REZERWAT PRZYRODY NIEOŻYWIONEJ
„KRA JURAJSKA”
Opracowała mgr Agnieszka Celińska
Rezerwat przyrody nieożywionej „Kra Jurajska” został ustanowiony 15 grudnia 1980r. Znajduje się on na polach wsi Gołaszyn, na północny zachód od Łukowa. Najbardziej interesujące tereny o powierzchni 8 ha, położone około 800 metrów na zachód od drogi Siedlce – Łuków, objęto ochroną rezerwatową. O randze tego rezerwatu decydują unikalne w skali całego świata bogate złoża skamieniałości różnorodnych zwierząt morskich, które dawno już całkowicie wymarły, szczególnie amonitów. Czarne iły i występujące w nich liczne skamieniałości liczą około 165 mln lat i należą do najwyższej części jury środkowej – keloweju.
O skamieniałościach występujących w okolicach Łukowa wiedział już prekursor geologii polskiej – Stanisław Staszic. Za odkrywcę utworów jurajskich w tym rejonie uważa się N. Krisztafowicza, który w 1895r. przeprowadzał tu badania. Prowadzone w latach 20-tych XX wieku dalsze badania wykazały, że utwory jurajskie w okolicy Łukowa są krą lodowcową występującą wśród osadów lodowcowych wieku plejstoceńskiego – w utworach moreny dennej zlodowacenia środkowopolskiego. Kra jurajska (kelowejska) jest oderwanym płatem ilastej, morskiej skały osadowej pochodzącej prawdopodobnie z terenów dzisiejszej Estonii. Wyrwana z macierzystego podłoża i popychana przez lądolód zawędrowała w okolice Łukowa.