Clément Guillaume Jean van Maasdijk
(9 augustus 1885, Den Haag - 27 augustus 1910, Schaarsbergen)
Clément van Maasdijk: de eerste Nederlander die omkwam tijdens een vliegtuigongeluk
Clément Guillaume Jean van Maasdijk was een Nederlandse vliegenier en luchtvaartpionier. Clément van Maasdijk begon zijn luchtvaartcarrière nadat hij de Franse vliegenier Lefèbvre een demonstratie ziet doen boven Den Haag. In het Franse Pau leste hij in een Wright Flyer, maar stapte snel over op een Blériot XI met Anzani motor. Deze vliegt hij op 21 april 1910 in de prak. Hij koopt een Sommer tweedekker met Gnôme 50pk motor en ontvangt op 22 juni van dat zelfde jaar zijn vliegbrevet van de Franse Aero Club.
Het Friese Heerenveen organiseerde van 31 juli tot en met 4 augustus 1910 een vliegdemonstratie en Clément van Maasdijk zou daar aan meedoen. Hierdoor had hij de eerste Nederlander kunnen zijn die boven Nederlands grondgebied vloog. De Firma Verwey & Lugard, autofabrikanten, staken hier echter een stokje voor, door met spoed een eigen demonstratie te organiseren boven hun vliegveld in Ede. De commercie won (toen ook al). De nog niet gediplomeerde Jan Hilgers maakte op 29 juli 1910 met een Wright-machine in rechte lijn een korte vlucht over de hei – bochten draaien had hij nog niet geleerd. Die gebeurtenis wordt gememoreerd op een monument ten noorden van Ede, aan de voet van een nu uitgegroeid larix-bos. Zie ook deze cache: Jan Hilgers
Desondanks was de demonstratie in Heerenveen een groot succes, met veel enthousiaste bezoekers. In Heerenveen werd voor de vlieger een gedenkteken opgericht, en een school en een straat naar hem vernoemd en ook de Scouting in Heerenveen. Onderstaand ziet u de berichtgeving over deze gebeurtenis in de Leeuwarder Courant van destijds:
Van Maasdijk viert triomf in Heerenveen
Heden was het de laatste dag van de vliegdemonstraties en al weer was het mooi weer. De wind was noordoost en het was dus zoo goed als zeker, dat deze tegen den avond zou gaan liggen. Te 5 uur waren op het terrein nog meer toeschouwers dan gisteren; de goederenwagens van de tram zaten vol, extra-stoombooten waren gekomen, zelfs uit Zwaagwesteinde! En voorbeeldig wachtte het publiek tot halfzeven.
Men wist dat de heer Maasdijk bedaard het gunstigste oogenblik afwacht en het publiek kon zien dat allengs de vlaggen slapper gingen hangen en het een stille avond zou worden (..) Hij deelde mede, dat hij het record van den aviateur Lefèbvre zou probeeren te verbeteren; de heer jhr. van den Berch van Heemstede, secretaris der Luchtvaart-Vereeniging, was de officieele tijdopnemer.
Het record van Lefèbvre op 24 minuten 33 2/5 seconde is heden door den heer van Maasdijk verbeterd; hij maakte eene vlucht van 27 minuten 16 1/5 seconden. Onze aviateur had zich tegen zoo’n lang verblijf in de lucht gewapend; hij had dikke handschoenen en slobkousen aangetrokken, want het zou boven wel frischjes zijn.
De vlucht was prachtig, nu ging het in groote lijnen om het terrein heen, dan snorde de luchtschipper 200 M. hoog over de juichende menschenmassa en wuifde haar dankende terug. Of de heer van Maasdijk er dus op zijn gemak zat in het stuurstoeltje van zijn wondervogel! Een oogenblik kwam er schrik onder een gedeelte van het publiek: boven Tjalleberd begon het gevaarte heel snel te dalen. Menig hart begon onrustig te kloppen over het lot van den koenen, sympathieken Nederlandschen vlieger. Comitéleden vlogen van het middenterrein naar den polderdijk en gelukkig, men kon zien dat de vogel weer flink de hoogte inging en verder rustig voortzweefde. De plotselinge daling was zeer waarschijnlijk veroorzaakt doordat een vuiltje in de carburator was gekomen.
De daling na de lange vlucht was heel mooi en toen de heer van Maasdijk aan land stapte was het een spontaan gejuich uit al die duizenden kelen. (..) Toen werden twee bloemkransen en bloemstukken aangedragen en onze aviateur en zijn monteur Poule werden daarmede gehuldigd. De kranslinten, rood, wit en blauw, hadden tot opschrift ,,Vliegweek Heerenveen 4 Aug. 1910.’’ De muziek speelde fanfares, het publiek juichte al maar door, het was een moment, om nooit te vergeten. |
En toen later het bekranste tweetal in een automobiel naar het hotel terug reed, toen was het overal weer juichen en nog eens juichen. (..)
Aan het diner deelde de heer jhr. v.d. Berch van Heemstede mede, dat de Nederlandsche Luchtvaart-Vereeniging besloten heeft den heer van Maasdijk eene zilveren plaquette aan te bieden ter herinnering aan de eerste Nederlandsche vliegdemonstratie te Heerenveen op 31 Juli 1910.
