Church Micro BE CMB167 – As
Sint Aldegondiskerk
De Sint-Aldegondiskerk is de voormalige parochiekerk van As. Ze bevindt zich aan het Kerkpad. De kerk en het omliggende, ommuurde kerkhof zijn een beschermd monument.
Vermoedelijk stond op de plaats van de huidige Sint-Aldegondiskerk een 8e-eeuws houten kerkje. In 1973-1974 werden, voorafgaand aan de restauratie van de huidige kerk, opgravingen verricht waaruit bleek dat de gotische Sint-Aldegondiskerk een romaanse voorganger had: een rechthoekig zaalkerkje van 7 op 13 meter, gebouwd met maaskeien.
De oudst bekende verwijzing naar een kerk in As is te vinden in de Annales Rodenses (Annalen van de abdij van Rolduc) waar, wat betreft het jaar 1110, over de inkomsten van de kerken van Gellik, Riemst, Genk, en As wordt bericht: "Een vijfde van de kerk te As is eigendom van dit klooster".
Van 16 mei 1299 dateert de benoemingsakte van de oudst met naam bekende pastoor van As: Arnoldus, zoon van Thomas van Genlik (Gellik) werd door de Loonse graaf Arnold V tot pastoor benoemd van "die capelle toegewijd ter eere van Sinte Aldegonde".
De huidige, in mergelsteen opgetrokken driebeukige basilicale kerk in Maaslandse gotiek werd gebouwd in opdracht van het Kapittel van Sint-Amor in Munsterbilzen, dat in 1303 het patronaatsrecht had verworven.
Na de ingebruikname van de nieuwgebouwde Sint-Theresiakerk als parochiekerk in 1932 werd de Sint-Aldegondiskerk onttrokken aan de eredienst en kwam ze leeg te staan. In 1935 werd ze beschermd als monument. Sinds de grondige restauratiewerken in 1973 is ze in gebruik als tentoonstellingsruimte en als auditorium voor lezingen, voordrachten en concerten.
Het oudste deel is de vierkante westtoren (begin 15e eeuw). Hij is opgetrokken in mergel op een hardstenen plint, telt drie geledingen die gescheiden worden door waterlijsten, en wordt bekroond met een ingesnoerde naaldspits. Hoogstwaarschijnlijk hebben de onderste twee geledingen deel uitgemaakt van de romaanse zaalkerk. De toren is massief gebouwd met blinde muren van 1,35 m dikte en voorzien van trechtervormige schietgaten. Er is geen westelijke toegangsdeur. Dit kan erop wijzen dat de toren dienstdeed als toevluchtsoord in tijden van nood. Aan de zuidzijde is een traptorentje aangebouwd, waarboven, tussen de galmgaten van de zuidmuur, een torenuurwerk met urenwijzer is aangebracht. De traptoren leidt naar een vensterloze kamer op de eerste verdieping van de toren.
Het middenschip dateert van de eerste helft van de 16e eeuw en telt drie traveeën. Cilindrische, hardstenen pilaren met bladkapitelen ondersteunen een gotisch stergewelf. Typisch voor de Maaslandse gotiek is het lage clerestorium: het middenschip steekt slechts weinig boven de zijbeuken uit. Zes Maasvensters zorgen voor licht in de middenbeuk.
Het koor met driezijdige afsluiting is hoger dan het middenschip en dateert mogelijk van 1560. Het wordt verlicht door vier zgn. 'verlaagde' spitsboogvensters met maaswerk. Het venster in de zuidelijke muur is gedeeltelijk dichtgemetseld, wegens de latere toevoeging van een tweede sacristie aan de zuidzijde.
In de 17e en 18e eeuw werden verbouwings- en herstelwerkzaamheden aan het koor en het schip uitgevoerd. Ingekraste jaartallen en metselaarstekens op de muren getuigen hiervan.
Toegang tot de kerk is via een portaal dat tegen de zuidelijke zijbeuk is aangebouwd. Opvallend is de met ezelsruggen afgedekte trapgevel. Boven de halfronde buitendeur is een datumsteen ingemetseld met in gotisch schrift de tekst: M. VC ende XLVI den XI den daech iulii (Duizend vijfhonderd ende zesenveertig den 11den dag van juli). Waarschijnlijk werd op die dag het portaal ingewijd. In de puntgevel zijn ook twee eenvoudige staafzonnewijzers aangebracht.
