[75jaarLDGS] Sergeant Meijer, De Ruiterberg, Doorn
Deze cache is onderdeel van de serie 75 jaar Vrijheid, Mobilisatie,Oorlog, Verzet en Bevrijding op de Utrechtse Heuvelrug, waarbij belangrijke locaties uit de geschiedenis van Utrechtse Heuvelrug en omgeving in de WOII aan bod komen.
De cache is gelegd ter gelegenheid van de herinnering aan 75 jaar bevrijding op 5 mei 2020.
Door de jaren heen is er al heel veel geschreven over het dossier van sergeant J.C. Meijer. De vraag welke nog steeds niet opgelost of beantwoordt is: Was hij wel schuldig aan desertie? Sommige vinden van wel, anderen van niet en vinden dat hij een moedige beslissing nam om te proberen met zijn geschut de linie van Vesting Holland te bereiken.
Wat er aan vooraf ging:
Sergeant Meijer diende bij het het 19e R.I. Pantser Afweer Geschut en zat op de Grebbeberg. Dit is wat er waarschijnlijk plaatsgevonden heeft in middag van 11 mei 1940.
Sergeant Chris Meijer, tot dan toe op zijn post met zijn acht ondergeschikten, komt tot de slotsom dat de positie in het voorterrein onhoudbaar wordt tegen de tot de tanden bewapende S.S.-vechtmachines en trekt met het stuk geschut en zijn acht manschappen terug op de berg waar hij zich meldt. Op dat moment slaat een andere vluchtende groep alarm: "De Duitsers zijn door de linies" en in de algemene verwarring besluit de sergeant om overeenkomstig de instructies met zijn geschut en manschappen terug te trekken op de Hollandse Waterlinie.
Generaal-majoor J. Harberts, bevelhebber van het tweede legerkorps, belast met de verdediging van de Grebbeberg. Dat was het punt waar een doorstoot van de Duitsers naar het hart van het land moest worden voorkomen. Het hoofdkwartier van het 2e legerkorps was gevestigd in Hotel Cecil, toen gesitueerd op de hoek Middenlaan en de Vita Novalaan te Doorn. Hier zat Generaal Harberts met negen hoofdofficieren van zijn staf. De generaal kreeg al gauw in de gaten dat zijn front de tweede dag van de oorlog al overal kraakte, dat velen geneigd waren te vluchten of dat reeds hadden gedaan, kortom dat het een ongecoördineerd zootje was. De eerste nogal harde praktische oorlogservaringen hadden deze doorgewinterde beroepsmilitair behoorlijk uit het lood geslagen. Hij kon de volgens hem laffe houding van zijn manschappen absoluut niet verwerken. Tierend en scheldend, en zo buiten zichzelf dat anderen zich zorgen gingen maken over zijn geestesgesteldheid, liet hij zich hier en daar bij de bedreigde stellingen zien. Hij besloot dat er een voorbeeld gesteld moest worden en ontbood een krijgsraad te velde naar Doorn. Daar vervoegden zich drie beroepsjuristen annex officieren, de auditeur-militair (aanklager) mr J. Plugge, mr C.H. Beekhuis, secretaris, alsmede de officier-commissaris, mr R. van den Wall Bake, die het vooronderzoek moest doen. Zij werden toegesproken door een nog altijd hoogst geënerveerde generaal Harberts die onomwonden te kennen gaf dat er een voorbeeld gesteld moest worden om deserteurs duidelijk te maken wat hen te wachten kon staan. Hij ging zover te zeggen dat hij een doodstraf van de krijgsraad verwachtte. Men had iemand op het oog maar de auditeur weigerde aan het verzoek van de generaal te voldoen, Toen werd de groep Meijer de generaal in de schoot geworpen.
Op 12 mei 1940 werd sergeant-capitulant Johan Christiaan Meijer Chris Meijer op 22-jarige leeftijddoor de Krijgsraad te velde bij het IIe Legerkorps op het hoofdkwartier a/d Middenlaan te Doorn, schuldig bevonden aan desertie en ter dood veroordeeld. De openbare zitting waarin het doodvonnis werd gevorderd en - onder het geluid van het gebulder der kanonnen in de verte - ook door de krijgsraad werd uitgesproken, vergde nog geen uur. De executie werd door Generaal Harberts direct bevolen omdat hiervan een propagandistische werking richting de verdedigers van de Grebbeberg diende uit te gaan. Meijer kreeg daarom slechts een half uur tijd voor het schrijven van een afscheidsbrief en een kort onderhoud met een geestelijke. In de vroege middag van 12 mei werd de executie uitgevoerd op de pistoolbaan te Doorn, gelegen nabij De Ruiterberg. De berichtgeving over de executie - de meest voorname intentie van Generaal Harberts - verstomde echter volkomen in het alarmerende nieuws van het in elkaar storten van de weerstand aan de Grebbelinie bij Rhenen. De beoogde signaalwerking werd volledig door de gebeurtenissen op het slagveld ingehaald.
