Skrytka została stworzona przez catnh. Zdjęcia i treść są własnością catnh.
Dziękuję wszystkim za odwiedzenie tej skrytki, którą przekazałam w dobre ręce. :)
Aby dotrzeć do podnóża ściany skalnej podążajcie za waypointami aż zobaczycie taką oto ścianę:
Tytuł EC nawiązuje do moich prób zapamiętania słowa: anastomoza, Krecik Miluś to pies, a jabłonie wyjątkowo obrodziły w tym roku i w ten sposób poznałam Krecika.
W Krakowie jest wiele kamieniołomów, niektóre mają szczególne walory krajobrazowe i takim kamieniołomem jest kamieniołom na Kapelance. Można tutaj spotkać wielu wspinaczy, miłośników spożywania napojów alkoholowych pod gołym niebem, ludzi na rowerach, ludzi biegających, ludzi spacerujących, ludzi spacerujących z psami. Poszukując miejsca, w którym można zobaczyć anastomozy spotkałam panią, która spacerowała ze swoim psem i zbierała jabłka ze zdziczałych jabłoni, które w tym roku wydały piękny duży owoc. Pani zagadała do mnie, jak to mają w zwyczaju ludzie, którzy nie wychowali się w świecie zapatrzenia w telefon i komputer. Pani zachwycona była piękną pogodą i smakiem jabłek, a także urokiem miejsca i w ten oto sposób, od słowa do słowa dowiedziałam się, że psinka miała na imię Miluś, lecz jak Miluś był szczeniaczkiem to na działce wymordował krety (tak się zapalił do pracy, że na noc nie wrócił do domu, a rano na progu domu właściciele zastali świadectwo jego zbrodni).
Jak już mowa o kretach, to wiecie, że kopią tunele? A na Krecie znajduje się kompleks podziemnych tuneli? A anastomozy to takie "tunele" w skałach.
Anastomozy są to niskie, nieregularne, kręte kanały powstające w poziomych szczelinach, fugach międzyławicowych (czyli szczelinach oddzielających sąsiadujące ze sobą ławice skalne, a ławice to zespół warstw skalnych). Anastomozy powstają na skutek działania wody w skałach (wynik procesów krasowych), w strefie całkowitego wypełnienia przez wodę wszystkich pustek i szczelin górotworu znajdujących się poniżej najniższego poziomu zwierciadła wód podziemnych - strefa taka nazywana jest strefą freatyczną. W strefie freatycznej występują zarówno wody stojące jak i płynące. Wyróżniono również strefę, która występuje między powierzchnią terenu a swobodnym zwierciadłem wód podziemnych, jest jedynie częściowo nasycona wodą i sięga do najwyższego poziomu wód podziemnych. To strefa przepływu pionowego, nazywana strefą wadyczną.
Strefa freatyczna powstawała w warunkach całkowitego zalania skały wodą, zaś strefa wadyczna po wynurzeniu się skały ponad wodę, gdy uciekająca z wnętrza skały woda i dostające się w te miejsca wody powierzchniowe, rozpoczęły kolejny etap modelowania istniejących wcześniej form freatycznych bądź tworzenia nowych form wadycznych. Przyrównałabym to do remontowania mieszkania, najpierw przychodzi pan, który wyrównuje nam ściany, podłogę i może zrobi wymyślne wzory na suficie (strefa freatyczna), później przychodzi pan, którego specjalnością są podłogi i schody, więc jeśli chcemy to wykuje nam nawet zejście na parter z piątego piętra (strefa wadyczna).
Kras to proces powolnego rozpuszczania niektórych skał (przede wszystkim wapieni, dolomitów i gipsów) przez wody powierzchniowe i podziemne. Termin kras jako nazwa procesu wywodzi się od nazwy płaskowyżu Kras, który położony jest w Słowenii i po części we Włoszech. Obszar ten zbudowany jest ze skał wapiennych, w których uwidocznionych jest wiele form krasu powierzchniowego i podziemnego. Określenie kras zaczęto używać pod koniec XIX w., wkrótce zaczęto je stosować w odniesieniu do podobnych zespołów form występujących w innych obszarach wapiennych, a w dalszej kolejności również do skał innych niż wapienne.
Procesy krasowe nie zakończyły się w momencie powstania anastomoz, one trwają nadal.
Anastomozy w kamieniołomie na Kapelance
W ścianie obrzeżającej od wschodu wyrobisko kamieniołomu na Kapelance, w części zwanej Zakrzówkiem, można zobaczyć krasowe rozmycia związane z poziomymi powierzchniami międzyławicowymi, są to tzw. kanały anastomotyczne, anastomozy. W przekroju poprzecznym mają one zarys półkolisty i są zwrócone wypukłością ku górze, zaś w przekroju poziomym kanały te tworzą bezładnie ułożoną sieć. Kanały te powstały pomiędzy dwoma powierzchniami międzyławicowymi. Dolna powierzchnia kanałów jest mniej więcej płaska, tworzy ją strop niżejległej ławicy, zaś kanały wymyte są w wyżejległej ławicy. W kanałach tych można dostrzec kotły wirowe - okrągłe zagłębienia, utworzone na skutek zawirowań przepływającej wody.
Wygląd kotła wirowego
Występujące tu kanały musiały powstawać wskutek rozpuszczania skały przez wodę, która całkowicie je wypełniała i przepływała bardzo powoli. Anastomozy na Zakrzówku związane są wiekowo z jednym z przedmioceńskich etapów rozwoju krasu w wapieniach jurajskich.
Miejsce to jest wyjątkowe pod względem geologicznym, gdyż jest to jedyne miejsce na obszarze Jury Krakowsko-Wieluńskiej, gdzie na powierzchni odsłonięte są formy typu anastomoz. Formy podziemne można zobaczyć w pobliskiej Jaskini Twardowskiego.
Zadanie:
1. Czy rzeczywiście dolna powierzchnia kanałów jest płaska?
2. W anastomozach można dostrzec kotły wirowe, w którym z kanałów są one wyraźniejsze (w nr 1 czy nr 2). Gdzie je dostrzegasz - w stropie ("suficie") czy na ścianach?
3. Jak myślisz, czy na skutek działania wód opadowych i roztopowych anastomozy mogą zostać zniszczone?