de verkoop aan raadsheer Rudolf Emmen omschreven als slechts "een deftig huis". In 1761 laat burgemeester L.H. Emmen het huis verkopen als boerenplaats met 84 grazen. Alleen het terrein met grachten is nog overgebleven. Het huis is in handen van bovenstaande eigenaren/bewoners langzaam tot gewone boerderij verworden. Van de Opterborg is nog minder bekend. Wel staat de huidige boerderij nog steeds op de oorspronkelijke lokatie van originele boerderij die deel uit heeft gemaakt van de Opterborg, die op haar beurt weer behoorde aan het klooster Bloemhof te Wittewierum.
Kerk van Wirdum – De kerk van Wirdum uit het begin van de 13de eeuw vertegenwoordigt de vroege fase van de romanogotiek. De vlakheid van de muur overheerst. Naar Romaanse gewoonte is de wand in horizontale stroken verdeeld. De onderste bestaat uit een rij ondiepe nissen. De bovenste wordt gevormd door een spaarveld, dat over de hele wand doorgaat en afgesloten wordt door een rond- boogfries. Aan de noordzijde is de oude indeling het gaafst gebleven. Een knielnis in de koorpartij bevat een hagioscoop. Het raampje ernaast is van latere datum. Ongeveer in het midden zit de oorspronkelijke ingang. Meer naar het westen is een liseen doorbroken door een nieuwe ingang, die naderhand gedicht werd.
De oostwand heeft waarschijnlijk een geveltop gehad. Het drielichtraam is later naar boven en beneden toe vergroot. De zuidmuur heeft bij een verbouwing een deel van de boogstelling verloren, terwijl het fries door een rechte afsluiting werd vervangen, Beneden zit het restant van een ingang. In het midden, in een uitmetseling, de oorspronkelijke toegang, waarnaast een hagioscoop. Aan weerszijden van het Romaanse raam dat bij de restauratie is hersteld, zitten de resten van een grote spitsboog uit de 15de eeuw. De drie andere vensters zijn waarschijnlijk in de 14de eeuw vergroot. Tegen de westmuur zijn overblijfselen van de toren zichtbaar. Die werd in 1878 gesloopt, omdat hij te bouwvallig werd. Van de restauratie, die tussen 1959 en 1961 plaatsvond, dateert het torentje ter vervanging van een toren uit 1878.
Voor geïnteresseerden: de sleutel van de kerk ligt in de brievenbus van J. Vos, Kerkeweg 22 (het Schoolmeestershuis).
Na Stage 6 laat men het Dronkenmanslaantje achter zich en verlaat tevens het Jacobspad daar Stage 7 aan de Zuiderweg ligt. Hierna volgt een stukje van 't Hogeland tussen Stage 8 en Stage 9 waarbij de foto's in de juiste volgorde moeten worden gezet:
Hierna is het een stukje lopen via de Bolhuislaan en de Eekwerderweg. Hierbij dient met de N360 (Rijksweg) over te steken voor men bij Stage 10 komt. Men kan hier op het hek zitten of een stukje doorlopen om na de eerste bocht van het Tiggelpad op een picknickbank plaats te nemen om het eindcoördinaat te berekenen. Nadat men de cache heeft bezocht kan men zelf een weg terug volgen. Tip: De fraaiste route voert via Tiggelpad dat tussen Rusthoven en steenfabriek Rusthoven door voert naar Landgoed Ekenstein.
Voer de beide berekeningen uit en gebruik de resultaten om het eindcoördinaat te bepalen:
X = F – E – D + C + B – A
Y = G + H + I + X - 1073
De cache kan gevonden worden op: Noord 53' 19 . X Oost 6' 4 Y
Rusthoven – Rusthoven is gebouwd in 1686, waarschijnlijk door Johan Eeck, burgemeester van Groningen, als buiten vlak naast het door zijn vader gestichte Ekenstein. Aan het huis waren behalve een recht van een stoel in de kerk en collatierecht en 46 grazen land verder geen rechten verbonden. In 1785 wordt de indeling beschreven: een zaal, een klein studeerkamertje, een voorkamer, gang, kelderkamer en achterkamer, provisiekamertje, slaapkamer beneden, keuken en achterkeuken en slaapkamer boven. Via vererving komt het huis uiteindelijk in handen van Gerhard Schaffer, die er waarschijnlijk nooit heeft gewoond, waarna Rusthoven vanaf 1733 diverse keren wordt doorverkocht.
In 1804 wordt het huis verbouwd door Jan Hindrik Sissingh tot zijn huidige vorm. Hij begon naast het huis een steenfabriek (tichelwerk) en kalkbranderij en werd later de eerste burgemeester van de gemeente Loppersum. Rusthoven bleef ook onder de volgende eigenaren een zogenaamde 'tichelbörg'. In 1985 kwam de borg in het bezit van de Groninger Borgen Stichting die het huis en het bijbehorende park restaureerde. In en rondom de borg worden sindsdien regelmatig exposities en culturele manifestaties gehouden. De steenfabriek is vervallen tot een ruïne en hier krijgt de natuur sindsdien de kans haar gang te gaan.
't Hogelaand (Ede Staal)
t Hogelaand
t Is de lucht achter Oethoezen, t Is t torentje van Spiek, t Is de weg van Lains noar Klooster, En deur Westpolder langs de diek.
t Binnen de meulens en de moaren, t Binnen de kerken en de börgen, t Is t laand woar ik as kind, Nog niks begreep van pien of zörgen. Dat is mien laand, mien Hogelaand...
t Is n doevetil, n dörpsstroat, t Is n olde bakkerij, t Binnen de grote boerenploatsen, Van Waarvum Oskerd, zo noar Mij.
t Is de waait, t is de hoaver, t Is t koolzoad in de blui, t Is de horizon bie Roanum, Vlak noa n dunderbui, Dat is mien laand, mien Hogelaand...
t Is n mooie oavend in maai, n Kou houst doeknekt in t gruinlaand, Ik heb veur d'eerste moal verkeren, En vuil de vonken van dien haand.
De wilde plannen dij ik haar, Komt sikkom niks meer van terecht, Totdat de nacht van t Hogelaand, n Donker klaid over ons legt, Dat is mien laand, mien Hogelaand...
FTF : Team Friedeljan
STF : team-indy
TTF : Martinus62
Additional Hints
(No hints available.)