.
Jarenlang is het echte lot van Meijer vrijwel onbekend gebleven. Pas na de publicatie van een tweetal boeken – deel 3 van "Het Koninkrijk der Nederlanden in de Tweede Wereldoorlog" en "De zaak van sergeant Meijer" – kwam de toedracht voor een groot publiek aan het licht.
De publicaties over de zaak leidden tot veel beroering. Zo had Harberts nooit de impliciete opdracht aan de krijgsraad mogen geven om tot een veroordeling te komen; de krijgsraad hoort onafhankelijk haar werk te kunnen doen. Daarnaast had er formeel gezien tussen het vonnis en de executie minimaal 2 dagen gewacht moeten worden. Dat is op bevel van Harberts niet gebeurd omdat hij snel een "afschrikwekkend voorbeeld" wilde stellen. Dit is overigens niet gelukt, want het bericht van de executie van Meijer heeft de Nederlandse troepen op de Grebbeberg nooit bereikt.
Aan de andere kant had Meijer als beroepsmilitair moeten weten dat zonder overleg en zonder plan terugtrekken niet de juiste handelwijze was. Bovendien had hij op zijn tocht verscheidene malen de gelegenheid zich bij een andere eenheid te melden en beschikbaar te stellen (de commandopost van maj. Jacometti lag bijvoorbeeld slechts 400 meter achter hem); dat deed hij echter niet.
In de loop der jaren zijn verschillende pogingen ondernomen om Meijer te rehabiliteren en zijn naam weer toe te voegen aan het monument voor de gevallenen in Rheden, Meijers woonplaats. Zijn vermelding op dit monument was namelijk in 1948 na een anonieme brief verwijderd. Onder andere in 1970 en in 1997 werd er op tv aandacht aan de lotgevallen van Meijer geschonken. De uitzending van "Avro's Televizier" in 1970 leidde ertoe dat Harberts, nadat hij veel kritiek over zich heen kreeg, Nederland ontvluchtte wegens bedreigingen. In 1998 maakten Hans Keller en Henk Hofland voor de VPRO een gedramatiseerde documentaire in de serie "Verhalen uit het land van de voldongen feiten" met de titel "De zaak van sergeant Meijer". Dit leidde opnieuw tot Kamervragen. De minister van Defensie liet in 1998 in antwoord op die Kamervragen weten geen reden voor rehabilitatie te zien. Wel werd er in 2000 op de begraafplaats in Dieren, waar Meijer begraven ligt, op particulier initiatief een gedenksteen geplaatst. Ook in 2010 drong de SP aan op eerherstel. Tot op heden is dit echter niet gebeurd.
De cache:
De coordinaten boven aan de pagina geeft de locatie aan waar sergeant Meijer is terechtgesteld.
Om de cache te vinden lees goed de tekst door.
Noord 52.**.*** & Oost 005.**.***
Voor het realiseren van deze serie hebben diverse mensen die de oorlog bewust hebben meegemaakt hun medewerking verleend, bij deze willen wij hen allemaal bedanken voor de tijd en moeite die zij ons hebben gegeven. Daarnaast willen wij iedereen bedanken die de plaatsing van de caches mogelijk hebben gemaakt (de gemeenten Utrechtse Heuvelrug, Leusden, Woudenberg, Scherpenzeel, Renswoude, Provincie Utrecht, Landgoed Beukenrode, Landgoed Den treek- Henschoten, Landgoed Huis Doorn, Stichting De Boom, Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer, Utrechts Landschap en het Waterschap Vallei&Veluwe) Diverse boeken/naslagwerken over de geschiedenis van de Utrechtse Heuvelrug en omgeving ten tijde van de tweede wereldoorlog alsmede de boeken van Loek Caspers, Ronald Polak, Jose Huurderman zijn een bron van informatie geweest, ook de stichting Grebbelinie in het vizier, Het Grebbelinie bezoekerscentrum Fort aan de Buurtsteeg, de stichting Grebbelinie en de Oudheidskamers van Doorn en Woudenberg.
Voor vragen en opmerkingen: teamthorocatchers@gmail.com
Voor deze serie is ook een banner beschikbaar en mag geplaatst worden als men alle geocaches en de bonus heeft gedaan .
Vergeet niet de gegevens voor de bonus te noteren indien aanwezig.