Sporen aan de hemel: de vijfde van een serie geplande caches met als thema de luchtoorlog boven Noord-Nederland gedurende de Tweede Wereldoorlog. Een serie bedoelt als eerbetoon aan de, vaak jonge, bemanningsleden van deze vliegtuigen, die ver van huis en haard, hun leven gaven voor onze vrijheid. Het zijn dus ‘memorial caches’ op de locatie waar deze luchtreuzen neergekomen zijn en waar vaak nu niets meer herinnert aan de drama’s die zich daar vele jaren terug hebben afgespeeld. Op dat we niet vergeten!
Het vierde oorlogsjaar alweer voor Engeland: het vierde jaar waarin het tij zich langzaam maar zeker in het voordeel van de Geallieerden begon te keren. De Amerikanen, die sinds 1942 op diverse Engelse vliegvelden waren neergestreken, hadden op woensdag 27 januari hun eerste operationele dagvlucht uitgevoerd naar doelen in Nazi-Duitsland. Nu een paar maanden later waren ze niet meer van het strijdtoneel weg te denken. En zo ook weer op deze dag in juni zette een Amerikaanse strijdmacht van twaalf Bomb Groups koers naar de Duitse havenstad Hamburg…
Het zat de strijdmacht bestaande uit 275 B-17’s (Flying Fortress) echter niet mee: boven de Noordzee was er sprake van intensieve wolkenvorming, die formatievliegen praktisch onmogelijk maakte. Eveneens zorgde dit wolkendek ervoor dat de kans op een succesvolle missie bij voorbaat uitgesloten was. Toch vloog de strijdmacht door: het Duitse Rijk tegemoet.
Terwijl de Flying Fortresses zich langzaam richting Nederlandse kust voortbewegen, is men op de Duitse jachtbases in Nederland en Noord-Duitsland druk doende de Focke Wulfs en Messerschmitts gereed te maken voor de komende strijd. Alarmstart: een paar minuten later stijgen de jagers op van de startbaan. Omstreeks 9 uur in de morgen vindt een treffen plaats tussen één van de Amerikaanse formaties en de Duitse jagers ter hoogte van Bellingwolde, waarbij de formatie zich genoodzaakt voelt zijn bommen te droppen op deze plaats wat drie slachtoffers tot gevolg heeft.
In de formatie vliegt ook de B-17 ‘The Avenger’ van de 303 Bomb Group mee. The Avenger gevlogen door 1e luitenant Joseph F. Palmer was op de terugweg van het Duitse Hamburg, toen het boven de Dollard in gevecht kwam met enkele Duitse jagers…
Op 25 juni 1943, 9 uur in de ochtend zagen de mensen in Termunten, Termunterzijl, Borgsweer en omgeving uit de richting Emden een groot vliegtuig naderen, dat door verscheidene jagers werd bestookt. Boven Termunten kwamen grotere en kleinere stukken van het toestel, dat waarschijnlijk al boven Duitsland was getroffen, naar beneden.
Drie of vier jagers cirkelden, al schietend, als nijdige jachthonden om de gestadig dalende bommenwerper, die tenslotte nog slechts op een hoogte van enkele honderden meters vloog. Ook de Amerikaanse boorschutters lieten zich niet onbetuigd. Tot op het allerlaatste ogenblik bleven ze op hun belagers vuren; volgens zeggen waren de meeste motoren van de luchtreus toen al uitgevallen.
Boven Borgsweer zwenkte het vliegtuig – blijkbaar onbestuurbaar geworden – laag boven de grond heen en weer. Cirkelend en ‘dwarrelend als een blad’ zakte de grote vogel verder omlaag alsof hij het er met zichzelf nog niet over eens was waar hij voor het laatst zou neerstrijken.
Toen het toestel een paar honderd meter voorbij Borgsweer was, hoorde men een hevige knal; in het vliegtuig vond een ontploffing plaats die het neusgedeelte van de rest van de romp rukte. Tenslotte stortte het vliegtuig , niet meer dan een wrak, neer op het land, ruwweg 150 meter van de weg van Borgsweer naar Lalleweer, waar het brandend bleef liggen. Het neusgedeelte kwam enkele onderden meters vandaar, namelijk achter het kerkhof, terecht.
Een plaatselijke boer was op datzelfde ogenblik op het land met een wagen, bespannen met twee paarden, om klaver te halen. Juist had hij de wagen volgeladen toen het vliegtuig boven Borgsweer verscheen. Hij maakte een paar benauwde ogenblikken door, waaraan hij nu nog dikwijls terugdenkt, want de luchtreus vloog angstwekkend laag over zijn hoofd heen en weer – waar zou hij neerkomen? Tenslotte zocht hij haastig dekking in een sloot aan de rand van de akker. Toen hij weer opstond, zag hij hoe het vliegtuig ongeveer dertig meter van hem vandaan lag te branden. De klaver was door de luchtdruk van de wagen geblazen; de paarden waren door het geweld wild geworden en konden slechts met de grootste moeite worden gekalmeerd.
