De Bol EarthCache
-
Difficulty:
-
-
Terrain:
-
Size: 
(other)
Please note Use of geocaching.com services is subject to the terms and conditions
in our disclaimer.
Aardkundig monument De Bol Earth Geology monument De Bol
Aardkundig Monument De Bol
In het zuidwesten van de provincie Utrecht zijn in de uiterwaarden van de Lek enkele prachtige aardkundige fenomenen in de vorm van rivierduinen op een voormalig eiland en een getijdekreek te herkennen. De getijdekreek is prima van af de winterdijk te zien. Bij een bezoek aan de rivierduinen moet rekening gehouden worden met de hoogte van het rivierwater in verband met de begaanbaarheid van de strekdam.
Het eiland heeft een kaarsrechte grens met het water aan de rivierzijde. Op het eerste gezicht lijkt het dus alsof bij de Bol en hier bij de Lekwaard twee eilanden gelegen zijn die door kreken of geulen van de winterdijk gescheiden zijn en door dammen aan de uiterwaarden zijn vastgemaakt.
Vergelijking van enkele kaarten (1a 1837; 1b 1889; 1c 1989) verheldert het beeld. In het verleden was de verhouding tussen waterafvoer en transportlast (zand, grind, klei) niet altijd hetzelfde. Kaart 1a toont dat er een zandplaat in de rivier ligt en dat die zelfs een eigen naam ‘ De Bol’ heeft. Kaart 1b toont dat er 2 strekdammen evenwijdig aan de rivier zijn aangelegd. Door de aanleg van kribben en strekdammen werd de zomerbedding smaller en kon het sneller stromende water allerlei ondiepten opruimen. Duidelijk wordt ook dat de eilanden een verschillende ontstaanswijze hebben meegemaakt. De Bol was een eiland en is door de aanleg van een strekdam een schiereiland geworden. In de Lekwaard is pas na de aanleg van de strekdam een een aanwas ontstaan.
Op deze foto is de scherpe grens van de strekdam tot aan de winterdijk goed te zien. De voormalige bedding, de Binnenlek, eindigt bovenstrooms in een (donkergroene) begroeiing bestaande uit riet met hier en daar een boom. Onderaan de foto heeft het riet alweer plaats gemaakt voor (lichtgroen) grasland.
Door de aanleg van de strekdam werd de bedding tussen het eiland en de winterdijk bij normale en lage waterstanden niet meer gebruikt als rivierbedding. Hierdoor werd de invloed van de getijdewerking groter. Rietgorzen onstonden langs de randen en de sedimentatie nam toe.
Vanaf de winterdijk heb je een prima overzicht over de Binnenlek. Afgezien van de seizoensaspecten met de daarbij behorende kleurverschillen heb je ook nog te maken met verschillen tussen eb en vloed.
Door de verschillen tussen eb en vloed geven zelfs meerdere bezoeken per dag weer nieuwe gezichtspunten. Het eiland De Bol staat ook bekend om zijn rivierduinen. Die zijn echter vanaf de winterdijk niet goed te zien. Via de strekdam kunnen je ze van dichtbij bekijken.
Niet alleen uit de lucht maar ook vanaf de grond vormt de strekdam een goed zichtbare buffer tussen de Lek en de rietgorzen in de verlande bedding. Bij hoge waterstanden in de rivier is het echter oppassen geblazen. Dan overstroomt de strekdam en is daardoor niet begaanbaar. Het eiland de Bol is dan niet bereikbaar.
Op het eiland is een afwisseling van erosie en sedimentatie zichtbaar. Op de voorgrond is te zien dat bij hoog water afkalving van de oever kan plaatsvinden. Om erger te voorkomen is een oeververdediging aangelegd. Op de achtergrond zijn de duinen zichtbaar.
Deze metershoge duinen zijn uniek voor de provincie Utrecht. Het is dan ook niet verwonderlijk dat de provincie Utrecht in 2001 dit gebied met Binnenlek en het voormalige eiland met zijn rivierduinen tot Aardkundig Monument heeft benoemd. De diversiteit en de leesbaarheid van de ontstaanswijze rechtvaardigen dit. Staatsbosbeheer mag trots zijn op haar aardkundige bezittingen.
Earth Geology Monument De Bol
In the Southwest of the province of Utrecht you have in the foreland of the river Lek some beautiful earth geology fenomenon in the shape of riverdune's on a former island and a tidecreek. You can see the tidecreek from the winterdike. If you visit the riverdune's you have to consider the tide because you can't walk on the breakwater at that time.
The island has a straight border with water on the riverside. On first sight it looks like as if De Bol and the Lekwaard are two islands who are seperated by creeks or gully from the winterdike and by dams connected to the foreland.
By comparison of some maps (1a 1837; 1b 1889; 1c 1989) clarify's this image. In the past the ratio between watertransport and transportlast (sand, gravel, clay) was not the same. Map 1a shows a sandplate that lay's in the river and has it own name "De Bol". Map 1b shows that 2 forelands are developed along the river. Through this construction of cribs and forelands the summerbedding became smaller and the faster moving water cleared all kinds of undepts along the way. It becomes clear that the islands also endured some changes. De Bol was an island and changed by developing of the foreland in an peninsula. Growth developed in the Lekwaard after the developing of the foreland.
On picture5 you can see a sharp border between the foreland and the winterdike. The former riverbed, the BinnenLek, ends up-stream in a (dark-green) growth excisting from tree's and cane. In the light-green area cane made place for graslands.
By developing of the foreland, the riverbed between the island and the winterdike wasn't used anymore at normal and low water tides as a riverbedding. Because of this the influence of the tide's increased. Reed bunting inhabiting all along the side's and the sediment increased.
From the winterdike you have a beautiful view over the Binnenlek. Beside the season aspects with the different colours, you also have the differents between high and low tide's. Through these various aspects between high and low tide several visits per day give's a different view. The island De Bol also is known for its riverdune's. You can't see them if you are on the winterdike, but from the foreland you can see them very good up close.
Not only from the sky but also from the ground the foreland is a very visible buffer between the Lek and the reed bunting in the riverbed. At high-tide in the river you have to watch out. The foreland floods and is not passable anymore. You can not reach the island De Bol.
On the island you have a alternation of erosion and sediment visible. On the foreground you can see at high-tide that water changes the shore (picture10). To prevent worse a shore defense is made, and on the background of this picture you can see the dunes.
These very high dunes are unique for the provence of Utrecht. It is not strange that Utrecht, in 2001, named this area of the Binnenlek and the former island with his river-dunes a earth geology monument. The National Forrestry of the Netherlands can be proud on this earth geology monument.
Nederlands:
(1) Opdracht : Maak op het coördinaat dat bovenaan deze pagina staat een foto van jezelf met je GPS bij dit bord.
(2) Opdracht: Als voorwaarde om deze earthcache te mogen loggen moet je een email sturen aan de beheerder van deze cache met het antwoord op de volgende informatie: Aan het eind van welke eeuw werd dit eiland verbonden doormiddel van een strekdam aan het vaste land. "Indien de email niet goedgekeurd is, wordt de log verwijderd".
English:
(1) Picture: Go to the coordinates on top of this page and take a photo of yourself with your GPS next to this information sign.
(2) Send an email to us with the following information: In what century is this island connected by a foreland to the mainland? If an e-mail is found to be incorrect the log will be deleted.
Additional Hints
(No hints available.)