Het Twentol drama
Een van de ergste drama’s in Deventer is het gebeuren bij de smeeroliefabriek Twentol aan de Zuthpenseweg. Waar nu de sluizen zijn, lag een brug die door een verzetsgroep in de gaten werd gehouden. De kans bestond dat de Duitsers deze brug wilden opblazen om zo de Canadese opmars te vertragen en dat moest hoe dan ook voorkomen worden. Ook de Wilhelminabrug en het postkantoor waarin de telefooncentrale was gevestigd werden door verzetsgroepen geschaduwd. Het waren echter kleine knokploegen die ook nog eens licht bewapend waren: geen partij voor de Duitse overmacht.
Op zondag 8 april 1945 (twee dagen voor de bevrijding!) nestelde een knokploeg met overwegend studenten van de Koloniale Landbouwschool zich in de Twentolfabriek: eerst vijf man en de volgende dag kwamen er nog drie bij. Op dinsdagmorgen 10 april betrad een Duitse militair gewapend met een geweer het pand en stuitte op een van de leden van de knokploeg. Er ontstond een worsteling waarbij een schot viel waarna de Duitser buiten gevecht werd gesteld. Deze smeekte om zijn leven en beloofde dat hij niets tegen de andere Duitse militairen zou zeggen. Hij mocht gaan, maar korte tijd later werd het Twentolgebouw omsingeld en beschoten waarbij er meteen een dode viel: Jan van Gennep Lührs. Na een week werd ook nog het verkoolde lichaam van Derk Jan Bruggeman gevonden.
Eén van de verzetsstrijders, Gerard Verhoeven, was voor dit gebeurde op verkenning uit gegaan. Een Duitser kreeg hem in het visier en wilde hem overmeesteren. Doordat de rook van de oliebrand, die op dat moment woedde, hem dekking gaf, ontsnapte hij gelukkig. Hij wilde weer naar zijn vrienden terug, maar hoe? Naar een brandende olietank lopen was niet alleen gevaarlijk, maar ook verdacht. De Duitsers zouden hem weer in de gaten krijgen en hem vragen gaan stellen. Daar zat hij niet op te wachten. Als hij naar de groep liep, zou hij ze verraden. Hij kon niet anders dan het terrein afsluipen, richting de IJssel. Heel frustrerend, maar Gerard kon de groep niet meer bereiken. Later bleek dit zijn geluk.
Aan het eind van de ochtend werden vier mannen en één vrouw, geëscorteerd door twee gewapende Duitsers, over de Mr. de Boerlaan naar het speeltuintje op de Snipperlingsdijk gebracht. Een executiepeloton vuurde op commando en maakt een einde aan het leven van vijf jonge mensen. Eén van de leden van het executiepeloton die weigerde te schieten, Ernst Gräwe, werd door de Duitse commandant eveneens omgebracht. Jos W. van Baalen en zijn vrouw Corry van Baalen-Bosch (die nog maar enkele weken daarvoor getrouwd waren), Jaap Bennebroek Evertsz en Marinus Woertman waren op slag dood. De student van de Koloniale Landbouwschool Harry Engels leefde nog, maar overleed op weg naar het ziekenhuis.
’s Avonds 10 april was Deventer bevrijd. Wat een drama voor de vijf verzetsmannen die in de laatste minuten van hun leven aan een afschuwelijke twijfel en radeloosheid onderhevig zijn geweest. Bij hun graf op de algemene begraafplaats aan de Raalterweg liggen elke dag bloemen, meestal afkomstig van het nabijgelegen crematorium. Een terecht eerbetoon.
Ieder jaar op 4 mei wordt het drama nog steeds herdacht. Eerst twee minuten stilte bij het algemene monument op de Grote Kerkhof. Daarna gaat een stille tocht naar het monument op het Twentolplein aan de Snippelingsdijk. De namen zijn niet vergeten.