De Vijfwal
De Vijfwal is een grote, vijfhoekige parkstrook in Houten-Zuid, die bestaat uit met bomen beplante dijken.
De vijfwal heeft doorgangen voor fietsers, wandelaars en auto's in de vinexwijk in Houten Zuid. De vijfwal is op de meeste plekken 1,50 meter hoog en gemiddeld 35 meter breed. Op de hoeken van de Vijfwalbevinden zich karakteristieke verhogingen in de vorm van zogenaamde bastions en er is een aantal kunstprojecten op de Vijfwal gesitueerd waaronder een zogenaamde hamam en een stukje duin. De totale lengte is 4 á 5 kilometer: een groenelement van ruim formaat, vergelijkbaar met de stadswallen rond oude binnensteden.
De Vijfwal speelt een belangrijke rol in de groenstructuur van Houten Zuid. Het is een oriëntatiepunt in de massa van bebouwing en een aanleiding voor allerhande recreatiemogelijkheden zoals wandelen, sporten, hardlopen en de hond uitlaten. Verder heeft de Vijfwal een belangrijke stedenbouwkundige betekenis; het verbindt het, door de spoordijk gescheiden, oostelijk en westelijk deel van Houten Zuid.
Kunstproject Saudade
Houten wilde de vijfwal koppelen aan kunst, waar van ‘De Saudade’ het resultaat is geworden. Op deze vijfwal zijn vijf beelden geplaatst. Een team van kunstenaars, bestaande uit Sjaak Langenberg (projectleider), Matthijs Bosman en ontwerper Krijn Christiaansen, ontwikkelde op uitnodiging van de gemeente Houten een plan voor de Vijfwal in Houten-VINEX. Toen de heren werden gevraagd om kunstwerken te ontwerpen voor Houten-Zuid was de wijk half af. De wijk in aanbouw leverde zulke prachtige beelden op - een voetpad dat al helemaal af was eindigde in een zandwoestijn, een hoop asfalt leek een vulkanisch landschap - dat ze besloten deze beelden tot kunstwerken te transformeren. De wijk in aanbouw was een stuk avontuurlijker dan het deel van de wijk dat af was. Het plan, met de naam ‘Saudade’, gaat in op de rituelen van een nieuwbouwwijk. Dit begon met ‘De Hamam’ in 2005, gevolgd door 'afslag Saubbe' en 'tijdelijk licht' in 2006. In 2008 zijn hier de 'Morgfenstimmung', 'het Paviljoen' en 'de Houtense Tuinen' aan toegevoegd.
Saudade' het 'Terugverlangen naar iets dat je nooit gekend hebt' is vrij vertaald de betekenis van deze Portugese term.
Hamam
Een hamam is een plek waar mensen zich kunnen wassen en heeft daarmee ook een sterke sociale functie. Doorgaans is een Hamam uitgerust met een stoombad. In Europa leerde men deze vorm van baden kennen via het Ottomaanse Rijk. De bekendste Hamam in Europa is het Rudasbad in Boedapest.
De Hamam als kunstobject van het kunstproject Saudade: Het bouwbord en de fundamenten van een 'badhuis' waarvan de bouw vóór de afronding werd gestaakt, bleken in onvoltooide vorm uitermate geschikt als openlucht bioscoop. Dit kunstwerk fungeert nu als visuele herinneringen aan de avontuurlijke begintijd van de wijk. Het is nieuwbouwarcheologie. Ze laten zien dat een onvoltooide wijk meer mogelijkheden biedt voor de verbeelding dan een plek waar elke speelruimte is gedefinieerd, een wijk die kant-en-klaar is.
Op 7 november 2006 is in de gemeentraad van Houten gesproken over het kunstwerk Hamam dat in het kader van het kunstproject Saudade is gerealiseerd op de Vijfwal in Houten-Zuid. De gemoederen laaiden hoog op in het o zo rustige Houten. Dit kunstwerk kon de omwonenden niet erg bekoren, zo'n groot kunstwerk voor de deur daar zat men toch niet op te wachten. Maar het kunstwerk was dan toch echt gerealisseerd en nu 15 jaar later is het dan toch echt tijd om dan maar onze eerste Cache hier neer te leggen. De fundamenten van het kunstwerk zijn dezelfde fundamenten als die voor een hamam worden gebruikt.
