Współrzędne początkowe doprowadzą Was do romańskiego portalu Kościoła św. Jana Jerozolimskiego za murami w Poznaniu. Na portalu widoczne są dwie kolumny - ta po prawej stronie to rekonstrukcja z XX wieku, natomiast po lewej to zabytkowa kolumna z XI wieku. Ciekawostką jest fakt, że została ustawiona bazą ku górze, a głowicą ku dołowi. Można więc rzec, że "stoi do góry nogami". Wykonana jest z piaskowca, a dokładniej z czerwonego piaskowca. Piaskowiec ten ma najprawdopodobniej ponad 250 milionów lat i pochodzi z Dolnego Śląska. Ta romańska kolumna jest jedną z najstarszych sztuk kamieniarskich, którą można obejrzeć w Poznaniu.
Obserwując portal romański, a dokładniej jego lewą kolumnę odpowiedz na następujące pytania:
1. Jak myślisz co spowodowało charakterystyczne czerwone zabarwienie skały użytej do budowy tej kolumny. Czy kolor jest jednolity na całości czy występują tu jakieś wtrącenia albo ubytki.
2. Dotknij kolumnę i sprawdź jaką strukturę ma jej powierzchnia - czy jest gładka czy chropowata, oceń wielkość ziaren w mm, czy wykorzystany piaskowiec w kolumnie zaliczymy do drobnoziarnistego, średnioziarnistego, czy gruboziarnistego.
3. Jak myślisz czy na stan kolumny miało wpływ zjawisko wietrzenia? Jeśli tak to jaki rodzaj wietrzenia tutaj możemy zaobserwować (podaj przykłady).
* Odpowiedzi na pytania wyślij za pomocą opcji dostępnej na stronie geocaching.com - Wyślij wiadomość do właściciela.
Piaskowiec jest skałą osadową okruchową. Powstaje w wyniku scementowania ziaren kwarcu, skaleni, miki oraz okruchów innych skał i minerałów o średnicy 0,02-2 mm za pomocą spoiwa ilastego, krzemionkowego, wapiennego lub żelazistego. Rodzaj spoiwa decyduje o właściwościach skały i jej barwie. Piaskowce przyjmują zatem różne zabarwienia - od szarego po żółte, czerwone i białe. Powstają głównie w środowisku rzecznym, morskim i wodnolodowcowym.
Piaskowce o czerwonym kolorze posiadają w swoim składzie tlenki żelaza takie jak hematyt i hoethyt. Z czasem niewielkie ilości bogatych w żelazo minerałów w piasku ulegają rozpadowi, a żelazo utlenia się do kryształów hematytu, tworząc w ten sposób na ziarnach piasku kwarcowego bardzo cienką powłokę przypominającą farbę. To dzięki temu zjawisku zawdzięczamy ten piękny kolor naszej zabytkowej kolumny.
Proces rozpadu skał prowadzący do zmian ich własności chemicznych lub fizycznych nazywamy wietrzeniem. Ze względu na czynniki powodujące proces wietrzenia oraz charakter zmian zachodzących w skałach wyróżniono trzy typy wietrzenia skał:
Wietrzenie fizyczne zwane także mechanicznym, zachodzi wówczas, gdy skały rozpadają się na drobniejsze fragmenty pod wpływem:
-
powtarzających się zmian temperatury,
-
zmian objętości zamarzającej wody,
-
wzrostu objętości skał ilastych po nasączeniu ich wodą,
-
wzrostu kryształów w szczelinach.
Wietrzenie chemiczne zachodzi, gdy skały ulegają zmianom składu chemicznego, mineralogicznego, zmianom spoistości albo stanu skupienia. Procesy takie występują pod wpływem:
Wietrzenie biologiczne powstaje w wyniku mechanicznego lub chemicznego oddziaływania na skały, ale za pośrednictwem organizmów. Przykłady mechanicznego rozdrabniania skał to:
Dla zwiedzających teren dostępny jest:
niedziela Zamknięte
poniedziałek 09:00–19:00
wtorek 09:00–19:00
środa 09:00–19:00
czwartek 10:00–13:30
piątek 10:00–13:30
sobota Zamknięte
Aby dostać się za mury warto sprawdzić każdą furtkę - niestety nie zawsze wszystkie są otwarte.