De opgewondenheid van het publiek kende hedenavond geene grenzen. Toen de heeren van Maasdijk en zijn monteur Poule hedenavond na het diner op het balkon van hotel ,,Jorissen’’ verschenen, barstte een gejuich los uit duizenden kelen. De muziek zette het Wilhelmus, het Friesch Volkslied, de Marseillaise in en het publiek zong uit volle borst mee. Men herinnert zich niet dat het in Heerenveen ooit zoo druk was als de laatste dagen. Met de halfacht treinen was het aan het station overweldigend druk. (..) Zoo’n betooging – het is niet te boud gezegd – krijgt Heerenveen zeker nooit weer. (..) (6-8)
’n Schril, wreed bericht: van Maasdijk dóód! ’t Kwam plotseling, onverwacht, onvoorbereid. En met bliksemsnelheid plantte de treurmare zich voort, van huis tot huis, van straat tot straat, héél de stad, héél de provincie door. In Leeuwarden zelf hoopten zich groepjes menschen op voor de ramen der winkels, waar ons bulletin vóór hing; en al van verre hoorden de ijlings toegeloopenen het treurbericht: van Maasdijk gevallen… van Maasdijk dood… (..)
Wij, die zijn triomf gezien hebben te Heerenveen en er van genoten, (..) wij blijven van Maasdijk gedenken, zooals wij hem zagen dien avond hoog boven onzen Frieschen bodem, fier en krachtig als een jonge adelaar, die de vogelen voorbijstreefde en zich nieuwe banen, nieuwe wegen van roem en glorie baande door het onmetelijke luchtruim. (..)
Van Maasdijk is de eerste Nederlander geweest, die een vliegdemonstratie gehouden heeft boven Nederlandschen bodem. Dàt is zijn roem geweest, een roem waarin Friesland deelt. En ’t is zijn éénige roem, de eerste en laatste tevens. (..) (30-8)
Uit: De Leeuwarder Courant |
Van 14 tot 18 augustus gaf Clément een drietal minder geslaagde demonstraties op het Hanenburg in Den Haag. De sterke wind hield hem, naar eigen zeggen, aan de grond.
Van 28 tot en 31 augustus 1910 was er een vliegweek georganiseerd in Arnhem waar Clément ook een demonstratie zou geven; eerste rang 1 gulden, tweede rang vijftig cent. Er was een hangar gebouwd, tribune opgericht en de stoelen stonden klaar.
 |
|
De demonstratie zou nooit worden gegeven. Nadat Van Maasdijk (25) met een wals de hei had geëgaliseerd, besloot hij tot een proefvlucht. Een granieten gedenksteen onder een paar sparren op de hei herinnert aan de noodlottige afloop: 'Op deze plaats verongelukte Nederlands eerste slachtoffer van de luchtvaart'. Volgens de Arnhemsche Courant van die dagen ging het mis bij de vierde wending. Van Maasdijk maakte de bocht te scherp 'waardoor het toestel groote schommelingen begon te maken die kijkers met grooten angst vervulden'. Van Maasdijk, meende de krant, raakte in paniek, waarna het toestel van 50 meter hoogte 'als een aangeschooten vogel' naar beneden stortte. De aviateur kreeg de motor tegen zijn hoofd en was op slag dood. Zijn verloofde werd door omstanders weggeleid. Kort daarvoor had hij haar beloofd na de demonstraties te stoppen met zijn goedbetaalde waaghalzerij.....
Clément is onder grote belangstelling begraven op begraafplaats Moscowa in Arnhem.
Toevoegingen:
9 oktober 2008; krantenartikel:
De opdrachten:
Naast de in 1938 opgerichtte Scoutinggroep Van Maasdijk zijn er in Heerenveen een drietal zaken die aan Van Maasdijk herinneren. Onderstaande vragen hebben daarmee te maken. Na het oplossen van de vragen kun je naar de verstopplaats van de cache lopen. Je hebt dan (en ook vanaf de verstopplaats)een goed zicht op het resterende gedeelte van de oude ijsbaan van Thialf waar alles zich heeft afgespeeld in 1910.
1. Het eerste wat in Heerenveen herinnert aan van Maasdijk is de naar hem vernoemde straat. Aan deze straat bij WP 1 staat een monument dat herinnert aan de Tweede Wereldoorlog. Daarop staat een Friese tekst. Vertaal het laatste woord van de derde regel in het Nederlands. Tel de letterwaardes van dat woord bijelkaar op. Trek daar 53 vanaf; = DE
2.WP 2 brengt je bij een kunstwerk aan de muur van de Van Maasdijkschool. Op dit kunstwerk staat wie het gemaakt heeft en wanneer. Neem het eerste cijfer van het daar vermelde getal. Vermenigvuldig dit getal met twee en tel er daarna nog vier bij; = AB
3. Een laatste eerbetoon aan Van Maasdijk is het ter ere van hem opgerichte monument. Dit is WP 3. Tel alle daaropvoorkomende cijfers bijelkaar op. Trek daar vervolgens 51 vanaf; = C
De cache-coordinaten: N 52°58.2AB' E 005°55.CDE'
LET OP: De waypoints om de vragen te beantwoorden bevinden zich op een druk punt. Parkeren is lastig en kost overdag geld. Als je de auto wilt parkeren kan dat in elk geval in de parkeergarage van ziekenhuis "De Tjongerschans". Het coordinaat bovenaan de pagina is het coordinaat van deze parkeerplaats. 's-Avonds of op andere rustige momenten kun je wellicht een ander plekje vinden.
|