Brzesko: miejsca, których już nie ma
Brzesko to niewielkie miasto o ciekawej historii i wielu atrakcyjnych turystycznie miejscach. Odnaleźć w nim można wiele pięknych obiektów, interesujących detali, urokliwych zakamarków. To, co ciekawe skrywa się także w historycznej przeszłości miasta – nie zawsze jednak łatwo jest dostrzec ślady tych miejsc czy wydarzeń na pierwszy rzut oka. O miejscach, których już nie ma w Brzesku – zniknęły w toku dziejów lub zmieniły swoją funkcję, lecz są częścią jego dziedzictwa i wciąż pozostają w pamięci mieszkańców i mieszkanek, opowiada ścieżka geocachingowa, w której powstawaniu oni sami wzięli udział.
#6 Stary cmentarz żydowski
W Brzesku znajdują się 2 cmentarze żydowskie. Stary cmentarz został założony najprawdopodobniej w XVII wieku, znajdował się przy ul. Głowackiego, naprzeciwko obecnego Urzędu Miasta. Pochówki odbywały się na tym cmentarzu co najmniej do początku XIX wieku, kiedy, w związku z jego przepełnieniem, gmina żydowska kupiła działkę pod nowy cmentarz, dalej od centrum miasta, przy obecnej ul. Czarnowiejskiej.
Fragment mapy Brzeska z 1939 roku z zaznaczonym starym cmentarzem żydowskim; rzut współczesnej mapy z zaznaczonymi granicami cmentarza.
Stary cmentarz uległ dewastacji w czasie II wojny światowej: „W 1941 roku z nakazu Landrata Starza został zlikwidowany stary cmentarz żydowski. Judenrat musiał wyznaczyć Żydów, którzy własnymi rękoma musieli zabierać nagrobki. Wszystkie nagrobki zostały zawiezione na Rynek w Brzesku i posłużyły do wybrukowania alei” (ze świadectwa Leona Epsteina, 1948, archiwum ŻIH, sygn. 301/3286).
Obecnie w miejscu starego cmentarza żydowskiego znajduje się parking, jednak w tym miejscu nadal są pochowani ludzie. Zachował się fragment muru cmentarnego, a granice cmentarza nadal są dobrze widoczne. W 2018 roku w obrębie cmentarza postawiono obelisk upamiętniający to miejsce.
Na nowym cmentarzu żydowskim przy ul. Czarnowiejskiej znajduje się około 1000 nagrobków i kilka grobów masowych z lat II wojny światowej.
Więcej informacji o tym miejscu dostępne na stronie Stowarzyszenia Pamięć i Dialog. Wspólna historia.
---
Seria skrytek opracowana przez pracownice i pracowników Powiatowej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Brzesku z udziałem seniorów, młodzieży i osób zainteresowanych lokalną historią podczas realizacji projektu „Geościeżka po miejscach, których już nie ma – warsztaty i gra terenowa wokół lokalnego dziedzictwa” sfinansowanego w ramach programu Moje miejsce na Ziemi.
Dla zdobywców kompletu skrytek z serii „Brzesko: miejsca, których już nie ma” przewidziano pamiątkowe medale (kilkadziesiąt sztuk, jeśli widzisz tę informację, znaczy, że są wciąż dostępne) i certyfikaty. Możliwość ich odbioru (przyznawane według kolejności zgłaszania się po odbiór) w bibliotece w Brzesku w godzinach jej pracy lub opcjonalnie o innej porze po indywidualnym ustaleniu w wiadomościach priv.
Skrytka zawiera logbook i coś do pisania, a także certyfikaty dla pierwszych 3 osób, które ją odnajdą. Na start wyposażona w trochę fantów i drewniaczków na wymianę.