Warszawskie Zakłady Telewizyjne mieściły się przy Matuszewskiej 14. To państwowe przedsiębiorstwo powstało w 1955 roku, a jako pierwszy model wypuściło na rynek „Wisłę” składaną jeszcze w całości z radzieckich części. Jesienią 1957 roku wyprodukowano „Belweder”, czyli pierwszy odbiornik w pełni polskiej konstrukcji. Następnie pojawiły się „Topaz”, „Opal”, „Szmaragd”, „Ametyst” oraz „Syriusz” i „Helios”. Pierwszym masowo produkowanym odbiornikiem kolorowym był zaś „Jowisz”.
Na początku działalności WZT produkowały około 2 tys. telewizorów jednego typu, by w roku 1980 osiągnąć liczbę kilkuset tysięcy sztuk. Przez wszystkie te lata w zakładach opracowywano i uruchamiano również produkcję profesjonalnych urządzeń dla Telewizji Polskiej (kamery telewizyjne, wyposażenie studiów telewizyjnych). WZT były największym przedsiębiorstwem działającym na Targówku Fabrycznym. Poza produkcją elektroniczną w jego strukturach działała również stolarnia, a także przyzakładowe przedszkole, szkoła oraz zespół muzyczny Szafiry.
Jak wiele innych zakładów przemysłowych PRL, także i ten padał ofiarą niegospodarności. Jednym ze szczególnie wartościowym komponentów były ramy kineskopów, które wykonywano maszynowo i lakierowano w WZT. Po każdym weekendzie lub dłuższym święcie z lakierni znikała spora liczba polakierowanych ram. Pomieszczenie było zamykane na klucze, które umieszczano w woreczku plombowanym i stemplowanym przez mistrza. Po weekendach plomby były nienaruszone, a klucze na swoich miejscach w woreczku, natomiast w hali brakowało podzespołów. W końcu okazało się, że w woreczku została zrobiona mała dziurka, przez którą wyciągano końcówkę klucza i otwierano zamek bez naruszania plomby.
Z zakładu ukradkiem wywożono również drewniane obudowy do telewizorów. Był to towar pożądany z uwagi na specyficzny maszynowy ucios, który był trudny do wykonania przez tradycyjnego stolarza. W tajemniczych okolicznościach ginął również zakładowy węgiel. Kotłownia WZT wykorzystywała jego duże ilości, więc składowała go na hałdach. Pomimo znakowania na biało paliwo ciągle znikało, a sprawców kradzieży nigdy nie udało się złapać.
W wyniku przekształceń własnościowych po 1989 roku WZT zmieniło formę własności z państwowej na spółkę akcyjną. Przedsiębiorstwo straciło jednocześnie dotychczasowy monopol na dostawy aparatury profesjonalnej, co było szczególnie bolesne w kontekście nowo powstających stacji telewizyjnych. Nie wytrzymując zagranicznej konkurencji, spółka ogłosiła upadłość pod koniec lat 90. Kiedy WZT chyliło się już ku upadkowi, część pomieszczeń na cele wytwórstwa pierogów wynajęli coraz liczniej obecni w Warszawie Azjaci.
Nad zakładem górowała sylwetka stojącej nieopodal „bańki”, czyli stacji gazu na Utracie przy Zabranieckiej 10. Najwyższym punktem wybudowanej w 1965 roku instalacji był 100-metrowy suchy zbiornik gazowy widoczny ze znacznej odległości od granic miasta. Jeden z najwyższych punktów stolicy uzupełniał miejską infrastrukturę gazowniczą, czyli wolskie rotundy z przełomu XIX i XX wieku. Na oddział Mazowieckiego Okręgowego Zakładu Gazownictwa składały się też tłocznia i warsztaty oraz istniejące do dziś mieszkania pracownicze. W latach 70. gaz miejski zastąpiono naturalnym gazem ziemnym wysokometanowym, a niepotrzebny już zbiornik zdemontowano ostatecznie w lutym 1991 roku.
Fot. Eustachy Kossakowski. Warszawskie Zakłady Telewizyjne, lipiec 1966 [zbiory Muzeum Sztuki Nowoczesnej]
Uwaga!
Podjęcie skrytki wymaga wspinaczki na drzewo. Nie jest ona trudna, ale jeśli nie czujesz się na siłach - odpuść. Zdrowie i bezpieczeństwo jest najważniejsze!