Koszary w Zamościu – kompleks wojskowy wybudowany na początku XX wieku (w latach 1905–1911) przy obecnej ul. J. Piłsudskiego w Zamościu (Os. Kilińskiego).
Stojący przed Koszarami samolot, Iskra szkolno-bojowa TS 11 roku to pamiątka po Technicznej Szkole Wojsk Lotniczych, która funkcjonowała w Zamościu przez pół wieku (od 1944 do 95 roku). Wcześniej na cokole stał radziecki myśliwiec odrzutowy LIM 2, który ostatecznie sprzedano prywatnemu kolekcjonerowi.
1. Lim-2 nb 087.
W 1995r. znalazł się zagraniczny kupiec na samolot Lim-2 nb 087. Wojsko samolot sprzedało, a na jego miejsce postawiono samolot TS-11 Iskra. Pojawił się także napis; "Współtwórcom historii i osiągnięć Technicznej Szkoły Wojsk Lotniczych w latach 1944-1995".
2. TS-11 Iskra przy dawnym, głównym wjeździe do jednostki wojskowej
3. Klub Garnizonowy 3 Batalionu Zmechanizowanego przy ul. J. Piłsudskiego (w 2009 r. z kinem „Stylowy”)
Budowa koszar, budynków administracyjnych i mieszkań rozpoczęła się już na początku XX wieku na dawnym Przedmieściu Lubelskim, z przeznaczeniem dla Cesarskiej Armii Rosyjskiej – początkowo stacjonował tu 66 Butyrski Pułk Piechoty. Na terenie o powierzchni ponad 40 ha powstał kompleks budynków z czerwonej cegły (nieotynkowanych). Posadzono wtedy drzewa, które obecnie tworzą jeden z większych terenów zieleni na terenie miasta. Wybudowano tu wówczas także cerkiew św. Michała Archanioła (1911 r.), w późniejszym czasie (1918 r.) przekształconą w kościół katolicki pod tym samym wezwaniem (obecnie parafii pw. św. Michała Archanioła).
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości Koszary zostały przejęte (w 1919 r.) przez wojsko polskie – do czasu II wojny światowej mieściły się tu takie jednostki jak: 3 Pułk Artylerii Polowej Legionów (w 1932 r. przemianowany na 3 Pułk Artylerii Lekkiej Legionów) oraz 9 Pułk Piechoty Legionów, z którego utworzeniem związana była wizyta w 1922 r. marszałka Józefa Piłsudskiego.
Po II wojnie światowej utworzono tu Garnizon Wojsk Lotniczych, po kilku latach przekształcony w działającą przez dłuższy okres (w latach 1951–1995) Techniczną Szkołę Wojsk Lotniczych. Podczas jej działalności szkolono tu dużo podoficerów w mechanice samolotów oraz śmigłowców, czego wyrazem było umieszczenie w 1978 r. przy wjeździe do Koszar (główna brama przy ul. J. Piłsudskiego) samolotu myśliwskiego Lim-2, zastąpionego po likwidacji szkoły Iskrą TS-11, stojącą w tym miejscu do dziś.
Wraz ze zmianami organizacyjnymi, w roku 1996 uformowano tu nową jednostkę – 3 Zamojską Brygadę Obrony Terytorialnej, pod dowództwem początkowo Warszawskiego, a następnie (od 1998 r.) Śląskiego Okręgu Wojskowego. Na początku 2008 r. jednostkę przekształcono w 3 Batalion Obrony Terytorialnej, a nieco później w stacjonujący obecnie 3 Zamojski Batalion Zmechanizowany (wchodzący w skład 3 Brygady Zmechanizowanej Legionów im. R. Traugutta w Lublinie). W roku 2011 jednostka została przejęta przez 1 Warszawską Brygadę Pancerną im. T. Kościuszki w Warszawie, natomiast od 2019 roku podporządkowana jest 19 Lubelskiej Brygadzie Zmechanizowanej im. gen. dyw. Franciszka Kleeberga w Lublinie.
Funkcjonuje tu również wojskowa jednostka logistyczna – 32 Zamojski Wojskowy Oddział Gospodarczy im. Hetmana Wielkiego Koronnego Jana Zamoyskiego, jaka podlega 3 Regionalnej Bazie Logistycznej w Krakowie. Ponadto Zamość jest od 2017 roku miejscem dyslokacji 25 Batalionu Lekkiej Piechoty Wojsk Obrony Terytorialnej z 2 Lubelskiej Brygady OT imienia mjr. Hieronima Dekutowskiego "Zapory".