Meubilair en kunstwerken: Langs de binnenmuur van de beide zijbeuken en de toren is een kalkstenen armenbank aangebouwd.
Het hoofdaltaar in het koor is een 17e-eeuws houten barok portiekaltaar met gladde zuilen, waarop zich een anoniem 16e-eeuws gepolychromeerd retabel bevindt dat de Besnijdenis van Christus voorstelt. In de zijbeuken twee 17e-eeuwse houten portiekaltaren met Salomonzuilen, beide voorzien van een laat-17e-eeuwse schilderij: Dood van Sint-Aldegondis (in de linkerzijbeuk) en Verzoeking van de Heilige Antonius (in de rechterzijbeuk). Verder hangen er in het koor nog vier 17e-eeuwse schilderijen: twee met voorstellingen uit het leven van Sint-Aldegondis en twee met voorstellingen uit het leven van Sint-Antonius Abt.
De drie altaren werden geïnstalleerd in 1664 tijdens het pastoraat (1650-1690) van pastoor Franciscus van Heers, die vóór het hoofdaltaar begraven ligt. Zijn wapenschild is op zijn grafsteen en op het hoofdaltaar afgebeeld.
De kerk bezit verder een 18e-eeuwse eiken preekstoel en communiebank, en een aantal 17e- en 18e-eeuwse heiligenbeelden. In de vloer liggen 17e- en 18e-eeuwse grafplaten van parochiepriesters en vooraanstaande burgers. Tegen de achterwand onder de toren hangt een houten kruis met daarop een geschilderde afbeelding van Christus.
Rond de kerk ligt een ommuurde begraafplaats, waarop zich nog enkele 17e-eeuwse hardstenen grafkruisen bevinden. Naast het toegangshek staat een open kerkhofkapel.
Bronnen:
- Wikipedia (nl.wikipedia.org)
De Cache
Je kan alle gegevens in de onmiddellijke omgeving van de kerk aantreffen.
Alle gegevens moet je stapeltellen indien anders aangegeven in de opgave.
Gelieve tijdens het loggen discreet tewerk te gaan. We gaan zeker geen mugglers nieuwsgierig maken hé!
Je kan naar de voorzijde van de kerk en de start van deze multi wandelen via de ijzeren poort.
Eenmaal je binnen de omwalling staat kan je links van de kerk een doorgang naar een achtertuin zien. Gelieve deze niet te passeren want dan sta je op privéterrein.
We staan nu aan de ingang van de kerk.
A Rechts boven de deur in de gevel kan je een ijzer staafje met daaronder enkele markeringen in de muur zien.
Wat is de naam van dit voorwerp? Zet om volgens A=1
B We zetten enkele stappen achteruit en kijken omhoog. Je ziet twee kleine kapelletjes op het dak. Onder het rechter kapelletje zie je een raam. Links van dat raam staat een jaartal in de gevel.
Waarde B: Welk jaartal kan je waarnemen? Goed kijken is hier de boodschap of gebruik een verrekijker.
We vervolgen onze zoektocht via de linkerzijde van de kerk.
C Links tegen de omwalling kan je enkele grafstenen opmerken.
Waar werd Maria Camilla Van Hoecke geboren? Zet om volgens A=1
D Bestudeer nu de achterzijde van de kerk. Buiten de verschillende tekenen van vandalisme kan je echter ook nog enkele ingekraste jaartallen en metselaarstekens uit de 17e en 18e eeuw opmerken. Moeilijk te onderscheiden maar ergens in het midden van de kerk, op borsthoogte kan je een naam aflezen Jx VANMI?EL
Welk cijfer staat er op de plek van het vraagteken?
E We gaan vervolgens weer helemaal terug naar het poortje aan de ingang. Rechts onder een afdakje komen we aan bij een kleurrijke muurschildering. Jezus de goede herder.
Hoeveel bolletjes (gele) bevinden zich in de buitenste ring van het aureool?
F Voor deze laatste waarde begeef je je naar het kerkhof. Hier staan verschillende kruisen.
Je zal opmerken dat de familienaam Leen vaak voorkomt. Maar degene die we zoeken is Hendrik Leen.
Wat was Hendrik zijn geboortejaar?
De Formule
N51° 00. (A+2) (B-1) (C-4)
E005° 35. (E-3) (D+1) F
**************************************************
Deze geocache maakt deel uit van de Church Micro Belgium serie geocaches.
Meer informatie over deze reeks kan U hier vinden:
Church Micro Belgium geocaches.
**************************************************