Algemene informatie over wielen en walen in Papendrecht
Wielen of walen (ook wel waaien, welen of kolken) zijn benamingen voor overblijfselen van dijkdoorbraken. Bij een dijkdoorbraak kan het instromende rivierwater zo sterk rondtollen dat het een diep gat veroorzaakt van wel 15 tot 25 meter diep, dat een wiel of waal wordt genoemd. Dat gat blijft ook na terugtrekking van de rivier met water gevuld en is te diep om te dempen. Vanwege die diepte is het vaak onmogelijk om de dijk weer op de oude plaats aan te leggen, zodat men de nieuwe dijk om het wiel heen aanlegt. Dat kan gebeuren tussen het wiel en de rivier (zodat een ‘binnendijks wiel’ ontstaat), of aan de andere kant van het wiel (zodat een ‘buitendijks wiel’ ontstaat). Doordat de rivierdijk om de wielen heen wordt aangelegd, ontstaan de karakteristieke slingerende rivierdijken.
Papendrecht heeft in de loop der tijd veel dijkdoorbraken gekend en de Alblasserwaard is dan ook vaak overstroomd (ook door dijkdoorbraken op andere plekken). Door de dijkdoorbraken heeft Papendrecht vele wielen en walen gehad (de meesten dateren van voor 1600), waarvan er nu nog vier binnendijkse over zijn:
- ’t Waaltje
- De Grote Waal
- De Kleine Waal
- Het Noordhoekse Wiel
De buitendijkse wielen en walen van Papendrecht zijn weer dichtgeslibd. Na ophoging ontstonden zo:
- Het Nanengat (“ Na ’t Gat”)
- Huis te Merwe
- ’t Zand
Er liggen in Papendrecht al caches in de buurt van De Kleine Waal, Het Noordhoekse Wiel en 't Zand. Daarom beperkt deze serie zich tot de vier overige walen waar nog geen cache ligt. De route loopt via de rivierdijk, die zich om twee binnendijkse en twee buitendijkse walen heen slingert.
Cache 1: 't Waaltje
't Waaltje is een binnendijkse waal dat tussen de dijk en de Tiendweg ligt. In de dijk bij ’t Waaltje is vroeger na overstromingen (o.a. door teveel oppervlaktewater) regelmatig een hulpgat gegraven, zodat het water sneller naar de rivier kon terugstromen. Omdat de rivier bij een overstroming veel zand en slib achterlaat op het gebied achter de doorgebroken dijk, is de grond daar heel vruchtbaar en is dus zeer geschikt voor tuinbouw en boomgaarden. Rondom 't Waaltje is dan ook veel tuinbouw ontstaan en vlak bij deze waal was dan ook lange tijd een tuincentrum, genaamd 't Waaltje, gevestigd. De cache ligt niet in het vogelhuisje!
De cache a.u.b. weer goed dichtdoen, anders wordt de logrol vochtig (logrolletje oprollen en in de dop doen. Daarna de dop goed op de container draaien).
Voor meer informatie, zie o.a. de website van H.W.G. van Blokland-Visser (blokland.dordtenazoeker.nl), waarvan ook voor deze cachebeschrijving gebruik is gemaakt.
Met dank aan gemeente Papendrecht voor de toestemming om deze cache te leggen.
