[75jaarLDGS] Doorn, de oorlogsjaren
Deze cache is onderdeel van de serie 75 jaar Vrijheid, Mobilisatie,Oorlog, Verzet en Bevrijding op de Utrechtse Heuvelrug, waarbij belangrijke locaties uit de geschiedenis van Utrechtse Heuvelrug en omgeving in de WOII aan bod komen.
De cache is gelegd ter gelegenheid van de herinnering aan 75 jaar bevrijding op 5 mei 2020.
De Mobilisatie:
In 1939 werd door het uitbreken van de oorlog het Nederlandse leger gemobiliseerd. In Doorn werd destijds de staat van Oorlog en staat van Beleg afgekondigd. De Utrechtse Heuvelrug werd hierdoor destijds overspoeld door militairen die gemobiliseerd waren en hier ingekwartierd werden bij burgers en boeren, in schuren, scholen en andere gevorderde onderkomens. De eenheden die in Doorn en omgeving gelegerd werden waren toegewezen voor de verdediging van de Grebbelinie en het tussenliggend gebied tot aan de De Nieuwe Hollandse Waterlinie. Een van de gevorderde scholen was De Triangel aan de Verlengde Boschlaan (nu Kortenburgerlaan) en ook De School met den Bijbel aan de Kampweg werd gevorderd. Het effect op de burgerij was groot. Men leefde naast en door elkaar. Militairen maar ook burgers organiseerden o.m. filmavonden, toneel, sportevenementen en ook muziekavonden, dit om ook voor de nodige ontspanning te zorgen. De burgerij werd daarnaast o.m. geïnstrueerd over luchtbescherming, gebruik van gasmaskers en kreeg ook te maken met de burgerwacht. Aan de Langbroekerweg werd in “De Kapel” het Militair Tehuis ingericht voor het vermaak van de troepen. In Doorn werd ook het hoofdkwartier van het 2e legerkorps gevestigd(hier werd sergant Meijer door de krijgsraad veroordeeld),Hotel Cecil, toen gesitueerd op de hoek Middenlaan en de Vita Novalaan. Officieren van het IIde legerkorps werden ondergebracht in pension Valdres hoek Sparrenlaan en Drift, dit pand bestaat nog steeds. Het rode kruisgebouwtje was van oorsprong een kerkje maar werd in de oorlog gebruikt als ontsmettingspost en later als gaarkeuken voor de bevolking.
Bij het uitbreken van de oorlog op 10 mei 1940 werd op bevel van de commandant IIe legerkorps alle burgers van Duitse afkomst die in Doorn woonden gearresteerd muv de keizer en zijn vrouw zelf. Zij werden vastgehouden en verhoord in de "oude" openbare school naar het gemeentehuis. Doorn lag aan een belangrijke aan-/afvoer weg (thans de N225) voor de Grebbelinie bij Rhenen, deze weg werd tussen rhenen en Zeist volldig vrijgehouden voor militair verkeer van en naar de Grebbelinie Via deze weg trok uiteindelijk ook het Nederlandse leger terug richting de Nieuwe Hollandse Waterlinie nadat de Grebbelinie bij Rhenen doorbroken was.
Na de capitulatie in mei 1940 kregen alle grote dorpen en steden een Ortskomanndant, In Doorn werd een Ortskommandantur die gevestigd was op de hoek van de verlengde Boslaan (thans Kortenburglaan en de Boslaan). In deze laan werden door de bezetter huizen gevorderd welke zij in gebruiknamen. Niet alleen de ortskommandant maar ook de Gestapo en de SD hadden hier panden. De gemeente Doorn had enigzins een aparte positie door de aanwezigheid van de duitse ex-keizer die op Huis Doorn woonde, er werden speciaal mensen aangesteld (SD) die in de gaten hielden wie er bij de keizer op bezoek kwamen( voornamelijk wehrmachtofficieren). Vanwege de aanwezigheid van de Duitse keizer en de werkgelegenheid die dit met zich mee bracht stonden de Doornaren niet heel negatief tegenover de komst van de duitsers. Pas in juni 1941 na de Dood van de duitse keizer werd Buchholz Ortskommandant en kreeg Doorn te maken met inkwartiering van duitse soldaten. Deze werden o.a Gelegerd in de Garage van Oss welke in het centrum van Doorn lag vlakbij Plein1923. In de zomer van 1943 werden de eerste razzia's gehouden in Doorn nadat iemand een aantal families met onderduikers verraadden had. In eerste instantie waren de bezetters van oosterijkse afkomst maar later in de oorlog werden er ook Kozakken uit Oost-europa in Doorn gelegerd. Ook reden er met regelmaat militaire voertuigen met gevangenen door Doorn op weg naar Kamp Amersfoort.