Zeven van de elf bemanningsleden lieten bij deze crash het leven. Vijf van hen bevonden zich, gedeeltelijk verbrand, in of bij het vliegtuigwrak; het is waarschijnlijk dat de Duitsers, die snel ter plaatse waren, twee andere bemanningsleden (beiden piloten?) die vermoedelijk door de ontploffing uit de cockpit waren geslingerd, in het koren hebben gevonden.
Vier mannen kwamen met hun parachute behouden aan de grond; twee in Termunterzijl/Termunten, waar naderhand verteld werd dat één van hen op een tramhuisje terechtkwam. De inwoner, die Engels sprak, zou nog met hem hebben gesproken. Volgens zeggen kwam de ander neer een woning in Termunten. Voor zover kan worden nagegaan, werden ze allen door de Duitsers ingerekend.
De Duitsers hebben drie van de overlevenden (en niet vier?) naderhand met een legertruck naar het vliegtuigwrak gebracht.
Het was waarschijnlijk ’s zaterdags 26 juni 1943 dat de gesneuvelden na een kerkdienst in het Hervormde kerkje van Borgsweer op het kleine kerkhof aldaar met militaire eer werden begraven. De belangstelling van de zijde van de bevolking was enorm groot. De plechtigheid had sterk het karakter van een sympathie-manifestatie, hetgeen onder de Duitsers de nodige ergernis schijnt te hebben veroorzaakt.
Ook de toenmalige burgemeester van Termunten, was aanwezig. Namens de bevolking werd een prachtige krans met witte aronskelken aangeboden. Een Duits officier sprak aan het open graf, waarbij hij nog de woorden bezigde: ‘eens vijanden, thans vrienden’. Toen tot niet geringe verbazing en ergernis van de Borgswwerders, gooide hij een krans in het graf in plaats van deze erin te leggen.
Nog diezelfde dag – of misschien was het de dag daarop – kwam de burgemeester terug met de mededeling dat de stoffelijke resten van de vliegers weer moesten worden opgegraven. Klaarblijkelijk was men nog niet helemaal zeker van de identiteit van de gevallenen. Één van hen droeg namelijk geen identiteitsplaatje en kon derhalve niet worden geïdentificeerd. ’s Zondagsochtends werden de kisten weer opgegraven. Veel wijzer werd men er kennelijk niet van – de identiteitsplaatjes bevonden zich aan de kisten, behalve aan de middelste. (In een brief van een van de nabestaande van een van de gesneuvelden werd de naam van de boordwerktuigkundige opgegeven als Gerald Lauffer. Andere bronnen noemen deze naam evenwel niet en omdat niets er op duidt dat er 12 man aan boord van ‘The Avenger’ waren, wordt aangenomen dat dit op een misverstand berust).
Na de bevrijding, waarschijnlijk 1946, zijn de resten opnieuw opgegraven en overgebracht naar de centrale Amerikaanse begraafplaats te Margraten.
Het toestel was de B-17F 42-5390 ‘The Avenger’ van het 360ste Squadron van de 303de Bomb Group, bestuurd door 1/Lt. Joseph F. Palmer uit Hollywood, Florida. Het kwam terug van Hamburg. Lt. Palmer sneuvelde, evenals tweede vlieger, de 2/Lt. Robert M. Sheldon uit Wauwatosa, Wisconsin, en een viertal andere bemanningsleden.
Er waren elf mannen aan boord van ‘The Avenger’; behalve de gebruikelijke bemanning van tien koppen maakte een extra man de vlucht als fotograaf mee.
Hun namen en functies luiden als volgt:
Piloot: 1/Lt. Joseph F. Palmer(KIA)
Tweede pilot:2/Lt. Robert M. Sheldon(KIA)
Navigator: 2/Lt. Claude M. Kieffer(POW)
Bommenrichter: Sgt. L.C. Applequist(POW)
Boordwerktuigkundige: S/Sgt. Elmer E. Duffey(KIA)
Radio-operateur: Sgt. Ed. Cullage(KIA)
Rechter zijluikschutter: S/Sgt. Norman E. Hornbacher(KIA)
Linker zijluikschutter: S/Sgt. Sam Holder(KIA)
Buikkoepelschutter: S/Sgt. Burl M. Owen(KIA)
Startschutter: S/Sgt. Earl Hodges(POW)
Fotograaf: S/Sgt. T.L. Stringer(POW)
Ons land is nu bevrijd zij keerden echter niet weer!
Bron:
Sporen aan de Hemel - Ab A. Jansen - Hollandia BV
|
De cache:
Sporen aan de hemel: vandaag de dag een overtrekkend verkeersvliegtuig; in de Tweede Wereldoorlog overtrekkende bommenwerpers. Hoeveel zullen hun thuisbasis weer bereiken? Deze cache; de vijfde uit de serie Sporen aan de Hemel voert je langs de locatie, waar het Vliegend Fort neergekomen is. Het is een wandeling van 6½ km over goed begaanbare paden in Borgsweer. SN@G en Team jemar wensen je veel plezier tijdens deze tocht. De auto kan geparkeerd worden op bovenstaand coördinaat.
