Kościół św. Anny (formalnie od 16 października 1988 Kolegiata Archidiecezji Warszawskiej), powstała w 1772 roku z fundacji księcia Augusta Czartoryskiego, ówczesnego właściciel Wilanowa. Autorem projektu świątyni był Jan Kotelnicki. Murowana świątynia zastąpiła wystawiony w XVI wieku drewniany kościół w stylu późnego gotyku.
Po śmierci księcia Adama, pieczę nad kościołem objęła jego wnuczka Aleksandra z Lubomirskich Potocka. W latach 1799-1831 zadbała ona o wyposażenie kościoła. Przedmioty kultu religijnego trafiły tu z kaplicy zamku Książąt Lubomirskich w Wiśniczu.
W latach 1857-1870 kościół został rozbudowany przez Henryka Marconiego, przy współpracy Leonarda Marconiego i Jana Hussa, na polecenie Aleksandry i Augusta Potockich.
Do nawy głównej dobudowano prezbiterium oraz dwie kaplice: Najświętszej Maryi Panny i Świętej Anny. Wzniesiono też kopułę z transeptem, a wokół świątyni w latach 1857-1863 wybudowano stacje drogi krzyżowej. Dzięki tej przebudowie świątynia nabrała cech neorenesansowych.
Podczas I wojny światowej kościół i otoczenie zostały zdewastowane. Druga wojna światowa przyniosła nowe zniszczenia – we wrześniu 1939 roku w kościół uderzyło kilka pocisków armatnich. Kościół znów splądrowano, a otoczenie zdewastowano. Podczas Powstania Warszawskiego kościół został przez Niemców zamieniony na pomieszczenie (obóz) dla internowanych, zwłaszcza spośród inteligencji Stolicy i okolic.
W 2002 r. przy kościele stanęła dzwonnica nazwana Latarnią Trzeciego Tysiąclecia.
Ps. Tak ciekawostka: wewnątrz świątyni można podziwiać kość mamuta wykopana podczas zakładania fundamentów pod kościół w 1770 roku.
---