Het verzet kwam in Doorn al vroeg opgang omstreeks eind mei 1940 werd de Geuzen & de Oranjewacht opgericht. Ook een afdeling van de OD die bestond uit oud legerofficieren werd opgericht. Pas in het voorjaar van 1941 werden daadwerkelijk gewapende handelingen tegen de bezetter verricht. Door samenvoegingen van diverse verzetsorganisaties ontstond de landelijke KP (knokploeg) die sabotage pleegde en overvallen om verzetsmensen en joden uit gevangenissen te bevrijden. Doordat de Utrechtse heuvelrug uitgestrekte bossen en velden had was het een ideaal gebied voor de verschillende verzets-organistaties deze werkten dan ook heel veel samen. In de nacht van 24 aug 1944 vond er een overval plaats op het Doornse Distributie kantoor op de hoek van de julianalaan en de willem de zwijgerlaan.Bij de overval werden bonkaarten en rantsoenbonnen buitgemaakt.
De laatste maanden en de Capitulatie
Terwijl de geallieerde legers vanuit België oprukten, werd ook de aanwezigheid van de bezetter steeds intensiever. Bij "De Ruiterberg" (tussen Doorn en Leersum), werd door de RAF in 1944 gebombardeerd. Er zat een Duits Commando in het gebouw echter, de Duitsers waren er al uitgetrokken toen het bombardement plaats vond. Ook reden er met regelmaat militaire voertuigen met gevangenen door Doorn op weg naar Kamp Amersfoort. De capitulatie van het Duitse leger op 5 mei 1945 bracht voor Doorn en de regio nog zeer spannende dagen. Om zo snel mogelijk op te rukken in bezet gebied werd door de geallieerden alleen de grote doorgaande wegen gebruikt. Hierdoor werden de buurtschappen in de omgeving van Doorn nog niet beveiligd. De Duiters hadden in eerste instantie nog vrij spel, zij bleven doorgaan met het vorderen van levensmiddelen en treiteren van de bevolking. Ook burgerkleding werd gestolen om niet snel als militair herkend te worden. Tijdens de bevrijding vluchtte de NSB-ers en Nederlandse SS-ers de kaapse bossen in waar zijn zich probeerde te verstoppen, de leden van de BS kamde de bossen uit en vonden de meeste van hen. Zij werden opgesloten in de oude openbare school. Aan de gespannen sfeer kwam een einde toen op 10 mei de Duitse troepen op valkenheide verzameld en ontwapend werden en de geallieerden troepen overal aanwezig waren in de regio, waarna ze afgevoerd werden in krijgsgevangenschap.
Na de capitulatie werd in de oude openbare school welke gelegen was naast het oude gemeentehuis en de achterpoort van Huis Doorn, de collaborateurs en de moffenmeiden vastgehouden. hier werden zij ook net als overal in Nederland kaalgeschoren terwijl de doornse bevolking toe stond te kijken.
Voor het realiseren van deze serie hebben diverse mensen die de oorlog bewust hebben meegemaakt hun medewerking verleend, bij deze willen wij hen allemaal bedanken voor de tijd en moeite die zij ons hebben gegeven. Daarnaast willen wij iedereen bedanken die de plaatsing van de caches mogelijk hebben gemaakt (de gemeenten Utrechtse Heuvelrug, Leusden, Woudenberg, Scherpenzeel, Renswoude, Landgoed Beukenrode, Landgoed Den treek- Henschoten, Landgoed Huis Doorn, Stichting De Boom, Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer, Utrechts Landschap, Waterschap Vallei&Veluwe en Restaurant "de Mof") Diverse boeken/naslagwerken over de geschiedenis van de Utrechtse Heuvelrug en omgeving ten tijde van de tweede wereldoorlog alsmede de boeken van Loek Caspers, Ronald Polak, Jose Huurderman zijn een bron van informatie geweest, ook de stichting Grebbeline in het vizier, Het Grebbelinie bezoekers en informatiecentrum Fort aan de Buurtsteeg, platform Grebbelinie.nl en de Oudheidskamers van Doorn en Woudenberg.
Voor vragen en opmerkingen: teamthorocatchers@gmail.com
Voor deze serie is ook een banner beschikbaar en mag geplaatst worden als men alle geocaches en de bonus heeft gedaan .
Vergeet niet de gegevens voor de bonus te noteren indien aanwezig.