3.Zamojski Batalion Zmechanizowany
RYS HISTORYCZNY
3.Batalion Zmechanizowany w Zamościu sformowano na podstawie Rozkazu Dowódcy Wojsk Lądowych nr PF-21/Org. z dnia 10 czerwca 2008 roku. Jednostką na bazie której formowano 3.bz był 3.Batalion Obrony Terytorialnej. Zasadniczymi zadaniami realizowanymi przez batalion jest szkolenie programowe pododdziałów: zmechanizowanych, kompanii dowodzenia i pododdziałów logistycznych. Szkolenie i przygotowanie rezerw osobowych NSR i Służby Przygotowawczej przy wykorzystaniu garnizonowej bazy szkoleniowej oraz ośrodków szkolenia poligonowego wojsk lądowych. Doskonalenie systemu reagowania kryzysowego we współdziałaniu z układem pozamilitarnym. Współpraca cywilno-wojskowa w zakresie realizacji funkcji państwa – gospodarza oraz kształtowania postaw proobronnych społeczności lokalnej. Znaczenie batalionu dla społeczności lokalnej przejawia się w charakterze zadań wykonywanych przez batalion, które zawarte jest w idei obrony ojcowizny w myśl powiedzenia: „Lubelszczyzna, Zamojszczyzna, To Moja Mała Ojczyzna” opiera się ona na powszechności obrony, współdziałaniu z systemem pozamilitarnym oraz doskonałej znajomości terenu przez żołnierzy z Zamojskiej jednostki – zwanymi potocznie przez społeczeństwo lokalne „Szczurami Roztocza”. Do realizacji szkolenia batalion korzysta z placu ćwiczeń Sitaniec-Wolica o powierzchni 195,3 ha. Głównym uzbrojeniem batalionu są gąsienicowe wozy BWP-1 oraz rozpoznawcze BRDM-2. Z dniem 12 kwietnia 2011 roku na wskutek Decyzji MON nr Z-92/Org./P1 z dnia 5 listopada 2010 roku w sprawie integracji 1.Brygady Pancernej z 3.Brygadą Zmechanizowaną oraz sformowania Dowództwa Wielonarodowej Brygady (części polskiej) i Batalionu Dowodzenia Wielonarodowej Brygady (części polskiej) – batalion został podporządkowany Dowódcy 1.Brygady Pancernej.
TRADYCJE, PATRON i ŚWIĘTA
Decyzją Nr 54/MON z dnia 22 lutego 2011 roku batalion przejął tradycje następujących jednostek:
- 9.Pułk Piechoty Legionów (1922-1939)
- 3.Zamojska Brygada Obrony Terytorialnej (1995-2007)
- 3.Zamojski Batalion Obrony Terytorialnej (2007-2008)
Również decyzją Nr 54/MON z 22 lutego 2011 roku batalion otrzymał nazwę wyróżniającą „Zamojski” oraz ustalono dzień święta jednostki na 14 sierpnia.
STRUKTURA
- dowództwo i sztab 3.bz
- kompania dowodzenia
- 1.kompania zmechanizowana
- 2.kompania zmechanizowana
- 3.kompania zmechanizowana
POCZET DOWÓDCÓW
- ppłk dypl. Zbigniew Pazura (1.VII.2008 – 16.III.2009)
- ppłk dypl. Piotr Fajkowski (16.III.2009 – 9.III.2012)
- cz. p.o. mjr Leszek Winogrodzki (9.III.2012 - 15.VI.2012)
- ppłk Tadeusz Nastarowicz (15.VI.2012 - 5.VIII.2016)
- ppłk Leszek Winogrodzki (5.VIII.2016 - 15.VII.2019)
- ppłk Sebastian Grell (15.VII.2019 - 2.IX.2021)
- ppłk Mariusz Mąkosa (2.IX.2021 - X.2021)
- cz. p.o. mjr Kamil Kociuba (X.2021 - 12.IV.2022)
- ppłk Krzysztof Hanek (12.IV.2022 - obecnie)
PODPORZĄDKOWANIE
3.Brygada Zmechanizowana Legionów im. Romualda Traugutta (1.VII.2008 – 12.IV.2011)
1.Warszawska Brygada Pancerna im. Tadeusza Kościuszki (12.IV.2011 – 1.X.2019)
19.Lubelska Brygada Zmechanizowana im. gen. dyw. Franciszka Kleeberga (1.X.2019 - obecnie)