Waypoint 1: N53 17.799 E006 59.831
Op deze locatie tref je een verkeersbord aan. Het betreft hier een:
| - Voetpad |
A = 4 |
| - Fiets/bromfietspad |
A = 5 |
| - Verplicht fietspad |
A = 1 |
Waypoint 2: Ga nu 425 meter 157° (true North).
Hier staat een stuk landschapsmeubilair. Uit hoeveel planken bestaat dit stuk meubilair? Tel hier 2 bij op!
Het gevonden antwoord geeft je B.
Waypoint 3: N53 17.5(B-7)(A+4) E007 00. (A+3)80
In het object, waar je waarschijnlijk op staat, tref je meerdere malen een zuidelijke plaatsnaam aan.
De letterwaarde (volgens A=1, B=2 enz.) van de derde letter van deze plaatsnaam vormt C.
"Onderweg naar wp 4, kijkend naar links, lopen we langs de crashlocatie van de Flying Fortress. Gek niet? Niets, maar dan ook niets herinnert aan het drama wat zich hier jaren geleden voltrok."
Waypoint 4: Ga nu 680 meter 91° (true North).
Welke geocache-term tref je hier aan? (Tip: zoek letterlijk verder dan je neus lang is).
Neem van deze term de derde letter. De letterwaarde vormt D.
Waypoint 5: N53 17.(B-7)04 E007 01.A(C+4)3
In de buurt van dit wp tref je twee cijfers aan. Tel de beide cijfers bij elkaar op en trek hier twee vanaf.
De uitkomst vormt E.
Waypoint 6: N53 17.7(B-5)0 E007 01.(E+1-7)A2
Dit object moet je eerder hebben gezien tijdens de wandeling. Ze komen in dit toeristische gebied in overvloed voor.
In dit object is vervaardigd uit … planken. De hoeveelheid -1 geeft je de waarde voor F.
Waypoint 7: Wijst 212° (true North) naar wp 6. De afstand tussen beide wp bedraagt ongeveer 200 meter.
De volgende aanwijzing kun je vinden op het bord bij een bijzonder voorwerp.
Tel alle cijfers die op het bord staan bij elkaar op, net zolang tot je één cijfer overhoudt. Van het laatste cijfer dat je overhoudt, trek je 9 af en je hebt G.
"Je bent nu over de helft van deze wandeling, maar je hebt nog een stukje te gaan. Op dus naar het volgende punt wat je dichter bij de cache brengt…"
Waypoint 8: N53 17.8(G+4)7 E007 01.3(D-6)0
Zoek op dit punt naar het telefoonnummer van een visser uit Drenthe. Het zesde cijfer van dit nummer geeft je H.
Waypoint 9: N53 17.(D-5)(B-6)9 E007 01.1H8
Tel op deze plek aangekomen het aantal ‘dwarsliggers’. Het antwoord geeft je I.
Waypoint 10: N53 17.(E+1)30 E007 00.9(H-3)7
"We naderen het centrum van Borgsweer. Veel is er veranderd sinds de beruchte dag in 1943, maar het knusse heeft het dorp nog wel behouden. Een bezoek aan de kerk en het kerkhof waar de bemanning in eerste instantie begraven was, is zeker de moeite waard. Een herdenkingssteen is te vinden op: N53 17.911 E007 00.789. Het dorp bevindt zich op de grens van het industriegebied van de havenplaats Delfzijl en het boerenland van het Oldambt. Het is nu nog een beetje moeilijk voor te stellen, maar over een aantal jaren verrijst ten noordwesten van het dorp een grote chemische fabriek."
Op het betreffende wp aangekomen tref je een ‘blauw’ bordje aan.
Onder dit bordje staan twee getallen. Het eerste getal vormt J.
Waypoint 11: N53 18.G47 E007 00.9(I+5)5
Op deze locatie staan een aantal borden. Op deze borden staan een aantal gele sterren. Het aantal sterren geeft je K.
Waypoint 12: Wijst 112° (true North) naar wp 11. De afstand tussen beide wp bedraagt ongeveer 580 meter.
Gevonden? Mooi!
Zoek nu uit, hoe het diep heet. De letterwaarde (volgens A=1, B=2 enz.) van de vierde letter van dit diep vormt L.
Nog even rekenen.......
| A |
B |
C |
D |
E |
F |
G |
H |
I |
J |
K |
L |
| |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
S
|
(A*B*C*D*E*F)/E - (C+H)GH
|
|
T
|
(H*I*J*K*L)*D + F(E-I)HAC
|
De cache is vervolgens te vinden op:
N53°1S E00T
|
Tjitte 
Tuutjefloiter 
GeDiFroBo